Buonamici, Francesco, De motu libri X

List of thumbnails

< >
31
31
32
32
33
33
34
34
35
35
36
36
37
37
38
38
39
39
40
40
< >
page |< < of 1055 > >|
    <archimedes>
      <text>
        <body>
          <chap>
            <p type="main">
              <s>
                <pb pagenum="14"/>
                <arrow.to.target n="marg133"/>
                <lb/>
              id ego credo ſignificari, quod dictum eſt, eſſe notius efficiens, quàm finem &
                <expan abbr="formã">formam</expan>
              in artificiis.
                <lb/>
              </s>
              <s>
                <arrow.to.target n="marg134"/>
                <lb/>
              Tu nunc boni conſule. </s>
              <s>Quicquid tamen ſit; ab efficiente tanquam ab actu nominatio petitur.
                <lb/>
              </s>
              <s>Fuit hoc item in phyſiologia præceptum Ariſtotelis, vt illa veluti
                <expan abbr="fundamẽta">fundamenta</expan>
              acciperentur
                <emph type="sup"/>
              a
                <emph.end type="sup"/>
              quæ
                <lb/>
                <arrow.to.target n="marg135"/>
                <lb/>
              in omnibus naturæ operibus eodem modo ſe haberent; quod item non modo à cęteris phyſicis
                <lb/>
              in hac methodo vſurpatum fuiſſe ſuſpicari poſſumus; verum etiam ab ipſomet Ariſtotele ſine vl­
                <lb/>
              la intermiſsione obſeruatum fuiſſe; cuiuſmodi illud eſt. </s>
              <s>Naturam nihil efficere, quod fruſtra
                <lb/>
              ſit; eandem niti in id, quod optimum eſt, de quibus poſthàc ſermo habendus erit; eiuſmodi ta­
                <lb/>
              men, vt ab his de cęteris debeat accipi fides, tot enim de principiis, quæ ad modum ſciendi perti­
                <lb/>
              nent, dicta ſufficiant.</s>
            </p>
            <p type="margin">
              <s>
                <margin.target id="marg73"/>
              d 2. De
                <lb/>
                <expan abbr="tẽp">temp</expan>
              . </s>
              <s>cap. 2.</s>
            </p>
            <p type="margin">
              <s>
                <margin.target id="marg74"/>
              C</s>
            </p>
            <p type="margin">
              <s>
                <margin.target id="marg75"/>
              e 1. Top.</s>
            </p>
            <p type="margin">
              <s>
                <margin.target id="marg76"/>
              D</s>
            </p>
            <p type="margin">
              <s>
                <margin.target id="marg77"/>
              f Lib. ad­
                <lb/>
              uerſus pla­
                <lb/>
              cita phil.
                <lb/>
              </s>
              <s>cap. 1.</s>
            </p>
            <p type="margin">
              <s>
                <margin.target id="marg78"/>
              g 2. De cę­
                <lb/>
              lo T. 34.</s>
            </p>
            <p type="margin">
              <s>
                <margin.target id="marg79"/>
              E</s>
            </p>
            <p type="margin">
              <s>
                <margin.target id="marg80"/>
              a 2. De
                <lb/>
              An.</s>
            </p>
            <p type="margin">
              <s>
                <margin.target id="marg81"/>
              b 4. Phyſ.</s>
            </p>
            <p type="margin">
              <s>
                <margin.target id="marg82"/>
              F</s>
            </p>
            <p type="margin">
              <s>
                <margin.target id="marg83"/>
              c 1. De or­
                <lb/>
              tu.</s>
            </p>
            <p type="margin">
              <s>
                <margin.target id="marg84"/>
              d 2. Poſt.</s>
            </p>
            <p type="margin">
              <s>
                <margin.target id="marg85"/>
              G</s>
            </p>
            <p type="margin">
              <s>
                <margin.target id="marg86"/>
              e 7. Met.</s>
            </p>
            <p type="margin">
              <s>
                <margin.target id="marg87"/>
              H</s>
            </p>
            <p type="margin">
              <s>
                <margin.target id="marg88"/>
              f 2. De
                <lb/>
              An.</s>
            </p>
            <p type="margin">
              <s>
                <margin.target id="marg89"/>
              A</s>
            </p>
            <p type="margin">
              <s>
                <margin.target id="marg90"/>
              a Iand. 1.
                <lb/>
              de An.
                <expan abbr="q.">que</expan>
                <lb/>
              10.</s>
            </p>
            <p type="margin">
              <s>
                <margin.target id="marg91"/>
              B</s>
            </p>
            <p type="margin">
              <s>
                <margin.target id="marg92"/>
              C</s>
            </p>
            <p type="margin">
              <s>
                <margin.target id="marg93"/>
              b 1. Poſt.
