1ſed infinitum, vt quòd ſine digitis homo oriatur. Hęc verò ſunt præter naturam ſimpliciter, & ad
monſtra referuntur. Neque verò illud monſtrum eſt, quòd mulus non propaget, & talpa non
cernat. ſemper enim ſic euenit, aut plurimum; & ſecundum naturam igitur. Sed quòd hic ſine
oculis, aut digitis oriatur, infrequens eſt: itaque præter naturam. Cęterùm de hiſce differentiis
pluribus poſteà diſſeretur. At verò ſi non abundat natura, neque deficit; certè complebit om
nia quæcunque aggredietur, vt omnibus ſuis numeris & partibus abſoluta ſint quæ quidem pro
cuiuſque rei ratione deſiderantur. Nil igitur erit in natura (niſi quæ vis obſtitit) imperfectum;
quando ad extremum ſui motus natura peruenerit. Neque ſolùm; quia naturæ mouentis offi
cia non amplius flagiter: verùm etiam, quod in eo genere ſummum ſit & extremum quo natura
queat aſpirare. Et verò vt negari non poteſt, in omni rerum inſtitutione eſſe aliquid extremum,
atque perfectum, pictura enim & fabrica cęteręque. artes habent quendam abſoluti operis effectum:
ſic in vite & homine dandum eſt naturam ſuo quodam itinere peruenire ad extremum quod in
eo genere ſit præſtantiſsimum, atque illud eſt, vt ſuo quæque res munere fungatur, veluti quòd
plantæ fructum ferant, & animalia conſimile generare poſsint. Quocirca neque etiam videtur
aggredi id quod ſe adepturam non ſperat, cùm perpetuò contendat in finem, quo impoſito tum
res abſoluta eſt: hic ſi tollatur, iam non habebit natura quo properet. ecquid igitur cauſſæ, cur
mouere incipiat? ſemper enim malè habebit & fruſtra laborabit. præſtat ergo quieſcere. Verun
tamen, cùm ex artibus aliquæ naturam imitentur, vt pictura, nonnullæ ſuppleant & perficiant ea, quę
natura non poteſt, vt chirurgica, neque enim natura poteſt os luxatum componere; ſic ἡτεχυν
in agricultura ὑπηρετεῖ τῇ φύσει, vt inſitione & ſtercoratione a non igitur (dicet quiſpiam)
natura cuncta perficiet, quæ natura exiſtunt. Niſi dicamus artem ſic perficere ea, quæ ſunt na
tura, quatenus ſine illius ope natura non poſſet opera ſua pręſtare; quaſi ars in operis partem ac
cipiatur, quandò non ſubminiſtrat ars agendi patiendiúe facultatem rebus naturalibus: ſed ap
plicat agentia ad patientia, & è medio tollit impedimenta. his expeditis, natura tum per ſe ip
ſam operatur, vt oſſa conglutinat. Itaque medicina aliæque. artes naturæ miniſtræ dicuntur.
Quinimmo, ſi rem ipſam diligentius obſerues, natura perficit ea quæ fiunt ab arte. b Ecce ſerit
agricola, is vere pluuiam exoptat quę promoueat ſegetes, & ſolem, qui ęſtate maturet; atque ita
ſementem accommodat ad anni tempeſtates, vt cum frugum profectu congruant. Aedificator
etiam faſtigium conficit fornicatum, quia lapides nutu pondereque. proprio pręgrauantes, conten
dendo ad centrum, & ſeſe viciſsim comprimendo, redduntur immobiles. Itaque iam hic ars
perfectis vtitur; ſed quoniam aptat ad vſus humanos; etiam perficere perhibetur. Ergo ſimpli
citer perfectio proficiſcitur à natura quam ita perſequitur, vt ab eo progreſſu ne digito quidem
recedat. Itaque ars etiam naturæ motibus obſequitur & hunc illi opponit, vt vim naturæ ſupe
rantis reprimens c varios & multiplices vſus exhibere poſsit. At verò perfectionem præſtat na
tura, quòd vnaquæque res naturalis ſic agit; quia ſic natura comparata eſt. Et (ni prorſus fallor)
aliter ſe res habet atque in cęteris, quorum vſus aliquis eſſe ſolet. Siquidem alia ſunt huiuſmo
di, vt ijs vtamur; at nos iſtis vtimur quia ſunt huiuſmodi: exempli gratia, ſic frenum eſt compa
ratum, vt eques illo vtatur. at id fabricatur ex ferro, quia ferrum tale eſt, vt eo poſsit vti in illo
officio pręſtando. Quapropter opinor in iis quę ſtruuntur, vt cæteris vſui ſint, quarum artium
vſus eſt proprius, eas eſſe præferendas: ſic in cæteris vbi vſus ſit, quia ſint huiuſmodi rem aliter
ſe habere puto, nimirum cedere illam, quæ vtatur. aut ita diſtingueres ex vſu fieri bonas; aut
