Buonamici, Francesco, De motu libri X

List of thumbnails

< >
121
121
122
122
123
123
124
124
125
125
126
126
127
127
128
128
129
129
130
130
< >
page |< < of 1055 > >|
    <archimedes>
      <text>
        <body>
          <chap>
            <p type="main">
              <s>
                <pb pagenum="216"/>
              & viridatio forent idem; vt ſiquid à nigro ad album modò per fuſcum, aliàs per viride tranſiret.
                <lb/>
              </s>
              <s>
                <arrow.to.target n="marg1501"/>
                <lb/>
              Item ſi ab A ad B. profiſceretur idem corpus modò ſuper circulo, mox ſuper recta; cùm ſit idem
                <lb/>
              terminus B in vtroque motu, eadem ſpecies motus quoque fuerit. </s>
              <s>Efficeretur etiam, vt non eſ­
                <lb/>
              ſet deſcenſus è ſphęra ignis ad centrum, ſi moueretur ad aquam, cùm deberet alioqui moueri ad
                <lb/>
              centrum: neque enim idem eſſet terminus ad quem lapis ferretur. </s>
              <s>Hæc auctores plerique de­
                <lb/>
              cernunt. </s>
              <s>Primùm diſtinguitur de terminis ad quos: etenim, aut ſunt imperfecti, quos etiam ſi
                <lb/>
              natura aſſequatur, non tamen ibi quieſcit, ſed vult prætereà progredi. </s>
              <s>Ex hoc efficitur motus
                <lb/>
              quidam imperfectus quem videtur indicaſſe Philoſophus, dum deſcriberet finem,
                <emph type="sup"/>
              a
                <emph.end type="sup"/>
              quòd eſſet
                <lb/>
                <arrow.to.target n="marg1502"/>
                <lb/>
              extremum eorum motuum qui continui forent, aut termini perfecti ſunt, quò .ſ. </s>
              <s>natura conten­
                <lb/>
              dit. </s>
              <s>neque adepta progreditur vlterius, ibi manens ſecundùm naturam, vt cùm ex aëre
                <expan abbr="deſcẽdit">deſcendit</expan>
                <lb/>
              lapis; ſi fingatur in aqua parumper quieſcere, licet eò tendat, ille terminus imperfectus eſt: cen­
                <lb/>
              trum verò eſt terminus perfectus. </s>
              <s>ſ: quidem in aqua nolit lapis omnino quieſcere, ſed niſi prohi­
                <lb/>
              beatur, vſque ad centrum feretur,
                <expan abbr="ibiq́ue">ibique</expan>
              etiam ſuopte impulſu permanebit, vt inde diuelli non
                <lb/>
              niſi magno cum labore patiatur. </s>
              <s>Secundò medium, inquiunt, in omni motu duplex eſt, aut for­
                <lb/>
              male, aut materiale: formale id appellant quod eſt ſpatij forma quod eſt vel rectum, vel in or­
                <lb/>
              bem ductum, aut, ſiquid ex his eſt compoſitum, vt ſpira; alterum quod eſt ex partibus eiuſdem
                <lb/>
                <arrow.to.target n="marg1503"/>
                <lb/>
              ſpatij, vt quicquid intra duo puncta comprehenditur in linea recta, aut in circunferentia. </s>
              <s>Ergo
                <lb/>
              vt Ariſtotelis dicta concilient; conſtituunt in ea theſi, nimirum quòd vnus ad ſpeciem motus eo
                <lb/>
              determinetur, quòd vnus ad ſpeciem ſit terminus ad quem; accipiendum eſſe terminum ad
                <expan abbr="quẽ">quem</expan>
                <lb/>
              vltimum, & ab eo
                <expan abbr="denominationẽ">denominationem</expan>
              eſſe faciendam: medium verò ſtatuunt formale
                <expan abbr="tãtummodò">tantummodò</expan>
              .