                <lb/>
              C. de vni­
                <lb/>
              uerſ.</s>
            </p>
            <p type="margin">
              <s>
                <margin.target id="marg94"/>
              D</s>
            </p>
            <p type="margin">
              <s>
                <margin.target id="marg95"/>
              E</s>
            </p>
            <p type="margin">
              <s>
                <margin.target id="marg96"/>
              a 7. Met.
                <lb/>
              1. de An.</s>
            </p>
            <p type="margin">
              <s>
                <margin.target id="marg97"/>
              F</s>
            </p>
            <p type="margin">
              <s>
                <margin.target id="marg98"/>
              G</s>
            </p>
            <p type="margin">
              <s>
                <margin.target id="marg99"/>
              H</s>
            </p>
            <p type="margin">
              <s>
                <margin.target id="marg100"/>
              A</s>
            </p>
            <p type="margin">
              <s>
                <margin.target id="marg101"/>
              a 1. Phyſ.
                <lb/>
              T. 41. 50.</s>
            </p>
            <p type="margin">
              <s>
                <margin.target id="marg102"/>
              b 1. Phyſ.
                <lb/>
              T. 35.</s>
            </p>
            <p type="margin">
              <s>
                <margin.target id="marg103"/>
              c Lib. de
                <lb/>
              ſenſu c. 6.</s>
            </p>
            <p type="margin">
              <s>
                <margin.target id="marg104"/>
              d 1. Poſt.</s>
            </p>
            <p type="margin">
              <s>
                <margin.target id="marg105"/>
              e Met.</s>
            </p>
            <p type="margin">
              <s>
                <margin.target id="marg106"/>
              B</s>
            </p>
            <p type="margin">
              <s>
                <margin.target id="marg107"/>
              f 1. Phyſ.
                <lb/>
              T. 42.</s>
            </p>
            <p type="margin">
              <s>
                <margin.target id="marg108"/>
              g 8. Phyſ.
                <lb/>
              T. 15.</s>
            </p>
            <p type="margin">
              <s>
                <margin.target id="marg109"/>
              C</s>
            </p>
            <p type="margin">
              <s>
                <margin.target id="marg110"/>
              h 2. De ge.
                <lb/>
              </s>
              <s>al. </s>
              <s>c. 4.</s>
            </p>
            <p type="margin">
              <s>
                <margin.target id="marg111"/>
              i 2. de or­
                <lb/>
              tu T. 42.</s>
            </p>
            <p type="margin">
              <s>
                <margin.target id="marg112"/>
              D</s>
            </p>
            <p type="margin">
              <s>
                <margin.target id="marg113"/>
              k 2. Phyſ.
                <lb/>
              T. 10.
                <lb/>
                <lb/>
              2. de An.
                <lb/>
              T. 49.</s>
            </p>
            <p type="margin">
              <s>
                <margin.target id="marg114"/>
              l 8. Met.
                <lb/>
              T. 7.</s>
            </p>
            <p type="margin">
              <s>
                <margin.target id="marg115"/>
              E</s>
            </p>
            <p type="margin">
              <s>
                <margin.target id="marg116"/>
              a 2. Phyſ.
                <lb/>
              T. 10.</s>
            </p>
            <p type="margin">
              <s>
                <margin.target id="marg117"/>
              F</s>
            </p>
            <p type="margin">
              <s>
                <margin.target id="marg118"/>
              b 7. Phyſ.
                <lb/>
              T. 14 39.</s>
            </p>
            <p type="margin">
              <s>
                <margin.target id="marg119"/>
              c 3. Phyſ.
                <lb/>
              1. de an.
                <lb/>
              T. 78.</s>
            </p>
            <p type="margin">
              <s>
                <margin.target id="marg120"/>
              G</s>
            </p>
            <p type="margin">
              <s>
                <margin.target id="marg121"/>
              d 2. Phyſ.</s>
            </p>
            <p type="margin">
              <s>
                <margin.target id="marg122"/>
              e 5. Met.
                <lb/>
              Cap. </s>
              <s>de na­
                <lb/>
              tura.</s>
            </p>
            <p type="margin">
              <s>
                <margin.target id="marg123"/>
              f 5. Phyſ.
                <lb/>
              T. 4.</s>
            </p>
            <p type="margin">
              <s>
                <margin.target id="marg124"/>
              g 2. Phyſ.
                <lb/>
              T. 14.</s>
            </p>
            <p type="margin">
              <s>
                <margin.target id="marg125"/>
              Cap. </s>
              <s>I.</s>
            </p>
            <p type="margin">
              <s>
                <margin.target id="marg126"/>
              H</s>
            </p>
            <p type="margin">
              <s>
                <margin.target id="marg127"/>
              A</s>
            </p>
            <p type="margin">
              <s>
                <margin.target id="marg128"/>
              B</s>
            </p>
            <p type="margin">
              <s>
                <margin.target id="marg129"/>
              a Coll. e. 1.
