Buonamici, Francesco, De motu libri X

Table of figures

< >
< >
page |< < of 1055 > >|
    <archimedes>
      <text>
        <body>
          <chap>
            <p type="main">
              <s>
                <pb pagenum="852"/>
              contradictionis, vnde illa oriuntur. </s>
              <s>
                <expan abbr="Neq.">Neque</expan>
              item latitudo hæc habenda vniformiter difformis, cùm exu­
                <lb/>
                <arrow.to.target n="marg4928"/>
                <lb/>
              perantia foret indiuidua: aut
                <expan abbr=".n.">enim</expan>
              altera alteram ſuperaret exuperantia diuidua, aut indiuidua: nec indi­
                <lb/>
              uidua ſanè, quoniam indiuiduum additum indiuiduo non facit maìus: proinde nec altera ſuperior
                <lb/>
              moueret orbem ſuum velocius. </s>
              <s>
                <expan abbr="Neq.">Neque</expan>
              verò diuidua, quia ſic deficerent multi gradus eius quod eſt,
                <expan abbr="cõ-ſimiliq́">con­
                  <lb/>
                ſimilique</expan>
              . </s>
              <s>modo ſi difformiter difformem eſſe perhibeatur. </s>
              <s>Non eſſet item difformiter vniformis; quan­
                <lb/>
              dò foret arithmetica proportio motuum quæ tamen obſeruanti ſecus ſe habere videatur. </s>
              <s>
                <expan abbr="Atq.">Atque</expan>
              hæc du­
                <lb/>
              bitantur quidem. </s>
              <s>Veruntamen ſi rectè ſpectentur ea quæ nos admonent Aſtronomi optimi explora­
                <lb/>
              tores motuum cęleſtium, dicamus oportet earum latitudinem eſſe difformiter difformem. </s>
              <s>
                <expan abbr="Nanq.">Nanque</expan>
              mo­
                <lb/>
              tuum proportio talis ab ipſis aſsignatur. </s>
              <s>etenim Luna menſis vnius interuallo ſuum iter abſoluit,
                <expan abbr="qd">quod</expan>
                <lb/>
              octauus orbis conficit ſpatio triginta ſex annorum millium, ratio verò magnitudinis eſt, vt vnius ad
                <lb/>
              xxvij. </s>
              <s>eſt enim vt cccxxx. </s>
              <s>ad octomillia noningenta, & quadraginta, & vnum (
                <expan abbr="numerorũ">numerorum</expan>
              ego radices
                <lb/>
                <expan abbr="cõparo">comparo</expan>
              )
                <expan abbr="">tantum</expan>
              ratio motus eſt, vt vnius ad 432000. talis
                <expan abbr=".n.">enim</expan>
              eſt proportio menſis vnius ad annos 36000.
                <lb/>
              Rurſus Lunæ motus ad motum Saturni eſt, vt vnius ad ccciccc, cùm tamen ſpatium ſit vnius ad duo.
                <lb/>
              </s>
              <s>Quamobrem liquet nullam eſſe certam rationem magnitudinis, & motuum in hac
                <foreign lang="grc">ὑσερίςEI</foreign>
              , ſeu repe­
                <lb/>
              datione, & repardatione. </s>
              <s>Hæc ſiquis diligentius inſpicere cupiat, ex infraſcripta tabella perdiſcet. </s>
              <s>eſt
                <lb/>
              enim primùm.
