1grauis ſit tota, fertur ad circulum d e, ut deſcendat.
Sed & quia de
ſcendit per d e f g, & magis ex centro e, ideo omnes partes circumui
cinæ trahuntur ad d e, & ad e centrum ſuperficiei uorticis, tanquàm
ad centrum, ut deſcendant, atque id primum. Cunque lignum deſcendat
partim propria grauitate, partim attractum, ſi fuerit leue corpus, ut plu
ma, quod natura ſua non deſcendat, neceſſe eſt ut deſcendat ſola ui at
tractionis, quę non eſt tanta in toto d e quanta in e, igitur oportet ut pri
us perueniat ad c quàm deſcendat, quia contra naturam propriam de
ſcendit ui attractum. Cum uerò pars quæ in directo c eſt, uelociſsimè
deſcendat, conantur omnes partes aquę, quę circa ſunt deſcendere,
et cum non poſsint ſimul peruenire, mouentur ad illud linea, dico quia
habent initium in e, circulus autem nullum habet initium, igitur uiden
tur moueri circulariter. Sed cum in circulo partes à centro moueantur,
uelocius mouebuntur, uelocius in elica a b quàm l m, & l m quàm
n o. Et ob has duas cauſas mouebuntur uelocius partes quæ ſunt
circa c, quàm diſtantes ab eodem, tum quia in medio, tum quia tardius
mouentur motu elice. Declaratum eſt. n. ſuperius quod unus motus in
eodem mobili alium impedit & retardat. Cum ergo h k ſit in ſpatio a b
l m & aqua rapiatur motu, dico ad d e mouebit ad d e, & motu dico
qui uidetur circularis, nam mouetur motu eius à quo ſuſtinetur. Mo
uetur etiam ad d e, quoniam pars illa eſt humilior, nam ſemper de
ſcendit, omne aut quod mouetur partim eſt in termino, à quo, par
tim ad quem, ideo partim iam aqua illa cum deſcendat humilior eſt
locus, igitur nauis ad illum locum feretur. Tertio, quia latus k impelli
tur, in maiore circulo, ideo maiore impetu
221[Figure 221]
quàm h, quare deſcendet & circulo mouebi
tur, nam ſi h quieſceret palam eſt, q̊d nauis circu
lariter moueretur, ſed h fungitur uice quieſcen
tis, quia tardius mouetur quam k, igitur k moue
bitur ad d e & motu circulari aut participe
eius. Quarta cauſa eſt, quoniam h cupit de
ſcendere, ut graue. ergo ferri, ubi minus impe
diatur à motu uiolento, at minus impeditur in
circulo, de qua a b, qua a b cum maioris ſit ambitus a qua in co ulterius
fertur quam in d e, ob hæc oina & in mari & fluminibus ac lacubus cum na
ues fuerint in ambitu uorticis iam rapiuntur ad illum, & circulari motu:
isque motus eſt indicium ſubmerſionis, quoniam indicat aquam, ibi propè
deſcendere rectà uerſus centrum, & ob id prudentes nautę magna ui uen
toru & remorum ſępe ſeruant ſe, pręoccupantes motum elicum recto motu.
Cur aut aqua quae eſt in a, non potius feratur per obliquam lineam ad d
uel g, <08> ad e uel c inde ex illis ad d uel g, præſertim cum adſit breuior
ſcendit per d e f g, & magis ex centro e, ideo omnes partes circumui
cinæ trahuntur ad d e, & ad e centrum ſuperficiei uorticis, tanquàm
ad centrum, ut deſcendant, atque id primum. Cunque lignum deſcendat
partim propria grauitate, partim attractum, ſi fuerit leue corpus, ut plu
ma, quod natura ſua non deſcendat, neceſſe eſt ut deſcendat ſola ui at
tractionis, quę non eſt tanta in toto d e quanta in e, igitur oportet ut pri
us perueniat ad c quàm deſcendat, quia contra naturam propriam de
ſcendit ui attractum. Cum uerò pars quæ in directo c eſt, uelociſsimè
deſcendat, conantur omnes partes aquę, quę circa ſunt deſcendere,
et cum non poſsint ſimul peruenire, mouentur ad illud linea, dico quia
habent initium in e, circulus autem nullum habet initium, igitur uiden
tur moueri circulariter. Sed cum in circulo partes à centro moueantur,
uelocius mouebuntur, uelocius in elica a b quàm l m, & l m quàm
n o. Et ob has duas cauſas mouebuntur uelocius partes quæ ſunt
circa c, quàm diſtantes ab eodem, tum quia in medio, tum quia tardius
mouentur motu elice. Declaratum eſt. n. ſuperius quod unus motus in
eodem mobili alium impedit & retardat. Cum ergo h k ſit in ſpatio a b
l m & aqua rapiatur motu, dico ad d e mouebit ad d e, & motu dico
qui uidetur circularis, nam mouetur motu eius à quo ſuſtinetur. Mo
uetur etiam ad d e, quoniam pars illa eſt humilior, nam ſemper de
ſcendit, omne aut quod mouetur partim eſt in termino, à quo, par
tim ad quem, ideo partim iam aqua illa cum deſcendat humilior eſt
locus, igitur nauis ad illum locum feretur. Tertio, quia latus k impelli
tur, in maiore circulo, ideo maiore impetu
221[Figure 221]quàm h, quare deſcendet & circulo mouebi
tur, nam ſi h quieſceret palam eſt, q̊d nauis circu
lariter moueretur, ſed h fungitur uice quieſcen
tis, quia tardius mouetur quam k, igitur k moue
bitur ad d e & motu circulari aut participe
eius. Quarta cauſa eſt, quoniam h cupit de
ſcendere, ut graue. ergo ferri, ubi minus impe
diatur à motu uiolento, at minus impeditur in
circulo, de qua a b, qua a b cum maioris ſit ambitus a qua in co ulterius
fertur quam in d e, ob hæc oina & in mari & fluminibus ac lacubus cum na
ues fuerint in ambitu uorticis iam rapiuntur ad illum, & circulari motu:
isque motus eſt indicium ſubmerſionis, quoniam indicat aquam, ibi propè
deſcendere rectà uerſus centrum, & ob id prudentes nautę magna ui uen
toru & remorum ſępe ſeruant ſe, pręoccupantes motum elicum recto motu.
Cur aut aqua quae eſt in a, non potius feratur per obliquam lineam ad d
uel g, <08> ad e uel c inde ex illis ad d uel g, præſertim cum adſit breuior
zoom in
zoom out
zoom area
full page
page width
set mark
remove mark
get reference
digilib