                <lb/>
              4.</s>
            </p>
            <p type="margin">
              <s>
                <margin.target id="marg130"/>
              C</s>
            </p>
            <p type="margin">
              <s>
                <margin.target id="marg131"/>
              D</s>
            </p>
            <p type="margin">
              <s>
                <margin.target id="marg132"/>
              b De cęlo
                <lb/>
              T. 28.</s>
            </p>
            <p type="margin">
              <s>
                <margin.target id="marg133"/>
              VII.</s>
            </p>
            <p type="margin">
              <s>
                <margin.target id="marg134"/>
              E</s>
            </p>
            <p type="margin">
              <s>
                <margin.target id="marg135"/>
              a Libr. </s>
              <s>de
                <lb/>
              inceſ. an.
                <lb/>
              </s>
              <s>cap. 2.</s>
            </p>
            <p type="head">
              <s>
                <emph type="italics"/>
              Aggredimur ſcientiæ principia, è quibus nonnulla conſimiliter adumbrantur. </s>
              <s>Cap. </s>
              <s>III
                <emph.end type="italics"/>
              .</s>
            </p>
            <p type="main">
              <s>SVCCEDVNT nunc ſcientiæ principia, quę nos item iam cum acceptis concordantia ſume­
                <lb/>
              mus; quippe quod vno ſenſu niti contendimus, & huc omnia referri volumus in hac me­
                <lb/>
              thodo: neque hęc munera tranſibimus, tametſi nouimus eſſe complura quę noſtra placita fun­
                <lb/>
              ditus tollant, & euertant planè phyſica fundamenta.
                <lb/>
                <arrow.to.target n="marg136"/>
              </s>
            </p>
            <p type="margin">
              <s>
                <margin.target id="marg136"/>
              F</s>
            </p>
            <p type="main">
              <s>Nos hîc phyſicum agimus, & cauſſas reddere conamur problematum quæ renitenti perſua­
                <lb/>
              dere ſenſu poſsimus: quicquid his cancellis excluditur, ſublimiori philoſopho delegamus, &
                <lb/>
              agnoſcentes quàm parùm opibus humani iudicij freti valeamus, admiranda Dei O. M. opera con­
                <lb/>
              templantes vni & ſoli, conditori, motori, conſeruatori, rerum vniuerſarum creatori maximas gra­
                <lb/>
              tias agimus & habemus. </s>
              <s>His ſtantibus quæ conuelli nefas eſt de re propoſita dicere aggredia­
                <lb/>
              mur primùm communiora tractantes, mox ad ſpecialia deſcendentes. </s>
              <s>Neque hîc expectandum
                <lb/>
              eſt, vt omnia generalia numerentur. </s>
              <s>Nos ea tantum recenſebimus quæ aliquam declarationem
                <lb/>
              requirunt, quæ verò in omni ſcientiarum ordine certa & explorata ſunt, vt auditoris mentem
                <lb/>
              nullo modo torqueant, de induſtria præteribimus, & ea potiſsimè conſectabimur quæ non di­
                <lb/>
              cam maioris ponderis, aut vſus erunt; ſed quorum maior affinitas erit cum rebus naturalibus. </s>
              <s/>
            </p>
            <p type="main">
              <s>
                <arrow.to.target n="marg137"/>
                <lb/>
              Inter hæc autem illud placet eſſe primum. </s>
              <s>Omne ens eſſe ſubſtantiam vel accidens, ita vt nulla
                <lb/>
              ſit res quæ inter ſubſtantiam & accidens intercedat & indicabimus quemadmodum hæc diſtri­
                <lb/>
              butio per omnia pertineat quæ in rerum vniuerſitate exiſtunt, ſiue animum reſpiciant, ſeu cor­
                <lb/>
              pus. </s>
              <s>In primis autem in hac rudi & inchoata notitia quam modò perſequimur. </s>
              <s>Ens quod per
                <lb/>
                <arrow.to.target n="marg138"/>
                <lb/>
              ſenſum ſeſe inſinuat, iudicari putamus. </s>
              <s>itaque ſubſtantiam ſenſilem quæ ex materia
                <expan abbr="formaq́">formaque</expan>
              .