                <lb/>
                <arrow.to.target n="marg4929"/>
                <arrow.to.target n="fig13"/>
                <arrow.to.target n="table11"/>
                <arrow.to.target n="fig14"/>
                <arrow.to.target n="table12"/>
                <arrow.to.target n="marg4930"/>
              </s>
            </p>
            <p type="margin">
              <s>
                <margin.target id="marg4927"/>
              c 2. Phyſ.</s>
            </p>
            <p type="margin">
              <s>
                <margin.target id="marg4928"/>
              E</s>
            </p>
            <p type="margin">
              <s>
                <margin.target id="marg4929"/>
              F</s>
            </p>
            <p type="margin">
              <s>
                <margin.target id="marg4930"/>
              G</s>
            </p>
            <figure id="fig13" number="16"/>
            <figure id="fig14" number="17"/>
            <table>
              <table.target id="table11"/>
              <row>
                <cell/>
                <cell>Differentia motuum, ſeu periodorum.</cell>
              </row>
              <row>
                <cell>menſis vnius</cell>
                <cell/>
              </row>
              <row>
                <cell/>
                <cell>Ergo proportio vnius ad 12.</cell>
              </row>
              <row>
                <cell>Anni vnius</cell>
                <cell/>
              </row>
              <row>
                <cell>duorum annorum.</cell>
                <cell>ad xxiv</cell>
              </row>
              <row>
                <cell>xii.</cell>
                <cell>ad cxliv.</cell>
              </row>
              <row>
                <cell>xxx</cell>
                <cell>ad ccclx.</cell>
              </row>
              <row>
                <cell>36000.</cell>
                <cell>ad 432000.</cell>
              </row>
            </table>
            <table>
              <table.target id="table12"/>
              <row>
                <cell>Differentiæ ſoliditatis</cell>
                <cell/>
                <cell>Proportio ſolidarum.</cell>
              </row>
              <row>
                <cell>Mil.</cell>
                <cell>rad.</cell>
                <cell/>
              </row>
              <row>
                <cell>109057.</cell>
                <cell>330.</cell>
                <cell>1.</cell>
              </row>
              <row>
                <cell>370480.</cell>
                <cell>680.</cell>
                <cell>2.</cell>
              </row>
              <row>
                <cell>3413756.</cell>
                <cell>1841.</cell>
                <cell>50.</cell>
              </row>
              <row>
                <cell>339102.</cell>
                <cell>582.</cell>
                <cell>1 2/3</cell>
              </row>
              <row>
                <cell>27339375.</cell>
                <cell>5228.</cell>
                <cell>15. 1/2</cell>
              </row>
              <row>
                <cell>19775497.</cell>
                <cell>4445.</cell>
                <cell>13.</cell>
              </row>
              <row>
                <cell>29474574.</cell>
                <cell>5429.</cell>
                <cell>16. 1/2</cell>
              </row>
              <row>
                <cell>79942472.</cell>
                <cell>8941.</cell>
                <cell>17.</cell>
              </row>
            </table>
            <p type="main">
              <s>Quòd ſi conferas motum diurnum cum motu ſingulorum orbium, multò magis varia deprehendetur
                <lb/>
              horum proportio, vt eſto, quae ſpatium Lunæ ad eam ſphæram quæ vnica die naturali conuertitur cum
                <lb/>
              tempore, quo Lunam ſuam periodum conficit, ſit
                <expan abbr="vtrobiq.">vtrobique</expan>
              vt 27. ad vnum; at in reliquis tribus ſupe­
                <lb/>
              riorib. mirum quantum euariatur. </s>
              <s>quippe quòd tempus ſit, vt vnius ad centum octoginta, ſpatia ſint
                <lb/>
              Mercurij, vt 13. & amplius ſextam partem vnius ad vnum. </s>
              <s>Veneris vt 4. & amplius octauam partem
                <lb/>
              ex nouem. </s>
