Buonamici, Francesco, De motu libri X

List of thumbnails

< >
121
121
122
122
123
123
124
124
125
125
126
126
127
127
128
128
129
129
130
130
< >
page |< < of 1055 > >|
    <archimedes>
      <text>
        <body>
          <chap>
            <p type="main">
              <s>
                <pb pagenum="209"/>
                <arrow.to.target n="marg1472"/>
                <lb/>
              tionis excludunt: quandò nulla ſeſe offerat pars in corpore noſtro, cui facultas intelligendi tri­
                <lb/>
              buatur, neque functio corporis habeatur, ſed incorporei. </s>
              <s>Verùm de Auerroë valeat eius ratio
                <lb/>
              quantum poteſt. </s>
              <s>Nam ſi quæreretur de his quæ tempore mouentur cęteris neglectis, vt cenſuit
                <lb/>
              Themiſtius, vtique cauſſa certa reddita & contracta fuiſſet,
                <expan abbr="eorumq́">eorumque</expan>
              . </s>
              <s>propria quæ tempore mo­
                <lb/>
              uerentur. </s>
              <s>Omnino videtur commutaſſe Themiſtius mutationem
                <foreign lang="grc">ἄχρονον</foreign>
              .i. </s>
              <s>temporis exortem
                <lb/>
              cùm ea quæ fit
                <foreign lang="grc">ἀθρόως</foreign>
              .i. </s>
              <s>omni ex parte ſimul, vbi
                <foreign lang="grc">ᾶχρονον</foreign>
              arcetur ab hac
                <expan abbr="demõſtratione">demonſtratione</expan>
              ,
                <foreign lang="grc">ἀθρύον</foreign>
                <lb/>
              verò minimè: quando ipſa neque tempus, neque diuiſionem quoquo pacto repudiat. </s>
              <s>Hęc Auer­
                <lb/>
              rois beneficio accepimus à Græcis. </s>
              <s>Ab Arabibus hæc. </s>
              <s>Ab Auempace primùm. </s>
              <s>Nam diſtinguit
                <lb/>
              ipſe de diuiſione mobilis ſecundùm quantum .ſ. </s>
              <s>
                <expan abbr="graduſq́">graduſque</expan>
              . </s>
              <s>formarum, atque ad id trahit Ariſto­
                <lb/>
              telicam demonſtrationem, vt agatur de diuiſione per gradus: quandò communiter omnia mo­
                <lb/>
              tuum genera complectitur; vt, propter diuiſionem quæ fit per gradus; omne quod mouetur,
                <lb/>
              partim ſit in termino à quo, partim in termino ad quem. </s>
              <s>Ex quo efficitur, vt hæc demonſtra­
                <lb/>
              tio reddatur communis, nimirum pertinens ad omne motuum genus. </s>
              <s>Ita vrget hominem Auer­
                <lb/>
              roës, quia demonſtraretur id quod eſt per accidens in mobili; cùm tamen ea quæ ſunt per acci­
                <lb/>
              dens, à demonſtratione funditùs abigenda ſint. </s>
              <s>Quòd enim ſit propter diuiſionem formalem,
                <lb/>
              (vt eam nunc ita vocem) ſubiectum ipſum diuiduum per accidens eſt, per ſe verò diuiditur ſe­
                <lb/>
                <arrow.to.target n="marg1473"/>
                <lb/>
              cundùm quantum. </s>
              <s>Ergo ſecundùm quantum accipienda eſt hoc loco diuiſio. </s>
              <s>Et valeat etiam
                <lb/>
              hæc ratio quantum poteſt. </s>
              <s>Nanque interior eſt mobili, quatenus mobile eſt, diuiſio ſecundùm
                <lb/>
              formam, quàm ſecundùm quantum. </s>
              <s>Signo illud eſt, quòd in definitione motus quæ eſt ratio
                <lb/>
              rei mobilis, quatenus huiuſmodi, comprehenditur ea diuiſio quæ per actum
                <expan abbr="poteſtatemq́">poteſtatemque</expan>
              . </s>
              <s>deſcri­
                <lb/>
              bitur. </s>
              <s>hæc autem perfectionis ordinem
                <expan abbr="formæq́">formæque</expan>
              . </s>
              <s>partitionem ſpectat: ideò magis per ſe reſpicit
                <lb/>
              motum, quàm diuiſio ſecundùm quantum. </s>
              <s>Quare id potius eius expoſitionem labefactare vi­
                <lb/>
              detur, quod dicitur è verbis contextus cum præcedentibus, tum etiam conſequentibus. </s>
              <s>Nam per­
                <lb/>
              ſpicuè cernitur Ariſtotelem de quanti diuiſione verba facere, & ea quæ ſequuntur, requirunt ta­
                <lb/>
              lem diuiſionem, vt rectè hîc opponit D. Thomas. </s>
              <s>Ipſe igitur Auerroës quartam expoſitionem
                <lb/>
              ſubiecit quæ partitione quadam nititur. </s>
              <s>Mutationes .ſ. </s>
              <s>eſſe vel per ſe, vel per accidens; eas verò
                <lb/>
              quæ ſunt per accidens, conſequi alias mutationeis quæ ſunt per ſe, atque has quæ per ſe ſunt in
                <lb/>
              tempore fieri, quæ verò per accidens, ſine tempore: illas eſſe partim in termino à quo, partim in
                <lb/>
              termino ad quem, iſtas autem eſſe terminos ſolùm. </s>
              <s>Verùm, quia poſteriores ſine illis eſſe non
                <lb/>
              poſſunt, inde item effici, vt eæ quoque conſimiliter, & quaſi per conſecutionem ſint in vtriſque
                <lb/>
                <arrow.to.target n="marg1474"/>
                <lb/>
              terminis. </s>
              <s>Ob eam igitur cauſſam hoc attributum ad omneis mutationeis attinere; ad eas quidem
                <lb/>
              quæ per ſe ſunt, primò & per ſe; ad illas verò quæ non ſunt per ſe, ſpectare item per accidens,
                <lb/>
              quia .ſ. </s>
              <s>illud
                <expan abbr="etiã">etiam</expan>
              quod
                <expan abbr="">non</expan>
              per ſe mouetur, per ſe moueri
                <expan abbr="põt">potest</expan>
              , & ita per ſe eſt in vtriſque terminis,
                <lb/>
              quia
                <expan abbr="põt">potest</expan>
              eſſe, ſi
                <expan abbr="">non</expan>
              eo genere mutationis quę eſt p
                <expan abbr="accidẽs">accidens</expan>
              , & alio mutationis genere quæ eſt
                <expan abbr="">per</expan>
              ſe.
