1multo plures centum millibus ictus excipiat ante <08> euertatur, quæ
recta ſi eſſet quinquaginta ſolùm potuiſſet ſuſtinere. Quæ ergo hu
mana potentia ſufficeret. In arce Mediolanenſi uidimus uix attactas
in illis extuberationibus lapideis. Sed quoniam hic occurritur per
inclinationem machinarum, ideò de hoc ſermonem ſum habiturus.
729
972
1296
1728
2304
3072
4096
5461 1/3
7281 7/9
recta ſi eſſet quinquaginta ſolùm potuiſſet ſuſtinere. Quæ ergo hu
mana potentia ſufficeret. In arce Mediolanenſi uidimus uix attactas
in illis extuberationibus lapideis. Sed quoniam hic occurritur per
inclinationem machinarum, ideò de hoc ſermonem ſum habiturus.
Huiuſce cauſa excogitarunt, ut ictus ad perpendiculum dirigeretur, &
quanquam angulus d e f ſit ęquali angulo a b c, longè tamen maior eſt uis
a b <08> d e duplici cauſa, & quoniam a b eſt ſecundum nat uram impetus
127[Figure 127]
ignis, & etiam eorum, quę emittuntur in altum: & q̊d pars
ſuperior in b retineat ictum, in e non retineat. Sed caui
tas fiat maior in inferiore parte: cuius experimentum
quiliber facere poteſt cum haſta. Huic ergo ſolertiæ, quae
tormenta iubet altius collocare obſtat primum, quod
ictus ex decliui ſitu periculoſior eſt pro machina, & ma
ximè q̊d retro impellit, quae ex retro ceſſa, poſt <08> exone
rata eſt, dignoſcitur, & ad collimandum decedit parte ui
rium ſuarum, q̊d etſi paruum ſit in ductu tamen, & ictuum mul
tiplicatione magnum affert diſcrimen. Habet & commo
dum ſitus muri accliuis terram ſuppoſitam ad perpendiculum, quae ictum
ſuſtinet: adeò ut omnib. inuicem collectis, perinde ſit ac ſi ex perpen
diculo, et ęquidiſtanti ad ſolum feriatur. Venetus. S. aliter Patauij cauit,
uidetur que, quae ſapientiſsimus ſit, & eandem ſequatur ubi que normam,
poſt <08> in rotundam figuram totum urbis ambitum formauit, & foſſa la
ta, ac pro fundiſsima aqua que perenni muniuit, & ſummam muri partem
rotundam in hunc modum effecit cauam que interius undique, ne cuniculis
128[Figure 128]
poſſet euerti, à lateribus uerò humiles, ac craſsiſsimas turres, ut nul
la ui poſſent dirui, eas que tormentis bellicis, undique latera luſtrantib.
repleſſet, illud diligentiſsime cauit, ne murus humilior eſſet aduerſa
ripa, ſed ad libellam tamen depreſſus, ut etiam machinis in terram exten
ſis ſphęrulæ non tangerent murum: nam cum foſſa ſit quadraginta paſ
ſuum, excedat aut murus exteriorem aggerem uno paſſu, ut quicquid
in ambitu eſt uno ictu oculi cognoſci poſsit, & aggeris angulus ma
ior ſit uno paſſu, tum magis adiecta craſsitie machinę fieri non poteſt,
ut ictus in murum dirigatur. Eam ob cauſam etiam cauit, ne ędificium ul
129[Figure 129]
lum, aut planta, uel colliculus eſſet cir
cum circa urbem ad tria M. P. laborat hoc
periculo hęc urbs, ne tota ędificijs euer
ſis concidat. Turcarum enim Princeps di
dicit, ut in Nouo caſtro in Melitę Inſulę
arce S. Elmi appellata pluſ <08> mille icti
bus in ſingulos dies imo M D obtundere
quanquam angulus d e f ſit ęquali angulo a b c, longè tamen maior eſt uis
a b <08> d e duplici cauſa, & quoniam a b eſt ſecundum nat uram impetus
127[Figure 127]ignis, & etiam eorum, quę emittuntur in altum: & q̊d pars
ſuperior in b retineat ictum, in e non retineat. Sed caui
tas fiat maior in inferiore parte: cuius experimentum
quiliber facere poteſt cum haſta. Huic ergo ſolertiæ, quae
tormenta iubet altius collocare obſtat primum, quod
ictus ex decliui ſitu periculoſior eſt pro machina, & ma
ximè q̊d retro impellit, quae ex retro ceſſa, poſt <08> exone
rata eſt, dignoſcitur, & ad collimandum decedit parte ui
rium ſuarum, q̊d etſi paruum ſit in ductu tamen, & ictuum mul
tiplicatione magnum affert diſcrimen. Habet & commo
dum ſitus muri accliuis terram ſuppoſitam ad perpendiculum, quae ictum
ſuſtinet: adeò ut omnib. inuicem collectis, perinde ſit ac ſi ex perpen
diculo, et ęquidiſtanti ad ſolum feriatur. Venetus. S. aliter Patauij cauit,
uidetur que, quae ſapientiſsimus ſit, & eandem ſequatur ubi que normam,
poſt <08> in rotundam figuram totum urbis ambitum formauit, & foſſa la
ta, ac pro fundiſsima aqua que perenni muniuit, & ſummam muri partem
rotundam in hunc modum effecit cauam que interius undique, ne cuniculis
128[Figure 128]poſſet euerti, à lateribus uerò humiles, ac craſsiſsimas turres, ut nul
la ui poſſent dirui, eas que tormentis bellicis, undique latera luſtrantib.
repleſſet, illud diligentiſsime cauit, ne murus humilior eſſet aduerſa
ripa, ſed ad libellam tamen depreſſus, ut etiam machinis in terram exten
ſis ſphęrulæ non tangerent murum: nam cum foſſa ſit quadraginta paſ
ſuum, excedat aut murus exteriorem aggerem uno paſſu, ut quicquid
in ambitu eſt uno ictu oculi cognoſci poſsit, & aggeris angulus ma
ior ſit uno paſſu, tum magis adiecta craſsitie machinę fieri non poteſt,
ut ictus in murum dirigatur. Eam ob cauſam etiam cauit, ne ędificium ul
129[Figure 129]lum, aut planta, uel colliculus eſſet cir
cum circa urbem ad tria M. P. laborat hoc
periculo hęc urbs, ne tota ędificijs euer
ſis concidat. Turcarum enim Princeps di
dicit, ut in Nouo caſtro in Melitę Inſulę
arce S. Elmi appellata pluſ <08> mille icti
bus in ſingulos dies imo M D obtundere