1poſita angulo coni.
Cum itaque fuerit poſita
virga æqualis CL ponderis vnciarum 7, &
librile in B, ita quod KL ſit 10. & KC, 4. & G
libra vna, ſic conſtituemus ſtateram. Ducam
pondus LK, quod eſt 5, in ſe, fit 25, diuido
per pondus KC, quod eſt 2, fit 12 1/2, cui ad
do vncias 5, LK, fit 17 1/2: ponam igitur CD
vinculum ferreum vncias 5 1/2, & relinque
tur pondus LK vnius libræ. Cùm igitur po
ſuerimus G in K ęquabitur librę, & aliam
libram oportebit addere in D propter LK,
igitur in K oſtendemus duas libras, & ſic ſcri
bemus, deinde S 3, in T 4, in F 5. in V 6, in L,
quis ſpatiis. Ex hoc patet quòd omnia hæc
ſpatia per vncias diſtribui poterunt, præter
primum BK. Poſſemus tamen & ipſum di
uidere, vt in B libra intelligatur, & AB in
K vncię per æqua ſpatia additę ſignificabunt,
prima 13. ſecunda 14. tertia 15. & ita de aliis.
virga æqualis CL ponderis vnciarum 7, &
librile in B, ita quod KL ſit 10. & KC, 4. & G
libra vna, ſic conſtituemus ſtateram. Ducam
pondus LK, quod eſt 5, in ſe, fit 25, diuido
per pondus KC, quod eſt 2, fit 12 1/2, cui ad
do vncias 5, LK, fit 17 1/2: ponam igitur CD
vinculum ferreum vncias 5 1/2, & relinque
tur pondus LK vnius libræ. Cùm igitur po
ſuerimus G in K ęquabitur librę, & aliam
libram oportebit addere in D propter LK,
igitur in K oſtendemus duas libras, & ſic ſcri
bemus, deinde S 3, in T 4, in F 5. in V 6, in L,
quis ſpatiis. Ex hoc patet quòd omnia hæc
ſpatia per vncias diſtribui poterunt, præter
primum BK. Poſſemus tamen & ipſum di
uidere, vt in B libra intelligatur, & AB in
K vncię per æqua ſpatia additę ſignificabunt,
prima 13. ſecunda 14. tertia 15. & ita de aliis.
Cur libræ
ſunt plerum
que exactio
nes ſtateris.
ſunt plerum
que exactio
nes ſtateris.
Patet autem cauſa ex his, quare librę tri
bus cauſis ſtateris ſint exactiores. Hoc au
tem ab initio propoſitum fuit. Nam in ſta
tera difficile eſt virgulam adeò exactam in
magnitudine conſtituere: & ſi etiam ſit in
magnitudine, non erit in pondere: vix enim
hoc aſſequi poſſumus. Secundò difficillimum
eſt per æqualia interualla omninò ad amuſ
ſim diuidere LB. Tertiò pondus rarò in ex
tremo C appendi ſolet, quod cùm citra
appenditur, confuſionem parit.
bus cauſis ſtateris ſint exactiores. Hoc au
tem ab initio propoſitum fuit. Nam in ſta
tera difficile eſt virgulam adeò exactam in
magnitudine conſtituere: & ſi etiam ſit in
magnitudine, non erit in pondere: vix enim
hoc aſſequi poſſumus. Secundò difficillimum
eſt per æqualia interualla omninò ad amuſ
ſim diuidere LB. Tertiò pondus rarò in ex
tremo C appendi ſolet, quod cùm citra
appenditur, confuſionem parit.
Sunt & additamenta multa quæ vitiant ſtate
ram, horum nullum in libra eſt. Ob id præ
cioſa non in ſtatera ſed libra ſolent exami
nari. Multum autem refert ad exactam ſta
terę ſtructuram, vt G leue ſit, tum etiam
LC, & quod LB tripla ſit BC. nam ſic LK
æqualis erit KC, & quòd vincula CD in ex
tremo ſint LC, & ęqualis ponderis cum LK.