                <lb/>
              </s>
              <s>Cùm verò ea quæ per accidens inſunt, à demonſtratione repudientur, ex hoc aſſumptum fuiſſe
                <lb/>
              attributum quod pertineat ad ea quæ per ſe mouentur. </s>
              <s>Hîc video contra Auerroëm ſic diſpu­
                <lb/>
              tari. </s>
              <s>Primùm quidem. </s>
              <s>Nanque aut loquitur Auerroës de diuiſione ſecundùm formam, aut
                <lb/>
              ſecundùm quantum: ſi primum ipſe dederit; ſuo ipſum ſibi gladio iugulabo. </s>
              <s>eſt enim, inquam
                <lb/>
              ego, diuiſio per accidens, quam à demonſtratione reiicere oportet. </s>
              <s>Quare aut obiectio contra
                <lb/>
              Auempace nulla eſt, aut ſiquid roboris habet, contra ipſum retorqueri debet. </s>
              <s>Quòd ſi conceſſe­
                <lb/>
              rit alterum: ergo aſſumptio demonſtrationis Ariſtotelicæ falſa erit: quoniam id quod affici po­
                <lb/>
              teſt, quatenus huiuſmodi, non habet vnam partem in termino à quo, alteram verò in termino ad
                <lb/>
              quem, cùm poſsit eſſe affectio per vniuerſas parteis ſimul; nec quod afficitur, oporteat affici vt
                <lb/>
              quantum .i. </s>
              <s>vt diuiditur in parteis quantas. </s>
              <s>Hoc loco è re nata illud admonebo. </s>
              <s>è mutationibus
                <lb/>
                <arrow.to.target n="marg1475"/>
                <lb/>
              per accidens aliquas eſſe verè, vt in ſecundis qualitatibus aliquas metaphoricè, quæ autem meta­
                <lb/>
              phoricè ſunt, vt de intelligentia dictum eſt, nullam quanti notionem includere, quòd ſi verè ſint,
                <lb/>
              negari non poſſe, quin omne id quod ita mutatur, ſit neceſſariò quantum. </s>
              <s>Omne enim quod
                <lb/>
              ita mutatur, eſt quale. </s>
              <s>Omne autem quale eſt etiam quantum, vt ſuprà docuimus. </s>
              <s>Itaque
                <lb/>
              ſi in mutatione quæ fit per accidens, etiam continetur mutatio metaphoricè, facilè confutatur
                <lb/>
              Auerroës, ſi verò ſola mutatio retinetur quæ verè, non metaphoricè dicitur, non video quo pa­
                <lb/>
              cto dictum Auerrois confutetur. </s>
              <s>Nam, cùm dicit Auerroës eam demonſtrationem de illis eſſe
                <lb/>
              quæ ſunt per ſe; ad illas autem mutationeis quę non ſunt per ſe, verè tamen, non metaphoricè,
                <lb/>
              non pertinere, niſi per accidens, & hæc à demonſtratione noſtra repelli: quid habet ponderis al­
                <lb/>
              lata obiectio? </s>
              <s>Nam pro Auerroë dicam ego hîc intelligi diuiſionem quanti ſolius, quòd hæc ſo­
                <lb/>
              la per ſe ſit. </s>
              <s>Et quòd obiicis id quod affici poteſt, quod per ſe tale non eſt, vt habeat vnam par­
                <lb/>
              tem in termino à quo, alteram in termino ad quem: immo dicam ego fortuitò euenire, vt affe­
                <lb/>
              ctio procedat
                <foreign lang="grc">ἀθρόως</foreign>
              : cùm cęteroqui ſucceſsiuè fieri ſoleat, atque frequentius particulatim,
                <lb/>
              quàm vniuersè communicetur. </s>
              <s>Nam frequentius eſt agens à patiente diſtare, neque ipſum cir­
                <lb/>
              cumire, neque poſſe in omneis parteis æqualiter. </s>
              <s>quantum enim non attingit ex toto. </s>
              <s>naturale </s>
            </p>
          </chap>
        </body>
      </text>
    </archimedes>