Cardano, Girolamo, De subtilitate, 1663

List of thumbnails

< >
81
81
82
82
83
83
84
84
85
85
86
86
87
87
88
88
89
89
90
90
< >
page |< < of 403 > >|
1ſenſim adiicere, inde poſt dies octo reſerato
vaſe minutim vendere, cumque clarum &
bonum videatur: ſi tamen diutiùs moretur
in calice, vel vaſe, denuò corrumpitur.
Re­
linquit etiam quòd effuſum eſt in calcis
margine butyroſam pinguedinem, ob quam
fraus detegitur.
Eſt tamen lucroſa fraus. Si
tamen prohibere potiùs conſilium eſt an­
tequam conturbetur, ne putreſcat, decima
pars ardentis aquæ immiſta, efficit: meliùs
longè ſulphur, ſed odore prodit dolum: me­
mini me bibiſſe.
Idem poteſt alumen: ſed
noxia ambo, valetudini vehementer ob­
ſunt.
In vniuerſum autem, vt dicam, cla­
rant vinum quæcunque grauia ſunt, aut
lenta: lenta, vt lac, & oui candidum: ob id
liquores omnes illo immiſto repurgantur.
Grauia autem dum imum petunt, cuiuſmo­
di ſunt lapides fluminum cocti, donec ſcin­
dantur, & in puluerem redacti: quoniam
enim miſcentur, ſicci ſunt, trahunt quic­
quid lutoſum eſt: ab hoc enim fit turbu­
lentum.
Cùm verò traxerint, deſcendunt in
vino ad fundum, & vinum repurgant.
Igi­
tur & hoc idem ſal efficere poterit, ſed ſa­
pore prodit fraudem, & vinum inſuauius
reddit.
Facilè eſt etiam omnia vina adultera­
ta metallicis dignoſcere.
Nam in calice ho­
ris relicta 24. fundum ob grauitatem pe­
tente metallico, vina inſtar vappæ red­

duntur, colore euaneſcente.
Sed ſi melle vi­
num adulteratum ſit, illicò dignoſcitur, ſu­
per candens ferrum conſperſis paucis gut­
tulis: reſoluto enim vino mel reſidet.
Te­
nuior enim cùm ſit vini quàm mellis ſub­
ſtantia, illo reſoluto, hoc manet.
Similiret
mel ſi adulteretur ( id ſolet fieri farina mi­
lij) decoctum & deſpumatum, in vaſque vi­
treum coniectum, remanet turbulentum ſu­
periore parte.
Atque ita mihi contigit anno
præterito ſeplaſiam mercatoris Pepiæ de­
prehendere.
Quòd ſi grauiore aliquo pul­
uere ſit corruptum, in imo ſubſidet quod
additum eſt, atque ob id in fundo obſcurum
fit.
Oleum verò ardendo fallaciam prodit:
aut enim crepitat, ac ſtridet, aut amurca ma­
ior colligitur, quàm pro olei quantitate.
Cur

igitur lac vinum emendat?
quia craſi quaſi
facta pingue ſubſidet, lactis ſecum trahens
quod turbulentum eſt, aquea lactis in vi­
no relicta parte, quæ vini vitia obſcuret.
Inde paruæ vini partes vitia detegunt,
quòd ob imbecillitatem celerius ab aëre de­
nuò corrumpatur.
At odoris vitium in gra­
tiam etiam commutat garyophyli citran­
gulo vndequaque infixi, ipſo verò ſuſpen­
ſo in vaſe, ſic vt vinum non tangat.
Ergo
quæ natura non ſunt ſimilia, craſim non
faciunt, vt vinum cum aqua, niſi imbecil­
lem: multo minus cùm lacte vinum, mi­
nus adhuc & nullo modo liquida hæc cum

oleo.
At lora magis verè miſta eſt, quòd
efferbuerit: nec tamen planè miſta, cùm miſ­
cere naturæ ſit, non artis opus, nec etiam
ignis.
Quæcunque igitur verè miſta ſunt,
vnam tantùm elementi formam, ſed non ex­
quiſitam, oſtendunt: reliquorum ſolùm vi­
res.
Nam ſi non vbique elementa in miſto
eſſent, aceruus eſſet quod miſtum eſt, non
res genita: ſi vbique & ſecundum ſub­
ſtantiam, corpora mutuò ſe penetra­
rent.
Oſtenſum eſt autem hoc in Medicinæ
libris.
Vinum cor­
ruptum quo­
modo emen­
detur.
Vinum adul­
teratum quo
modo di­
gnoſcatur.
Mel &
oleum adul­
terata quo­
modo de­
præhendan
tur.
Vinum quo­
modo redda­
tur odora­
tum.
Elementa
actu ſunt in
omnibus mi­
ſtis.
Eſt igitur forma miſti victoris elemen­