quòd iis vtamur; quia bonæ ſunt eæ quidem vtente ſunt imperfectiores, has etiam antecellere
vtenti non inconuenit. Ita ſit, vt naturam ſemper arti pręponam; aut ſiquid ſuperioris agnoſcam
in vſu rerum naturalium, id ego hominem faciam, qui & ipſe eſt præſtantiſsima natura, cui om
nia quodammodo nata eſſe docent philoſophi d de qua re aliàs. Sed redeamus ad naturam. Ea
ſanè quemadmodum antè monuimus, eundem tenorem perpetuò ſeruat, quippe quæ ſimplex
ſit, nec varios vſus reſpiciat, ſed id ſolummodo, quod ſuum ipſius proprium eſt. Itaque ſem
per ignis aſcendit, & vbi in ſuperiorem locum peruenerit, ibi quoque manet ſuapte natura: ter
ra item deſcendit ad centrum in quo perpetuò quieſceret, niſi obſtatet cauſſa violans. ac ſi ſecus
eueniat, externa aliqua cauſſa poteſt aſsignari varietatis illius, neque enim id iam amplius eſt pro
ratione naturæ, vt ſi terra maneat in loco ſuperiore, aut è loco ſuo moueatur: & cauſſa reddi
poteſt, cur deſcendat nunc, mox autem quieſcat. illud enim eſt naturæ imperfectæ, quę ad per
fectionem tendit, hoc iam eius quę perfectionem ſuam conſecuta fuerit. Semper ergo ſui ſimi
lis eſt ipſa natura, vt etiam de conſimilibus idem iudicium non abſurdè fiat, aut item afferenda
ratio, cur ordo ille fuerit immutatus; vt puta ſi ratio perſuadet ex aſtris vnum eſſe rotundum, idem
quoque iudicium de cęteris ferre oportebit, aut diſcriminis ratio reddenda. Sic cùm commune
ſit compluribus animalibus habere cor, & in quibuſdam, vt in auibus obſeruemus, ipſum primò
produci eodem modo de cęteris iudicabimus: niſi cauſſa ſuccurrat, cur in re conſimili diuerſum
inſtitutum natura tenuerit. ac niſi ratio ſubueniat pertinacis omnino animi ſit id quod conſtat
monſtra referuntur. Neque verò illud monſtrum eſt, quòd mulus non propaget, & talpa non
cernat. ſemper enim ſic euenit, aut plurimum; & ſecundum naturam igitur. Sed quòd hic ſine
oculis, aut digitis oriatur, infrequens eſt: itaque præter naturam. Cęterùm de hiſce differentiis
pluribus poſteà diſſeretur. At verò ſi non abundat natura, neque deficit; certè complebit om
nia quæcunque aggredietur, vt omnibus ſuis numeris & partibus abſoluta ſint quæ quidem pro
cuiuſque rei ratione deſiderantur. Nil igitur erit in natura (niſi quæ vis obſtitit) imperfectum;
quando ad extremum ſui motus natura peruenerit. Neque ſolùm; quia naturæ mouentis offi
cia non amplius flagiter: verùm etiam, quod in eo genere ſummum ſit & extremum quo natura
queat aſpirare. Et verò vt negari non poteſt, in omni rerum inſtitutione eſſe aliquid extremum,
atque perfectum, pictura enim & fabrica cęteręque. artes habent quendam abſoluti operis effectum:
ſic in vite & homine dandum eſt naturam ſuo quodam itinere peruenire ad extremum quod in
eo genere ſit præſtantiſsimum, atque illud eſt, vt ſuo quæque res munere fungatur, veluti quòd
plantæ fructum ferant, & animalia conſimile generare poſsint. Quocirca neque etiam videtur
aggredi id quod ſe adepturam non ſperat, cùm perpetuò contendat in finem, quo impoſito tum
res abſoluta eſt: hic ſi tollatur, iam non habebit natura quo properet. ecquid igitur cauſſæ, cur
mouere incipiat? ſemper enim malè habebit & fruſtra laborabit. præſtat ergo quieſcere. Verun
tamen, cùm ex artibus aliquæ naturam imitentur, vt pictura, nonnullæ ſuppleant & perficiant ea, quę
natura non poteſt, vt chirurgica, neque enim natura poteſt os luxatum componere; ſic ἡτεχυν
in agricultura ὑπηρετεῖ τῇ φύσει, vt inſitione & ſtercoratione a non igitur (dicet quiſpiam)
natura cuncta perficiet, quæ natura exiſtunt. Niſi dicamus artem ſic perficere ea, quæ ſunt na
tura, quatenus ſine illius ope natura non poſſet opera ſua pręſtare; quaſi ars in operis partem ac
cipiatur, quandò non ſubminiſtrat ars agendi patiendiúe facultatem rebus naturalibus: ſed ap
plicat agentia ad patientia, & è medio tollit impedimenta. his expeditis, natura tum per ſe ip
ſam operatur, vt oſſa conglutinat. Itaque medicina aliæque. artes naturæ miniſtræ dicuntur.