                <lb/>
              </s>
              <s>conflata eſt & accidens quod illi inhęret & nouem prędicamenta complectitur, ea partitione
                <lb/>
              comprehendi volumus, quidquid pręter hæc exiſtit, non vt notum nobis & vt principium ſta­
                <lb/>
              tuetur; quippe quod longa commentatione opus ſit, ad inueniendum aliud ſubſtantiæ genus vl­
                <lb/>
              tra ſenſilem. </s>
              <s>Verùm quicquid in rerum natura extat, quicquid item in noſtram cogitationem
                <lb/>
              cadit, ad hæc duo capita refertur. </s>
              <s>Neque enim nos induci poſſumus, vt aliter cogitemus, quàm
                <lb/>
              quòd quodcunque eſt, ſit ſubiectum, aut in ſubiecto. </s>
              <s>Itaque quod concipitur, tametſi non eſt
                <lb/>
              ſubſtantia ſenſilis, aut accidens; nihilominus affert nobis notionem ſubſtantiæ vel accidentis.
                <lb/>
              </s>
              <s>Et planè ratio cogit vt credamus omne quod eſt generatim aut ſubiectum eſſe, aut in ſubiecto,
                <lb/>
              aut ſaltem hoſce ipſius eſſe modos imitari. </s>
              <s>En tibi Deum; hunc philoſophia demonſtrat vnum
                <lb/>
              eſſe atque adeò ſimpliciſsimum, nihil in ſeipſo habens quod ab ipſo ſegregetur. </s>
              <s>Itaque nullius
                <lb/>
              ſubiectum, in eo nihil. </s>
              <s>Et tamen harum rerum nobis familiarium exemplo ducta mens noſtra
                <lb/>
              Deum concipit, & ita cogitat ac ſi quidpiam in illo inſit, quamuis nullis ſubiiciatur
                <expan abbr="accidẽtibus">accidentibus</expan>
              ,
                <lb/>
              à ſenſuum conſuetudine ſe reuocare non valens. </s>
              <s>Ergo ens etiam, quodcunque ſit, aut eſt acci­
                <lb/>
              dens, aut ſubſtantia, aut per modum accidentis ſubſtantiæúe comprehenditur: & vt comprehen­
                <lb/>
                <arrow.to.target n="marg139"/>
                <lb/>
              ditur, ita eiſdem figuræ dictionibus exprimitur. </s>
              <s>Quare audis aliquando Deum
                <foreign lang="grc">ὑπερούσιον</foreign>
              , & vl­
                <lb/>
              tra ſubſtantiam, & tamen explicas nomine quo ſubſtantiæ modus exprimitur; dicis nonnulla eſ­
                <lb/>
              ſe ad aliquid (vt vulgò fertur) ſecundum famam, & ſecundum dici: ſic illas eſſe non re vera qua­
                <lb/>
              litates, ſed ita modo qualitatis ipſius proprio notari. </s>
              <s>Neque obſtat id quod Scotus opponit, ali­
                <lb/>
              quid obiici menti noſtrę quod ignoremus ſubſtantia'ne ſit, an accidens, vt de natura luminis op­
                <lb/>
              poni ſolet. </s>
              <s>
                <expan abbr="Nanq;">Nanque</expan>
              etſi ignorauero vtrum ſit diſtinctè; non tamen aliam habebo notionem quam
                <lb/>
              quòd ſubiectum ſit, aut in ſubiecto, nec vt quiddam ab hiſce notionibus alienum vllo tempore
                <lb/>
                <arrow.to.target n="marg140"/>
                <lb/>
              cogitabo. </s>
              <s>Opponet aliquis ſpecies rerum quæ ſunt in anima: neque enim ſunt ſubſtantiæ, cùm
                <lb/>
              ſint in aliquo; neque ſunt accidentia, aut formæ quæ in ſubiecto inſideant quippe quòd ab hoc
                <lb/>
              inhęrentium genere ſubiectum nuncupari conſuerit, vt ab albedine album: atqui non albus ani­
                <lb/>
                <arrow.to.target n="marg141"/>
                <lb/>
              mus nominatur. </s>
              <s>Tùm ſecundò Differentiæ non ſunt ſubſtantię:
                <emph type="sup"/>
              b
                <emph.end type="sup"/>
              eædem prædicantur vniuocè
                <lb/>
                <arrow.to.target n="marg142"/>
                <lb/>
              de ſubſtantia: quare neque item ſunt accidentia. </s>
              <s>Tertiò omnia prędicamenta cùm ſubſtantia,
                <lb/>
                <arrow.to.target n="marg143"/>
                <lb/>
              tùm quoque accidentia prædicantur in quid eſt. </s>
              <s>Sed accidens quod à reliquis vniuerſalibus di­
                <lb/>
                <arrow.to.target n="marg144"/>
                <lb/>
              ſtinguitur, de nullo prędicatur in quid: non igitur ſubſtantia vel accidens. </s>
              <s>At quod ad ſpecies </s>
            </p>
          </chap>
        </body>
      </text>
    </archimedes>