1utilis.
Vtilitas ergo prima eſt, cum circumuertitur in plano, uelut
in rotis ſcytalis, & ſphæris. Secunda quæ minor eſt, cum à ſuperfi
cie circumuertitur, ut in trochleis. Tertia cum à coloppis, quæ mi
nima eſt omnium, ut in ſucculis. Motus autem cœli non eſt ex tri
plici primo genere, cum ſit in loco, & non ad locum, neque ut rotæ
molaris: nam ille eſt ex axe: nec ut in trochlea: nam in ea axis quieſ
cit ipſum autem cœlum circa axem non uertitur, ſed cum axe, ſi ta
men inſecabilis linea circumagi poteſt dici. Relinquitur ergo, ut
Cœli motus propior ſit motui ſucculæ, quàm alij motui. Differt
ab eo in hoc, quod in ſuccula mouetur axis ab orbe: at in cœlo
ut non mouetur ab axe, ita nec axis ab orbe: cun que ſit motus ſim
pliciſsimus, in alio genere collocandus eſt: quando quidem in illo
nulla pars poſsit dici primo, quod neceſſarium eſt in uno quo que horum.
in rotis ſcytalis, & ſphæris. Secunda quæ minor eſt, cum à ſuperfi
cie circumuertitur, ut in trochleis. Tertia cum à coloppis, quæ mi
nima eſt omnium, ut in ſucculis. Motus autem cœli non eſt ex tri
plici primo genere, cum ſit in loco, & non ad locum, neque ut rotæ
molaris: nam ille eſt ex axe: nec ut in trochlea: nam in ea axis quieſ
cit ipſum autem cœlum circa axem non uertitur, ſed cum axe, ſi ta
men inſecabilis linea circumagi poteſt dici. Relinquitur ergo, ut
Cœli motus propior ſit motui ſucculæ, quàm alij motui. Differt
ab eo in hoc, quod in ſuccula mouetur axis ab orbe: at in cœlo
ut non mouetur ab axe, ita nec axis ab orbe: cun que ſit motus ſim
pliciſsimus, in alio genere collocandus eſt: quando quidem in illo
nulla pars poſsit dici primo, quod neceſſarium eſt in uno quo que horum.
Propoſitio centeſima quinta decima.
Proportionem motuum impulſionis, & attractionis inter'ſe ab
eadem ui declarare.
eadem ui declarare.
Conſtat, quòd attractio cum fune longiore ualidior eſt, quam
cum manibus, quoniam eſt cum motu quodam: motus autem au
get actionem, ideo attractio ualidior eſt hac de cauſa, ſed & impul
ſio cum baculo ualidior eſt, quam cum manibus, quoniam licet col
ligere omnes uires in illo baculo, & ipſum applicare loco, unde fa
cilius impelli poteſt. Velut ſphæra ex medio latere: nam ibi magis
colliguntur uires, & ad impellendum facilius eſt, quodcunque leui
us eſt. Pars autem magis remota à centro grauitatis eſt leuior, his
duabus cauſis, ſphæra ex medio latere facilius ac magis impellitur.
Sed nos ſupponimus nunc applicationem æqualem eſſe, nam ſe
cus ad impellendum facilius eſt applicare totum corpus, quàm at
tractionem. Pectore enim magna ui impellimus, nihil eſt compar,
quo trahere poſsimus. Sed, ut dixi, ſit baculus applicatus alicui la
pidi ea parte, qua facilius poteſt impelli & trahi, & quæritur, quæ
maior ſit uis, an attrahendi? & dico quòd homo, uel conatur trahe
re toto corpore, & impellere, at que hoc modo magis trahit, quàm
impellet, quoniam corporis pondus melius adhibetur in tractione
quàm impulſu: uel citra corporis pondus, ſed ſola ui membrorum:
& tunc magis impellit, quoniam impulſus fit corpore prono in an
teriorem partem, quæ inclinatio, & motus eſt naturalis magis, quàm
in attractione in partem poſteriorem. Sed ubi nulla ſit diuerſitas
neque horum, neque figurarum æqualis uis æqualem efficit motum:
quia impulſus impellentis comparatione eſt attractio reſpectu al
terius. Verùm non eſt eadem uis nec propè par impellendi, at que
attrahendi hominibus, cum attractio fiat per muſculos ad