Cardano, Geronimo, Opvs novvm de proportionibvs nvmerorvm, motvvm, pondervm, sonorvm, aliarvmqv'e rervm mensurandarum, non solùm geometrico more stabilitum, sed etiam uarijs experimentis & observationibus rerum in natura, solerti demonstratione illustratum, ad multiplices usus accommodatum, & in V libros digestum. Praeterea Artis Magnae, sive de regvlis algebraicis, liber vnvs abstrvsissimvs & inexhaustus planetotius Ariothmeticae thesaurus ... Item De Aliza Regvla Liber, hoc est, algebraicae logisticae suae, numeros recondita numerandi subtilitate, secundum Geometricas quantitates inquirentis ...
page |< < of 291 > >|
    <archimedes>
      <text>
        <body>
          <chap>
            <p type="main">
              <s id="id002738">
                <pb pagenum="156" xlink:href="015/01/175.jpg"/>
              lutio indicis cauſa eſt alia longè quàm in priore, nam mola longior
                <lb/>
              fit craſsior, & durior adeoque robuſta, & rotæ leues, ac tempus dum
                <lb/>
              laxata fuerit munus ſuum iuſto in tempore obeant: quare neceſſe
                <lb/>
              eſt, ut ab initio uehementius agat, & celerius rotam cum axe qui tra
                <lb/>
              hitur à mola. </s>
              <s id="id002739">Ergo excogitarunt aliud genus retinaculi forma co­
                <lb/>
              chleæ quod ab initio moratur
                <expan abbr="uehemẽter">uehementer</expan>
              axem ne circumagatur, et
                <lb/>
              quanto magis mola explicatur eo minus retinet
                <expan abbr="impetũ">impetum</expan>
              illius, adeo
                <lb/>
              ut uehementer retineat uehementem concitationem mediocriter
                <lb/>
              moderatam, ſegniter lentam, nullo modo iuſtam: ita fit, ut ſemper
                <lb/>
              fermè æqualiter moueatur. </s>
              <s id="id002740">Difficile eſt tamen ad unguem ſeruare
                <lb/>
              moderationem, & æqualitatem, & magis etiam in his horologijs,
                <lb/>
              quæ uno circuitu molæ tempus
                <expan abbr="lõgius">longius</expan>
              exigunt: at difficilius etiam
                <lb/>
              efficere molam, quæ longo tempore duret, cum intenta ualde cele­
                <lb/>
              rius moueat rotas, & ob id breui abſoluat circuitum, mollior au­
                <lb/>
              tem citò remittatur. </s>
              <s id="id002741">Et ob id longior & non adeò
                <lb/>
              dura melior eſt. </s>
              <s id="id002742">Ratio autem cochleæ ita ſe habet.
                <lb/>
                <figure id="id.015.01.175.1.jpg" xlink:href="015/01/175/1.jpg" number="181"/>
                <lb/>
              Circa axem molæ d deducitur cochlea a b c, quæ
                <lb/>
              dum laxatur mola cochlea mouetur ex b in c, atque
                <lb/>
              ita pariter laxatur uis cochleæ retinentis axem.</s>
            </p>
            <p type="main">
              <s id="id002743">Propoſitio centeſima quinquageſima octaua.</s>
            </p>
            <p type="main">
              <s id="id002744">Rationem indicis mobilis cum rota horarum numerus per ictus
                <lb/>
              indicatur explicare.</s>
            </p>
            <p type="main">
              <s id="id002745">
                <arrow.to.target n="marg524"/>
              </s>
            </p>
            <p type="margin">
              <s id="id002746">
                <margin.target id="marg524"/>
              C
                <emph type="italics"/>
              o
                <emph.end type="italics"/>
              _{m}.</s>
            </p>
            <p type="main">
              <s id="id002747">Hoc fieri poteſt in ſingulo genere horologij trium
                <expan abbr="deſcriptorũ">deſcriptorum</expan>
              .
                <lb/>
              </s>
              <s id="id002748">Propterea ſufficiat de uno oſtendiſſe. </s>
              <s id="id002749">Sed & in ſingulo genere ſunt
                <lb/>
              multi modi, unius tamen reddidiſſe
                <expan abbr="rationẽ">rationem</expan>
              ſufficiat. </s>
              <s id="id002750">Hoc
                <expan abbr="aũt">aut</expan>
              qua­
                <lb/>
              tuor habet difficultates: prima ut horarum ictus conueniant cum
                <lb/>
              indice: ſecunda ut conuerſo indice conuertatur, & rota ictuum: ter
                <lb/>
              tia ut ictuum numerus cum numero indicis conueniat. </s>
              <s id="id002751">Vnde mul­
                <lb/>
              ta ſunt horologia, in quibus ictus unus ſolum auditur ſingulis ho­
                <lb/>
              ris, atque hic modus facilis eſt: quarta cur in horum pleriſ que ſi non
                <lb/>
              pulſata ſtatim hora
                <expan abbr="transferat̃ur">transferatur</expan>
              index, non ceſſat pulſatio: imò nec
                <lb/>
              retineri poteſt, donec pondus illud deſcenderit. </s>
              <s id="id002752">Ergo primi & ter­
                <lb/>
              tij ratio hæc habeatur, cum rota quę indicis rotam circumagit, per­
                <lb/>
              uenerit ad horæ finem, denticulo ſoluit aliam, eleuans obicem, illa
                <lb/>
              mouetur à pondere proprio alio, ſcilicet ab illo quod tempus agit:
                <lb/>
              aut ſi ſit horologium molæ à mola alia propria, quæ malleos cir­
                <lb/>
              cumacta perpetuò mouet, atque motura eſſet ſemper, donec pondus
                <lb/>
              ad terram deſcenderet: uerum dum mouetur deſcendit ferrum pro
                <lb/>
              quouis ictu quod in rotæ limbum incidit, & donec inciderit in eam
                <lb/>
              partem quæ lenis eſt dilabitur, nec retinetur, & ita eleuatur rurſus, </s>
            </p>
          </chap>
        </body>
      </text>
    </archimedes>