1frequens eſt, arbores vidi, ſeu potius arbu
ſta, ex eo rude quod è Germania aduehitur,
ibi inuenitur, & in Bohemia Abertami, &
in Miſena Annæbergi & Snebergi adeò de
fæcatum, vt ad examen ſynceritatis dedu
ctum, decima tantum ſui ponderis parte de
creſcat. Georgius Agricola refert, in Bohe
mia inuentum fruſtum argenti ponderis duo
rum talentorum. Eſt autem hoc pondo cen
tum & quadraginta. Quod purum eſt dum
eruitur refert varias figuras, ligonum, mal
leorum, raſtrorum. Refert ille idem vidiſſe
ſe Snebergi quod ſpeciem ſtatuæ viri infan
tem geſtantis referret. Fingitur arte argen
tum, atque ex ære conficitur, adeò vt oculos
ac cotem Lydiam fallat multis modis: ſed in
re ſordida duos narraſſe ſufficiat. Auripig
menti albi ſeu arſenici communis, halinitri
ponderibus æquis partes in vas coniice vi
treum concluſum, & per horam ſuper car
bones ardentes permitte vt totum commi
nuatur, huius quoque pulueris vnciam ac
cipe, argenti viui tantundem, fæcis vini ſic
catæ, ac in puluerem ignis vi redactæ ſemun
ciam. Inde ergo duos habes pulueres: pri
mum, qui ex auri pigmento & ſale nitro
conſtat: alterum, qui ex eo & argento viuo
ac fæce vini eſt compoſitus. Igitur ære colli
quato, in ſingulas libras adde primi pulue
ris à ſemuncia ad vnciam vſque donec re
purgetur miſcendo: inde poſt quàm purga
tum fuerit, alterius pulueris quadrantem
immitte, miſceto, & in mel protinus effun
dito. Eſt & modus compendioſior cum ar
gento ſublimato albo. Sunt qui, vt Pom
ponius Gauricus, in binas libras æris, hali
nitri & arſenici vncias ſingulorum ternas
miſceant, ac percoquant. Res hæc aliis lu
cro, aliis creſſit ſupplicio, cùm ſit ſedes adul
terinæ monetæ.
ſta, ex eo rude quod è Germania aduehitur,
ibi inuenitur, & in Bohemia Abertami, &
in Miſena Annæbergi & Snebergi adeò de
fæcatum, vt ad examen ſynceritatis dedu
ctum, decima tantum ſui ponderis parte de
creſcat. Georgius Agricola refert, in Bohe
mia inuentum fruſtum argenti ponderis duo
rum talentorum. Eſt autem hoc pondo cen
tum & quadraginta. Quod purum eſt dum
eruitur refert varias figuras, ligonum, mal
leorum, raſtrorum. Refert ille idem vidiſſe
ſe Snebergi quod ſpeciem ſtatuæ viri infan
tem geſtantis referret. Fingitur arte argen
tum, atque ex ære conficitur, adeò vt oculos
ac cotem Lydiam fallat multis modis: ſed in
re ſordida duos narraſſe ſufficiat. Auripig
menti albi ſeu arſenici communis, halinitri
ponderibus æquis partes in vas coniice vi
treum concluſum, & per horam ſuper car
bones ardentes permitte vt totum commi
nuatur, huius quoque pulueris vnciam ac
cipe, argenti viui tantundem, fæcis vini ſic
catæ, ac in puluerem ignis vi redactæ ſemun
ciam. Inde ergo duos habes pulueres: pri
mum, qui ex auri pigmento & ſale nitro
conſtat: alterum, qui ex eo & argento viuo
ac fæce vini eſt compoſitus. Igitur ære colli
quato, in ſingulas libras adde primi pulue
ris à ſemuncia ad vnciam vſque donec re
purgetur miſcendo: inde poſt quàm purga
tum fuerit, alterius pulueris quadrantem
immitte, miſceto, & in mel protinus effun
dito. Eſt & modus compendioſior cum ar
gento ſublimato albo. Sunt qui, vt Pom
ponius Gauricus, in binas libras æris, hali
nitri & arſenici vncias ſingulorum ternas
miſceant, ac percoquant. Res hæc aliis lu
cro, aliis creſſit ſupplicio, cùm ſit ſedes adul
terinæ monetæ.
Argenti or
tus quadru
plex.
tus quadru
plex.
Magnitudo
argenti ru
dis mira.
Figuræ ru
dis argenti
mira.
argenti ru
dis mira.
Figuræ ru
dis argenti
mira.
Aeris in ar
gentum mu
tatio non
vera, quomo
do.
gentum mu
tatio non
vera, quomo
do.
In argentan
di ratio.
di ratio.