Hoc enim ſtaterę genus, librę proximum erit.
ram, horum nullum in libra eſt. Ob id præ
cioſa non in ſtatera ſed libra ſolent exami
nari. Multum autem refert ad exactam ſta
terę ſtructuram, vt G leue ſit, tum etiam
LC, & quod LB tripla ſit BC. nam ſic LK
æqualis erit KC, & quòd vincula CD in ex
tremo ſint LC, & ęqualis ponderis cum LK.
Hoc enim ſtaterę genus, librę proximum erit.
Vtres quan
tum ponderis
in aqua ſu
ſtineant.
Quomodo
homo aquæ
immobilis ac
ſupinus ſu
perſtet.
tum ponderis
in aqua ſu
ſtineant.
Quomodo
homo aquæ
immobilis ac
ſupinus ſu
perſtet.
Quantum verò ponderis vtres in aqua
ſuſtineant pro pontibus conſtruendis, expe
rimentum docet. Nam veſica plena aëre,
quę capax fuit quinque librarum aquę &
vncię, pondus librarum quatuordecim ac ſe
mis laterum ſuſtinebat: quo fit vt in flumi
num aqua triplum fermè ponderis aquæ,
cuius ſunt capaces vtres, continere poſſint.
Illud etiam non prętermittendum, ex denſi
tatis ratione oriri, vt homines cùm ita ſe
continuerint ſupini in aqua, vt velut iacula
tores in funibus nullam penitùs in partem
flectantur immobiles, tum nequaquam mer
gi. Hoc tamen cùm per ſe ſit difficillimum,
ob motum etiam & aquæ inęqualitatem
etiam redditur difficiliùs. Atque hacte
nus de rerum mortalium principiis di
ctum ſit.
ſuſtineant pro pontibus conſtruendis, expe
rimentum docet. Nam veſica plena aëre,
quę capax fuit quinque librarum aquę &
vncię, pondus librarum quatuordecim ac ſe
mis laterum ſuſtinebat: quo fit vt in flumi
num aqua triplum fermè ponderis aquæ,
cuius ſunt capaces vtres, continere poſſint.
Illud etiam non prętermittendum, ex denſi
tatis ratione oriri, vt homines cùm ita ſe
continuerint ſupini in aqua, vt velut iacula
tores in funibus nullam penitùs in partem
flectantur immobiles, tum nequaquam mer
gi. Hoc tamen cùm per ſe ſit difficillimum,
ob motum etiam & aquæ inęqualitatem
etiam redditur difficiliùs. Atque hacte
nus de rerum mortalium principiis di
ctum ſit.
20[Figure 20]
LIBER SECVNDVS.
De Elementis & eorum motibus &
actionibus.
actionibus.
De elemen
torum nu.
torum nu.
NVNC verò de Elementis aga
mus, quæ forma & materia
prima conſtant, & animata
quaſi videntur: ea Græcis
σοιχεῖα vocant. Perdiſcere au
tem primum oportet, quot & quænam ſint.
Ariſtoteles quatuor exiſtimat, terram, aquam,
aërem, atque ignem. Primùm enim quatuor
qualitates primæ ſunt. Hæ ſolæ non conſti
tuunt elementum, quia vim non haberent
agendi ac patiendi: nec pluſquam duæ ſi
mul eſſe poſſunt, quin contraria ſimul ſint.
Nam calidi, frigidi, ſicci atque humidi, ſi
tria quomodolibet acceperis, contraria ac
cipere neceſſe eſt. Sed nec calidum cum fri
gido, nec ſiccum cum humido iungi poteſt.
Igitur binis iunctis qualitatibus neque con
trariis, ſimul tantùm quatuor fient coniu
gationes, quæ quatuor elementa conſti
tuent. Inter imum etiam locum atque ſu
premum, ſimpliciter duo loca intercidere
neceſſe eſt, imum non exquiſitè, atque ſu
premum: atque eo totidem ſimplicia cor
pora. Videmus etiam, & ſi quid probabilia
argumenta faciunt, in miſtis ipſis quatuor
elementa: nam de terra, aëre & aqua, nemo
dubitare poteſt ob magnitudinem, & maxi
mas moles, vt mare aquarum, aëris & terræ
in vniuerſo: ignis verò incrementa, & po
tentiam, ac ſimplicitatem, cuius etiam fons
in Lunæ concauo eſſe creditur. Plures etiam
exiſtimant in diſtilationibus hæc quatuor
videri: & humores totidem in animalibus
ſenſus depræhendi. Quinetiam multi arbi
trantur ob hoc Cometes fieri, quòd ſub cœ
lo ab ignis elemento vapores accendantur.