ti imperfecta.
Atque ea ſenſim acquiritur:
in elementis quidem palàm, in aliis autem
id fieri Melanthon exiſtimat.
Videtur autem
ex his rationi conſonum, cùm forma ſit ele­
menti dominantis.
At hæc ſenſim amittitur,
ſenſim enim acquiſita eſt.
In quibuſdam au­
tem nobilioribus Ariſtoteles non ſenſim
quidem omninò, ſed per gradus: quoniam
fœtus in vtero primò viuit, inde ſentit,
pòſt autem fit mentis capax.
Anima autem,
in qua mens, poſterius perficitur.
Mens au­

tem exterius aduenit.
Atque hæc ſenſui pro­
piora.
Omnia autem miſta, aut terrea ſunt,
vt lapides & plantæ: vel aquea, vt lac &
oleum: vel planè miſta, vt animalium cor­
pora.
Nam igitur eodem modo fit miſtura,
quo nutricatio, vel augmentum.
Nam in
miſtione aliquid alicui additur, in illis
quòd potentia eſt, ei quod eſt actu, & ſecun­
dum quamlibet formæ partem fit augmen­
tum, non autem materiæ: quoniam materia
ſine fine diuidi poteſt.
Atque idem de nu­
tricatione.
Igitur augmentum & nutricatio
ſecundum formam verè fiunt: ſecundum ma­
teriam autem eſt ſola additio, quoniam vn­
dique aliquid iuxtà apponitur.
Minima ergo
pars carnis, accedente nutrimento augetur
tota ſecundum formam, ſed ſecundum ma­
teriam non, verùm tantùm in circuitu.
Sed
neque hoc modo propriè: verum ( vt dixi)
augmenti & nutricationis fermè eadem eſt
ratio, imò & generationis: hæc enim fiunt
ab anima: ſolius enim animæ opus eſt, eo
modo poſſe attenuare, tum vnire ac tranſ­
mutare.
Etenim ſi quid aliud vita carens
hoc poſſet, illud maximè poſſet ignis: eſt
enim eorum omnium quæ non viuunt ro­
buſtiſſimum, at non poteſt: vt enim iam do­
cuimus, quòd accedit iuxtà apponitur ei
quod comburitur, non autem ſuſtantiam
priorem ingreditur: itaque omnia miſta,
vel viuere, vel vixiſſe neceſſarium eſt.
2. Contra­
dict.
tract.1.
cont.1.
Miſtura in
quo ab aug­
mento, &
nutricatio­
ne differat
Miſta omnia
viuere, octo
oſtenditur
rationibus.
Sumantur autem ratio hoc modo: quia
nutriuntur, & nutrimentum non fit niſi ab
anima, & quod animam habet, viuit.
Quòd
ſi nutriri neges, concedes ſaltem generari: at
nihil generatur, niſi ab anima, quia ( vt di­
xi) ſola illa miſcet.
Videmus etiam omnia miſta ſenſim de­
generare ab elementis grauioribus, velut la­
pides, & minus etiam metallicas terras, ma­
gis autem ſuccos, inde metalla, pòſt plantas,
& animalia imperfecta, & deinde perfectio­
ra ſenſim, donec ad hominem peruenia­
mus, cuius compoſitio ab elementorum na­
tura, ac ſubſtantia tantùm abeſſe videtur,
vt nullo modo ex eis illum conſtare quis
credat.
Igitur ſi homo, animalia, & plantæ
viuunt, cùm vnus ſit & idem calor cœle­
ſtis, qui hæc omnia miſcet, ſed illa minus,
hæc magis, vt ſuo loco oſtendemus: mani­
feſtum eſt quòd rectè dixit Hippocrates,
animam nihil aliud eſſe quàm cæleſte illud
calidum.
Quòd & Ariſtotelis opinioni ad­
hæret.
dum vult ſpiritus calorem propor­
tionem habere quandam cum elemento

Text layer

  • Dictionary
  • Places

Text normalization

  • Original

Search


  • Exact
  • All forms
  • Fulltext index
  • Morphological index