Verùm in argentandi ratio ars eſt, &
probata ab autoribus, conceſſaque ab omni
bus probis. Ollam argenti ſpuma illine, inde
argenti bracteas tenues cum alumine, & ſa
le & fæce vini arida in cote tere, & in vas
coniice. Ignibus autem omnia liquantur ſi
mul, & in aquam effunduntur. Quod verò
inargentare cupis, aceto prius in quo ſal
Ammoniacum ſit excoctum laua ſedulò, at
que argento viuo vel albo plumbo illito, &
ei addito quod iam in aquam effuderas, de
mum ignibus facile vt exhalet argentum
viuum, vel album plumbum.
probata ab autoribus, conceſſaque ab omni
bus probis. Ollam argenti ſpuma illine, inde
argenti bracteas tenues cum alumine, & ſa
le & fæce vini arida in cote tere, & in vas
coniice. Ignibus autem omnia liquantur ſi
mul, & in aquam effunduntur. Quod verò
inargentare cupis, aceto prius in quo ſal
Ammoniacum ſit excoctum laua ſedulò, at
que argento viuo vel albo plumbo illito, &
ei addito quod iam in aquam effuderas, de
mum ignibus facile vt exhalet argentum
viuum, vel album plumbum.
Alij verò plumbo albo vaſa intus ærea
oblinunt, vt inargentata videantur, qui mos
apud nos frequens eſt: nam amarum ſapo
rem non reddunt, nec ſunt adeò inſalubria,
iucundiora verò viſu. Vas ipſum pice ni
gra oblinunt, inde candenti ferro tangunt
plumbum album, hæret aliquid ex eo quòd
pici ſtatim imponunt, ignis feruore pix
conſumitur, plumbum hæret.
oblinunt, vt inargentata videantur, qui mos
apud nos frequens eſt: nam amarum ſapo
rem non reddunt, nec ſunt adeò inſalubria,
iucundiora verò viſu. Vas ipſum pice ni
gra oblinunt, inde candenti ferro tangunt
plumbum album, hæret aliquid ex eo quòd
pici ſtatim imponunt, ignis feruore pix
conſumitur, plumbum hæret.
De electro.
Media inter aurum & argentum natura
electri eſt. Sunt & qui electrum appellent:
ſed nobis de metallo ſermo eſt. Aliud eſt
quod fit, aliud quod naſcitur: ſed natiuo
gratia & vires conſtat ex auro, & argenti
parte quinta. Si plures habeat argenti, incu
dibus non reſiſtit. Formatur in vaſe pul
chritudinis cauſa & vtilitatis: nam quod
ſponte oritur, venena prodit duplici via:
ſtridet enim, & arcus emittit. Quid mirum?
cum ſtannum & album plumbum, & his
magis omnibus aurichalcum, ſolo veneno
rum contactu alienum contrahant colorem,
& ſplendorem repentè amittant. Humidum
igitur tenue electri dum abſumitur, ſtrido
rem facit, & mutato colore, ob inſignem ni
torem, macula arcum videtur imitari. Ergo
vt diuitiæ electrum, ita paupertas ſuum ha
bet aduerſus venena aurichalcum, quod illo
rum prodat inſidias. Sed diuitiæ electrum,
foſſile amiſerunt: quod quanquam inue
niantur, & nunc, ſtudio tamen auaritiæ &
ignorantia virium, dum aurum ab argento
ſeparant, electrum eſſe deſinit. Nec magna
res eſt adeò à venenis electrum mutari, cùm
etiam argentum vitietur: nec duram ſub
ſtantiam pati ab externo veneno, cùm (vt di
xi) ab argento viuo ſolo contactu aurum
adeò fragile euadat.
electri eſt. Sunt & qui electrum appellent:
ſed nobis de metallo ſermo eſt. Aliud eſt
quod fit, aliud quod naſcitur: ſed natiuo
gratia & vires conſtat ex auro, & argenti
parte quinta. Si plures habeat argenti, incu
dibus non reſiſtit. Formatur in vaſe pul
chritudinis cauſa & vtilitatis: nam quod
ſponte oritur, venena prodit duplici via:
ſtridet enim, & arcus emittit. Quid mirum?
cum ſtannum & album plumbum, & his
magis omnibus aurichalcum, ſolo veneno
rum contactu alienum contrahant colorem,
& ſplendorem repentè amittant. Humidum
igitur tenue electri dum abſumitur, ſtrido
rem facit, & mutato colore, ob inſignem ni
torem, macula arcum videtur imitari. Ergo
vt diuitiæ electrum, ita paupertas ſuum ha
bet aduerſus venena aurichalcum, quod illo
rum prodat inſidias. Sed diuitiæ electrum,
foſſile amiſerunt: quod quanquam inue
niantur, & nunc, ſtudio tamen auaritiæ &
ignorantia virium, dum aurum ab argento
ſeparant, electrum eſſe deſinit. Nec magna
res eſt adeò à venenis electrum mutari, cùm
etiam argentum vitietur: nec duram ſub
ſtantiam pati ab externo veneno, cùm (vt di
xi) ab argento viuo ſolo contactu aurum
adeò fragile euadat.
Electrum ve
nena perdit.
nena perdit.
Plumbi qua
tuor ſpecies.
tuor ſpecies.
Argento ſimile ( vt dixi) plumbum eſt:
illius autem quatuor ſpecies, nigrum, vul
gare, ac precij vilioris, album, quod ple
rumque vulgus vocat ſtannum: biſemu
tum hucuſque incognitum, quaſi medium
inter nigrum & album. Nec tamen illud
etiam noſtra ætate vulgatum, cùm tantùm
in Sudnis Bohemiæ montibus inueniatur.