Sed certè ſub cœlo Lunæ nullus eſt ignis:
nam quum cœlum puriſſima res ſit, non
decuit ſub omnis qualitatis experte re, ar
dentiſſimam collocaſſe. Natura enim ſem
per extrema mediis iungit. Inter carnem
enim & os, membranam: inter os & liga
menta, cartilagines: inter os & cerebrum,
quòd carne cerebrum eſſet mollius, dupli
cem membranam, ac duriorem oſſi pro
pinquiorem collocauit. Nec motus veloci
tas, caloris aut cauſa, aut argumentum eſſe
poteſt. Nanque ea quæ conſtant, etſi motu
accendantur, vt lapides, plumbum & anima
lia, quæ tamen diſſipantur, quò celerius mo
uentur, eò fiunt frigidiora, vt aqua & aër:
venti enim validi omnes frigidi, & flumina
celeriter fluentia frigidiſſimas habent aquas.
Eſt etiam aliud non leue argumentum huius
mus, quæ forma & materia
prima conſtant, & animata
quaſi videntur: ea Græcis
σοιχεῖα vocant. Perdiſcere au
tem primum oportet, quot & quænam ſint.
Ariſtoteles quatuor exiſtimat, terram, aquam,
aërem, atque ignem. Primùm enim quatuor
qualitates primæ ſunt. Hæ ſolæ non conſti
tuunt elementum, quia vim non haberent
agendi ac patiendi: nec pluſquam duæ ſi
mul eſſe poſſunt, quin contraria ſimul ſint.
Nam calidi, frigidi, ſicci atque humidi, ſi
tria quomodolibet acceperis, contraria ac
cipere neceſſe eſt. Sed nec calidum cum fri
gido, nec ſiccum cum humido iungi poteſt.
Igitur binis iunctis qualitatibus neque con
trariis, ſimul tantùm quatuor fient coniu
gationes, quæ quatuor elementa conſti
tuent. Inter imum etiam locum atque ſu
premum, ſimpliciter duo loca intercidere
neceſſe eſt, imum non exquiſitè, atque ſu
premum: atque eo totidem ſimplicia cor
pora. Videmus etiam, & ſi quid probabilia
argumenta faciunt, in miſtis ipſis quatuor
elementa: nam de terra, aëre & aqua, nemo
dubitare poteſt ob magnitudinem, & maxi
mas moles, vt mare aquarum, aëris & terræ
in vniuerſo: ignis verò incrementa, & po
tentiam, ac ſimplicitatem, cuius etiam fons
in Lunæ concauo eſſe creditur. Plures etiam
exiſtimant in diſtilationibus hæc quatuor
videri: & humores totidem in animalibus
ſenſus depræhendi. Quinetiam multi arbi
trantur ob hoc Cometes fieri, quòd ſub cœ
lo ab ignis elemento vapores accendantur.
Sed certè ſub cœlo Lunæ nullus eſt ignis:
nam quum cœlum puriſſima res ſit, non
decuit ſub omnis qualitatis experte re, ar
dentiſſimam collocaſſe. Natura enim ſem
per extrema mediis iungit. Inter carnem
enim & os, membranam: inter os & liga
menta, cartilagines: inter os & cerebrum,
quòd carne cerebrum eſſet mollius, dupli
cem membranam, ac duriorem oſſi pro
pinquiorem collocauit. Nec motus veloci
tas, caloris aut cauſa, aut argumentum eſſe
poteſt. Nanque ea quæ conſtant, etſi motu
accendantur, vt lapides, plumbum & anima
lia, quæ tamen diſſipantur, quò celerius mo
uentur, eò fiunt frigidiora, vt aqua & aër:
venti enim validi omnes frigidi, & flumina
celeriter fluentia frigidiſſimas habent aquas.
Eſt etiam aliud non leue argumentum huius
zoom in
zoom out
zoom area
full page
page width
set mark
remove mark
get reference
digilib