1reprobari, quia licet ſenſus non cognoſcat moueri, cognoſcit tamen
mota eſſe, & id ſufficit: multa ergo cognoſcuntur mota eſſe quæ non
cognoſcuntur moueri, uelut lapis grauis ſuperſtans terræ, quem ui
demus poſt annum deſcendiſſe per duos digitos, & tamen ſemper
uidetur quieſcere. Igitur cum in pari tempore quę uelo citer mouen
tur plus ſpatij ſuperent, maius etiam relinquunt medium inter lo
cum, & locum, & ob id magis remota ſunt à quiete, & magis illi con
traria: hæc igitur eſt ratio cur quæ uelocius moueantur, minus quie
ti ſimilia aut proxima exiſtimentur. Dico ergo, quod illa quæ natu
raliter uelociſsimè mouentur, ſunt magis ſimilia & magis proxima
ipſis quieſcentibus quàm quæ tardè: cum enim omnis motus natu
ralis neceſſariò etiam ſit regularis, ut qui à uirtute Dei fiat, erit uel per
lineam obliquam aut rectam. Quoniam uerò multarum recta eſt per
fectiſsima, & obliquarum circularis, erit omnis motus naturalis cir
cularis aut rectus: dico ergo quòd in utroque uerum eſt quod dicitur.
Et primum in circulari ille motus eſt propinquior quieti, in quo par
tes ſunt propinquiores ſuo loco, ſed ſi uelociſsimus ſit motus, nun
quàm ita ſunt extra ſuum locum, qui enim in poteſtate ſint proxi
mæ ei: ergo partes illę inde ſe habent ac ſi quiescerent. Secunda ra
tio, quia quod uelociſsimè mouetur, abſque dubio tanto tempore quie
ſcit in ſuo loco quantò quod tardè: exemplum. Luna in triginta an
nis quieſcit in principio arietis quadringenteis per ſex horas, id eſt,
centum diebus in quadringentis uicibus, Saturnus centum diebus
ſed ſemel tantum: ergo tantum Luna quieſcit, quantum Saturnus,
comparatione ad idem tempus addita pari ratione in alijs partibus,
ſed cum uelocius moueatur Luna quàm Saturnus minus quieſce
re uidebitur Luna in alijs partibus quàm Saturnus, & tantundem
in principio arietis Luna ut Saturnus, ergo cum Luna tantundem
in principio arietis quieſcat, quantum Saturnus in triginta annis, &
in alijs partibus minus quàm Saturnus, igitur abſolutè Luna plus
quieſcit in principio arietis, quàm Saturnus dato tempore æquali
triginta annorum. Et formatur demonſtratio hoc modo: Luna quan
do eſt in loco ipſo, puta in principio arietis, ibidem eſt actu, & quie
ſcit per tantundem temporis quantum Saturnus, & in omnibus alijs
locis data paritate, eſt ſemper propior ipſi principio arietis poteſta
te quam Saturnus, igitur Luna plus quieſcit in principio arietis
quam Saturnus, quia dum ibidem ſunt æqualiter quieſcunt, & dum
ſunt extra, Luna ſemper eſt propior & poteſtate magis in illo loco,
igitur Luna magis quieſcit in principio arietis quàm Saturnus. Prę
terea, ſi Luna & Saturnus mouerentur in æquali tempore, & Luna
in paruo circulo, & Saturnus in magno, dubium non eſſet, quin
mota eſſe, & id ſufficit: multa ergo cognoſcuntur mota eſſe quæ non
cognoſcuntur moueri, uelut lapis grauis ſuperſtans terræ, quem ui
demus poſt annum deſcendiſſe per duos digitos, & tamen ſemper
uidetur quieſcere. Igitur cum in pari tempore quę uelo citer mouen
tur plus ſpatij ſuperent, maius etiam relinquunt medium inter lo
cum, & locum, & ob id magis remota ſunt à quiete, & magis illi con
traria: hæc igitur eſt ratio cur quæ uelocius moueantur, minus quie
ti ſimilia aut proxima exiſtimentur. Dico ergo, quod illa quæ natu
raliter uelociſsimè mouentur, ſunt magis ſimilia & magis proxima
ipſis quieſcentibus quàm quæ tardè: cum enim omnis motus natu
ralis neceſſariò etiam ſit regularis, ut qui à uirtute Dei fiat, erit uel per
lineam obliquam aut rectam. Quoniam uerò multarum recta eſt per
fectiſsima, & obliquarum circularis, erit omnis motus naturalis cir
cularis aut rectus: dico ergo quòd in utroque uerum eſt quod dicitur.
Et primum in circulari ille motus eſt propinquior quieti, in quo par
tes ſunt propinquiores ſuo loco, ſed ſi uelociſsimus ſit motus, nun
quàm ita ſunt extra ſuum locum, qui enim in poteſtate ſint proxi
mæ ei: ergo partes illę inde ſe habent ac ſi quiescerent. Secunda ra
tio, quia quod uelociſsimè mouetur, abſque dubio tanto tempore quie
ſcit in ſuo loco quantò quod tardè: exemplum. Luna in triginta an
nis quieſcit in principio arietis quadringenteis per ſex horas, id eſt,
centum diebus in quadringentis uicibus, Saturnus centum diebus
ſed ſemel tantum: ergo tantum Luna quieſcit, quantum Saturnus,
comparatione ad idem tempus addita pari ratione in alijs partibus,
ſed cum uelocius moueatur Luna quàm Saturnus minus quieſce
re uidebitur Luna in alijs partibus quàm Saturnus, & tantundem
in principio arietis Luna ut Saturnus, ergo cum Luna tantundem
in principio arietis quieſcat, quantum Saturnus in triginta annis, &
in alijs partibus minus quàm Saturnus, igitur abſolutè Luna plus
quieſcit in principio arietis, quàm Saturnus dato tempore æquali
triginta annorum. Et formatur demonſtratio hoc modo: Luna quan
do eſt in loco ipſo, puta in principio arietis, ibidem eſt actu, & quie
ſcit per tantundem temporis quantum Saturnus, & in omnibus alijs
locis data paritate, eſt ſemper propior ipſi principio arietis poteſta
te quam Saturnus, igitur Luna plus quieſcit in principio arietis
quam Saturnus, quia dum ibidem ſunt æqualiter quieſcunt, & dum
ſunt extra, Luna ſemper eſt propior & poteſtate magis in illo loco,
igitur Luna magis quieſcit in principio arietis quàm Saturnus. Prę
terea, ſi Luna & Saturnus mouerentur in æquali tempore, & Luna
in paruo circulo, & Saturnus in magno, dubium non eſſet, quin
zoom in
zoom out
zoom area
full page
page width
set mark
remove mark
get reference
digilib