Quartum genus è ſtibio fit. Creſcere omne
plumbum exiſtimatur ſpontè, atque ideo te
cta labefactare grauitate ſua. Galenus reci
tat, ſepultum humidis locis ſub terra augeri
magnitudine, & pondere. Differt album
plumbum à ſtanno, quòd album plumbum
per ſe oritur, ſtannum cum argento ſemper:
eſtque ſtannum quaſi plumbum argento de
albatum. Odit metalla omnia plumbum al
bum: auroque, & argento vel ex centeſimà
additum, fragilia reddit ea. Fit & ſtannum
arte, & quod nobilius eſt, recipit in pondo
viginti & quinque ſtanni naturalis, aut can
didi plumbi, pondo vnum plumbi nigri. Si
verò in pondo nouem plumbi alibi, pondo
vnum nigri miſceatur, durum euadit, & ad
vaſa conficienda, optimum. Laudatur etiam
vſque ad octauam partem plumbo addito
nigro: plus verò ſi addatur, vile fit: hoc pel
trum Mediolanenſes vocant. Fiebat & ſtan
num olim ære & plumbo miſtis. Stridet
ſtannum quod ab argento defluit: ſtridet &
album plumbum, & ſtannum etiam artificio
factum. Creſcit durities in ſtanno, quia
plumbum nigrum durius euadit ob album:
album minus obnoxium rimis & fracturæ ob
nigri mollitiem ac ſubſtantiam à qua re
pletur.
illius autem quatuor ſpecies, nigrum, vul
gare, ac precij vilioris, album, quod ple
rumque vulgus vocat ſtannum: biſemu
tum hucuſque incognitum, quaſi medium
inter nigrum & album. Nec tamen illud
etiam noſtra ætate vulgatum, cùm tantùm
in Sudnis Bohemiæ montibus inueniatur.
Quartum genus è ſtibio fit. Creſcere omne
plumbum exiſtimatur ſpontè, atque ideo te
cta labefactare grauitate ſua. Galenus reci
tat, ſepultum humidis locis ſub terra augeri
magnitudine, & pondere. Differt album
plumbum à ſtanno, quòd album plumbum
per ſe oritur, ſtannum cum argento ſemper:
eſtque ſtannum quaſi plumbum argento de
albatum. Odit metalla omnia plumbum al
bum: auroque, & argento vel ex centeſimà
additum, fragilia reddit ea. Fit & ſtannum
arte, & quod nobilius eſt, recipit in pondo
viginti & quinque ſtanni naturalis, aut can
didi plumbi, pondo vnum plumbi nigri. Si
verò in pondo nouem plumbi alibi, pondo
vnum nigri miſceatur, durum euadit, & ad
vaſa conficienda, optimum. Laudatur etiam
vſque ad octauam partem plumbo addito
nigro: plus verò ſi addatur, vile fit: hoc pel
trum Mediolanenſes vocant. Fiebat & ſtan
num olim ære & plumbo miſtis. Stridet
ſtannum quod ab argento defluit: ſtridet &
album plumbum, & ſtannum etiam artificio
factum. Creſcit durities in ſtanno, quia
plumbum nigrum durius euadit ob album:
album minus obnoxium rimis & fracturæ ob
nigri mollitiem ac ſubſtantiam à qua re
pletur.
Libro 9. de
Simplic.
medic.
Simplic.
medic.
Plumbum al
bum odit
alia metalla.
bum odit
alia metalla.
Stannum ar
tificioſum.
tificioſum.
Stannum na
tiuum.
tiuum.
Mirum
plumbi li
quefacti ex
perimentum.
plumbi li
quefacti ex
perimentum.
Dum hæc ſcriberemus, vir quidam publicè
Mediolani liquefacto plumbo lauabat manus ac
vultum, ſed prius aqua quadam partes eas ablue
bat. Conſiderandum eſt autem in hoc, nam
duobus vtebatur præſidiis tractationis, ce
leritate & aqua. In aqua oportuit eſſe exi
miam quandam frigiditatem, & vim non
obſcuram, craſſam, qua plumbi calorem ar
ceret, & prohiberet, ne corpori hære
ret. Dicunt quidam fieri hoc ſucco por
tulacæ, tum mercurialis, ob lentorem.
Ego quandoquidem illum adeò parcè vti aqua
conſpicerem, vt nonnunquam vultum
Mediolani liquefacto plumbo lauabat manus ac
vultum, ſed prius aqua quadam partes eas ablue
bat. Conſiderandum eſt autem in hoc, nam
duobus vtebatur præſidiis tractationis, ce
leritate & aqua. In aqua oportuit eſſe exi
miam quandam frigiditatem, & vim non
obſcuram, craſſam, qua plumbi calorem ar
ceret, & prohiberet, ne corpori hære
ret. Dicunt quidam fieri hoc ſucco por
tulacæ, tum mercurialis, ob lentorem.
Ego quandoquidem illum adeò parcè vti aqua
conſpicerem, vt nonnunquam vultum