                <lb/>
              </s>
              <s>Volunt & alij mobile idem eſſe: quanquam mobile accipiunt non
                <expan abbr="indiuiduũ">indiuiduum</expan>
              ipſum, vt aërem,
                <lb/>
              aut aquam, ſeu quod habet in ſeipſo principium talis motus, vt graue, aut leue. </s>
              <s>proinde ſpectan­
                <lb/>
              dum eſſe, ſit'ne motus ſecundùm, aut contra naturam. </s>
              <s>Ex his ſe tollere putant dubitationes pro­
                <lb/>
              poſitas. </s>
              <s>Nam ſic non eſt eadem ſpecies motus quæ in orbem fit & rectà vtrobique ab A ad B,
                <lb/>
              cùm differant media ratione formali, quanuis non vereatur aſſerere quidam auctor hos motus
                <lb/>
              inter ſe ſpecie non differre, illud ſpectans, (niſi fallor) ne ex hoc naſcatur corpora quæ ſic mo­
                <lb/>
              uentur, ſpecie diſtingui, ac ſuccedat ex tali ratione cęlum eſſe corpus æternum. </s>
              <s>Sed ſit hoc
                <expan abbr="ve-riſsimũ">ve­
                  <lb/>
                riſsimum</expan>
              , contineamus nos intra cancellos philoſophiæ Peripateticę quæ decernit, hos motus ſpe­
                <lb/>
              cie differre. </s>
              <s>Rurſus nihil obſtat, quominus eadem ſit ſpecies motus, quandò graue mouetur
                <lb/>
              ad aquæ planitiem & ad centrum; quia planities aquę non eſt terminus ad quem vltimus & per­
                <lb/>
                <arrow.to.target n="marg1504"/>
                <lb/>
              fectus. </s>
              <s>Neque idem eſt motus aëris & terræ ad centrum; cùm illi ſit contrà naturam; huic verò
                <lb/>
              ex natura. </s>
              <s>Sic enim fit, vt non ſit mobile idem. </s>
              <s>Sed enim illa ſolutio non eſt approbanda quæ
                <lb/>
              non euertit funditùs omnes dubitationes,
                <expan abbr="multoq́">multoque</expan>
              . </s>
              <s>minus à nobis, qui vnum Ariſtotelem hîc de­
                <lb/>
              fendere cupimus; ipſe verò, vbi diſſerit. </s>
              <s>
                <emph type="sup"/>
              b
                <emph.end type="sup"/>
              Vtrùm motui qui fit in orbem, quippiam contra­
                <lb/>
                <arrow.to.target n="marg1505"/>
                <lb/>
              rium ſit an'non; accipit eundem eſſe motum, ſi fiat ſuper circulo, aut ſuper recta; quandò fiat
                <lb/>
              ad idem punctum. </s>
              <s>Quare conati ſunt alij nouis quibuſdam diſtinctionibus adiectis propoſi­
                <lb/>
              tas difficultates depellere, vtpote, Terminorum rationem eſſe diligenter obſeruandam. </s>
              <s>Etenim
                <lb/>
              non eſſe eandem rationem loci aëris ad ignem & terram; quippe quòd ſit vt infrà ad ignim, ad
                <lb/>
              terram verò vt ſuprà: neque eandem eſſe rationem cubiti & decem cubiti ad tricubitum, cùm il­
                <lb/>
              lo ſit maior, hoc autem minor. </s>
              <s>Tùm etiam motus ſecum differre vel modo, vel ſpecie. </s>
              <s>
                <expan abbr="Nanq;">Nanque</expan>
                <lb/>
              albefactio ſpecie diſtinguitur à nigrefactione; ſed velox à tardo ſolum differt modo & per acci­
                <lb/>
              dens: neque enim ſunt differentiæ conſtituentes, aut diuidentes,
                <expan abbr="ſiquidẽ">ſiquidem</expan>
              ad omneis ſpecies mo­
                <lb/>
              tus pertineant. </s>
              <s>Ita naturale & contra naturam non eſſe ſpecies, ſed modos, cùm peruagentur
                <lb/>
              omnem ſpeciem motus: nullus enim motus eſt qui non ſit naturalis, aut violens. </s>
              <s>His omnibus
                <lb/>
                <arrow.to.target n="marg1506"/>
                <lb/>
              receptis aliqua ſubſcripſit eruditiſsimus Toletus, quæ (niſi me animus fallit) neque dubitatione
                <lb/>
              carent, neque ſunt prorſus à repugnantia libera. </s>
              <s>Nempe rationem habendam eſſe ſolùm ter­
                <lb/>
              mini ad quem, in conſtituendo vno ad ſpeciem motum, termini à quo nullam; tanquam alienus
                <lb/>
              eſſet ab eſſentia & vnitate motus, quia per accidens ſolùm ad vnitatem ſpecificam pertineret:
                <lb/>
                <expan abbr="mobileq́">mobileque</expan>
              . </s>
              <s>excludendum; quaſi nihil referret cuius'nam foret naturæ: mox rationem termini ad
                <lb/>
              quem poſitam eſſe in habitudine ad terminum à quo. </s>
              <s>Nam primùm illa ſecum pugnant, quòd
                <lb/>
              terminus à quo reiiciatur ab vnitate ſpecifica motus, & quòd terminus ad quem conſiſtat in ha­
                <lb/>
              bitudine termini à quo; nam ſi mutuò ſe reſpiciunt hi termini, in illa habitudine conſiſtet
                <expan abbr="vtiq;">vtique</expan>
                <lb/>
              vtrorumque eſſentia. </s>
              <s>Ergo quicquid ex altero conſtituitur, etiam quodammodò conſtituatur
                <lb/>
              ex compare neceſſe eſt: aliter ſequeretur, aliquid ab eſſentia ſua poſſe ſeparari. </s>
              <s>Ita enim eſt in
                <lb/>
              huiuſmodi conſequentibus, quemadmodum monebat Ariſtoteles. </s>
              <s>Quicquid ad vnius eſſen­
                <lb/>
              tiam pertineret, facere item ad eorum eſſentiam quæ pendent ab illo eſſentialiter. </s>
              <s>Deinde ab
                <lb/>
              eodem fonte petitur, quòd vnus ſit motus, & ſpecie differat. </s>
              <s>Sed quî diſtingui poteſt aſcenſus
                <lb/>
              & deſcenſus, niſi conſtituta notitia terminorum ſuprà & infrà, & ex vtriſque ſimul acceptis, vn­
                <lb/>
              de .ſ. </s>
              <s>& quo, aut ſaltem ſubintellectis? </s>
              <s>Nanque, etſi grauitas & deſcenſus eo terminantur quod </s>
            </p>
          </chap>
        </body>
      </text>
    </archimedes>