Quinimmo, ſi rem ipſam diligentius obſerues, natura perficit ea quæ fiunt ab arte. b Ecce ſerit
agricola, is vere pluuiam exoptat quę promoueat ſegetes, & ſolem, qui ęſtate maturet; atque ita
ſementem accommodat ad anni tempeſtates, vt cum frugum profectu congruant. Aedificator
etiam faſtigium conficit fornicatum, quia lapides nutu pondereque. proprio pręgrauantes, conten
dendo ad centrum, & ſeſe viciſsim comprimendo, redduntur immobiles. Itaque iam hic ars
perfectis vtitur; ſed quoniam aptat ad vſus humanos; etiam perficere perhibetur. Ergo ſimpli
citer perfectio proficiſcitur à natura quam ita perſequitur, vt ab eo progreſſu ne digito quidem
recedat. Itaque ars etiam naturæ motibus obſequitur & hunc illi opponit, vt vim naturæ ſupe
rantis reprimens c varios & multiplices vſus exhibere poſsit. At verò perfectionem præſtat na
tura, quòd vnaquæque res naturalis ſic agit; quia ſic natura comparata eſt. Et (ni prorſus fallor)
aliter ſe res habet atque in cęteris, quorum vſus aliquis eſſe ſolet. Siquidem alia ſunt huiuſmo
di, vt ijs vtamur; at nos iſtis vtimur quia ſunt huiuſmodi: exempli gratia, ſic frenum eſt compa
ratum, vt eques illo vtatur. at id fabricatur ex ferro, quia ferrum tale eſt, vt eo poſsit vti in illo
officio pręſtando. Quapropter opinor in iis quę ſtruuntur, vt cæteris vſui ſint, quarum artium
vſus eſt proprius, eas eſſe præferendas: ſic in cæteris vbi vſus ſit, quia ſint huiuſmodi rem aliter
ſe habere puto, nimirum cedere illam, quæ vtatur. aut ita diſtingueres ex vſu fieri bonas; aut
quòd iis vtamur; quia bonæ ſunt eæ quidem vtente ſunt imperfectiores, has etiam antecellere
vtenti non inconuenit. Ita ſit, vt naturam ſemper arti pręponam; aut ſiquid ſuperioris agnoſcam
in vſu rerum naturalium, id ego hominem faciam, qui & ipſe eſt præſtantiſsima natura, cui om
nia quodammodo nata eſſe docent philoſophi d de qua re aliàs. Sed redeamus ad naturam. Ea
ſanè quemadmodum antè monuimus, eundem tenorem perpetuò ſeruat, quippe quæ ſimplex
ſit, nec varios vſus reſpiciat, ſed id ſolummodo, quod ſuum ipſius proprium eſt. Itaque ſem
per ignis aſcendit, & vbi in ſuperiorem locum peruenerit, ibi quoque manet ſuapte natura: ter
ra item deſcendit ad centrum in quo perpetuò quieſceret, niſi obſtatet cauſſa violans. ac ſi ſecus
eueniat, externa aliqua cauſſa poteſt aſsignari varietatis illius, neque enim id iam amplius eſt pro
ratione naturæ, vt ſi terra maneat in loco ſuperiore, aut è loco ſuo moueatur: & cauſſa reddi
poteſt, cur deſcendat nunc, mox autem quieſcat. illud enim eſt naturæ imperfectæ, quę ad per
fectionem tendit, hoc iam eius quę perfectionem ſuam conſecuta fuerit. Semper ergo ſui ſimi
lis eſt ipſa natura, vt etiam de conſimilibus idem iudicium non abſurdè fiat, aut item afferenda
ratio, cur ordo ille fuerit immutatus; vt puta ſi ratio perſuadet ex aſtris vnum eſſe rotundum, idem
quoque iudicium de cęteris ferre oportebit, aut diſcriminis ratio reddenda. Sic cùm commune
ſit compluribus animalibus habere cor, & in quibuſdam, vt in auibus obſeruemus, ipſum primò
produci eodem modo de cęteris iudicabimus: niſi cauſſa ſuccurrat, cur in re conſimili diuerſum
inſtitutum natura tenuerit. ac niſi ratio ſubueniat pertinacis omnino animi ſit id quod conſtat