              <s>Solis autem vt 114. & dimidiam. </s>
              <s>nullo igitur modo certa ratio tenetur in his motib. quæ in
                <lb/>
              ea repedatione retineri deberet. </s>
              <s>Eius autem differentiæ cauſſa nulla alia debet exiſtimari, niſi quae ſic me­
                <lb/>
              lius ſit, quemadmodum de multitudine motuum in planetis admonebat Ariſtoteles. </s>
              <s>Verùm ne nobis
                <lb/>
              exhibeat negotium ratio diuiſionis in iis quæ ſeparata ſunt à materia, & omni quantitate prorſus ex­
                <lb/>
              pertia, memento primum exuperans diuidi in id quod experatur, & id quo exuperat; & omnia indi­
                <lb/>
              uidua eſſe ſecundùm magnitudinem, diuidua verò ſecundùm virtutem & perfectionem. </s>
              <s>ſic tamen, vt
                <lb/>
              imitetur ea diuiſio diuiſionem magnitudinis, quod tamen ita ſumere placet, quae magis & minus in illis,
                <arrow.to.target n="marg4931"/>
                <lb/>
              nil ſanè reipſa apponat, ſicut albius minus albo,
                <expan abbr="neq.">neque</expan>
              ſecundùm extentionem,
                <expan abbr="neq.">neque</expan>
              ſecundùm materię
                <lb/>
              promotionem quæ fit per motum, ſed per elationem eſſentiæ, & actus, quae hæc ſubſtantia Deo ſit propin­
                <lb/>
              quior, vtpote cuius ſit perfectior actus, tametſi eius perfectio in iis quæ extra ſunt, nobis per motum
                <lb/>
              manifeſtatur. </s>
              <s>
                <expan abbr="Vtraq.">Vtraque</expan>
              ſic intellige vbi audias hęc non re, ſed ratione differre,
                <emph type="sup"/>
              a
                <emph.end type="sup"/>
              hoc eſt, non per
                <expan abbr="noſtrũ">noſtrum</expan>
                <lb/>
                <arrow.to.target n="marg4932"/>
                <lb/>
              modum concipiendi, vt aliqua ſunt in Deo, ſed ſecundùm eſſentiam. </s>
              <s>Sicut ergo in natura non eſt ne­
                <lb/>
              ceſſe, vt inter ſpecies diuerſi ordinis ſit exuperantia æqualis & arithmetica, ſed geometrica ſolùm,
                <expan abbr="atq.">atque</expan>
                <lb/>
              illa diſtributiua; ſic etiam cogitandum eſt euenire in principia mouentia, quoad primum bonum par­
                <lb/>
              ticipant eſſendo pariter & agendo. </s>
              <s>& quemadmodum in natura non omnis exuperantiæ ratio haberi
                <lb/>
              ſolet, quia non omnis eſt ſenſilis, ſic contingere poteſt primis illis ſubſtantiis, vt non ſub omni, ſed ſub­
                <lb/>
              certa quadam exuperantia compareat diuerſa ſummiboni participatio, & varietas operum in iis quæ
                <lb/>
              ſunt ab ipſo. </s>
              <s>
                <expan abbr="Neq.">Neque</expan>
              plura fortè de his humanę menti, non dicam aſſeuerare, ſed muſsitare fas eſt.</s>
            </p>
            <p type="margin">
              <s>
                <margin.target id="marg4931"/>
              H</s>
            </p>
            <p type="margin">
              <s>
                <margin.target id="marg4932"/>
              a D. Tho.
                <lb/>
              </s>
              <s>1. 1.
                <expan abbr="q.">que</expan>
              6.
                <lb/>
              art. 1.</s>
            </p>
            <p type="head">
              <s>
                <emph type="italics"/>
              Quòd ſit vnus quidam motus omnium primus, & quis'nam hic ſit. </s>
              <s>Cap. </s>
              <s>XXV
                <emph.end type="italics"/>
              .</s>
            </p>
            <p type="main">
              <s>AT verò ſi mouens primum eſt,
                <expan abbr="atq.">atque</expan>
              ęternum, neceſſe item eſt & motum quendam primum effici
                <lb/>
              ab ipſo, & illum quidem æternum: quapropter vnum &
                <expan abbr="continuũ">continuum</expan>
              . </s>
              <s>Spectemus igitur nunc an'ne </s>
            </p>
          </chap>
        </body>
      </text>
    </archimedes>