Sit ſpatium f d ſexqui tertium b e, puluis quo que in f d ſpatio ſi
militer ſexqui tertius pulueri b e pondere, & manifeſtum eſt, quod
dum conuertitur in ignem qualiſcunque ſit proportio (modo eadem
ignis ad puluerem) erit ignis in f d pariter ſexqui tertius igni in b e,
dico quòd ſi craſsities f d ſit etiam ſexqui tertia craſsitiei b e, quod
poterit frangi, & moueri f d quieſcente b e. Vnde idem in cuniculis
ut magnus cuniculus cum multo puluere poſsit mouere montem
paruus cum puluere proportione reſpondente priori non poſsit.
Nam cùm æqualia ſint omnia iuxta que rationem eandem, neceſſe eſt
ut pro ratione extendantur, at in paruo ſpatio minor fit denſitas cę
tera paria ſunt, ergo à paruo ſpatio non tantus fit impetus, quantus
à magno. Impetus etiam proportionem habet ad pondus, & ad con
iunctionem, à maiore igitur impetu plura, & maiora mouentur, &
conuelluntur, quam à minore, ob hæc igitur minores cuniculi ſuc
cutiunt, maiores euertunt, maximi exturbant, & proijciunt. Nam
qui ſuccutiunt, ubi pondus, aut coniunctio maior ſit, quàm ut di
ſtrahere poſsint, condenſant partes proximiores, & rimas faciunt,
per quas exhalat ignis aut omnino extinguitur, aut condenſatur.
At ergo in bellicis machinis, minus dilatat puluis, cum fuerit in lon
go canali, ob id ergo maiore impetu feruntur per illas, quàm per
breuiores, etiam quòd minor ſit puluis, minor ſit ignis. Experimen
tum facies in canali, ubi ſambuci medulla pro globulo flatu impel
lente expellitur abſ que periculo: nam quanto minor fuerit canalis
ambitu ac longior eo maiore impetu pellitur. Forſan quiſpiam nos
meritò poterit uideri reprehendiſſe, quòd inanis gloriæ ſtudio per
nicioſa humano generi doceam. Quibus reſpondeo, me nihil do cu
iſſe, quod ín humani generis detrimentum cedat, huiuſmodi que prę
cepta iam obſcuraſſe, ut ne quid mali accidere poſſet hominibus ex
his: nam quòd ad ea, quæ declarata, ſunt, cauſas ſolùm retuli, effectus
ipſi modi artis nimium feruntur, ac nimio pluſquam uellem in telligun
tur. Vt cum ad copiam, ad magnitudinem, ad coacta imperia miſe
rorum reſpicio, nihil plus poſsit addi. Omnia enim huiuſque ſpectant
ad potentiorum in crementa. An ergo ſuccurrere afflictis, obſeſsis,
cinctis, æquare conditionem, liberare à ſeruitute etiam rebelles non li
cebit? Ab initio fuimus omnes liberi: excogitata fuit regni ratio ad
commodum hominum, ea uerſa eſt per uim in Tyrannidem. Subtili
ergo ratione occurrendum eſt imbecillioribus: nam reliqua omnia ni
mis, ut dixi, quę ad cuniculos ad magnitudinem machinarum ad rectos
ictus ad libramenta ad longitudinem ſpatij, per quos globus ille de
fertur, nota ſunt improbis illis artificibus, nec noſtrum eſt ſpectare,
cur id licuerit, poſtquam Deus hanc uiolentiam eſſe uoluit. Multa
damnamus, quae Deus eſſe uult: boni uiri eſt non niſi opitulari homini
bus, etiam malis modo bonis futuri non ſint impedimento: quamobrem
militer ſexqui tertius pulueri b e pondere, & manifeſtum eſt, quod
dum conuertitur in ignem qualiſcunque ſit proportio (modo eadem
ignis ad puluerem) erit ignis in f d pariter ſexqui tertius igni in b e,
dico quòd ſi craſsities f d ſit etiam ſexqui tertia craſsitiei b e, quod
poterit frangi, & moueri f d quieſcente b e. Vnde idem in cuniculis
ut magnus cuniculus cum multo puluere poſsit mouere montem
paruus cum puluere proportione reſpondente priori non poſsit.
Nam cùm æqualia ſint omnia iuxta que rationem eandem, neceſſe eſt
ut pro ratione extendantur, at in paruo ſpatio minor fit denſitas cę
tera paria ſunt, ergo à paruo ſpatio non tantus fit impetus, quantus
à magno. Impetus etiam proportionem habet ad pondus, & ad con
iunctionem, à maiore igitur impetu plura, & maiora mouentur, &
conuelluntur, quam à minore, ob hæc igitur minores cuniculi ſuc
cutiunt, maiores euertunt, maximi exturbant, & proijciunt. Nam
qui ſuccutiunt, ubi pondus, aut coniunctio maior ſit, quàm ut di
ſtrahere poſsint, condenſant partes proximiores, & rimas faciunt,
per quas exhalat ignis aut omnino extinguitur, aut condenſatur.
At ergo in bellicis machinis, minus dilatat puluis, cum fuerit in lon
go canali, ob id ergo maiore impetu feruntur per illas, quàm per
breuiores, etiam quòd minor ſit puluis, minor ſit ignis. Experimen
tum facies in canali, ubi ſambuci medulla pro globulo flatu impel
lente expellitur abſ que periculo: nam quanto minor fuerit canalis
ambitu ac longior eo maiore impetu pellitur. Forſan quiſpiam nos
meritò poterit uideri reprehendiſſe, quòd inanis gloriæ ſtudio per
nicioſa humano generi doceam. Quibus reſpondeo, me nihil do cu
iſſe, quod ín humani generis detrimentum cedat, huiuſmodi que prę
cepta iam obſcuraſſe, ut ne quid mali accidere poſſet hominibus ex
his: nam quòd ad ea, quæ declarata, ſunt, cauſas ſolùm retuli, effectus
ipſi modi artis nimium feruntur, ac nimio pluſquam uellem in telligun
tur. Vt cum ad copiam, ad magnitudinem, ad coacta imperia miſe
rorum reſpicio, nihil plus poſsit addi. Omnia enim huiuſque ſpectant
ad potentiorum in crementa. An ergo ſuccurrere afflictis, obſeſsis,
cinctis, æquare conditionem, liberare à ſeruitute etiam rebelles non li
cebit? Ab initio fuimus omnes liberi: excogitata fuit regni ratio ad
commodum hominum, ea uerſa eſt per uim in Tyrannidem. Subtili
ergo ratione occurrendum eſt imbecillioribus: nam reliqua omnia ni
mis, ut dixi, quę ad cuniculos ad magnitudinem machinarum ad rectos
ictus ad libramenta ad longitudinem ſpatij, per quos globus ille de
fertur, nota ſunt improbis illis artificibus, nec noſtrum eſt ſpectare,
cur id licuerit, poſtquam Deus hanc uiolentiam eſſe uoluit. Multa
damnamus, quae Deus eſſe uult: boni uiri eſt non niſi opitulari homini
bus, etiam malis modo bonis futuri non ſint impedimento: quamobrem