Cardano, Girolamo, De subtilitate, 1663

List of thumbnails

< >
61
61
62
62
63
63
64
64
65
65
66
66
67
67
68
68
69
69
70
70
< >
page |< < of 403 > >|
    <archimedes>
      <text>
        <body>
          <chap>
            <p type="main">
              <s id="s.002885">
                <pb pagenum="419" xlink:href="016/01/068.jpg"/>
              enim lumen corpus, ſed imago lucis, quæ
                <lb/>
              meatibus non indiget, velut nec calor: ca­
                <lb/>
              lor autem magis corporeus eſt. </s>
              <s id="s.002886">Quia ergo
                <lb/>
              in ſolido recipiuntur radij, recipitur & ca­
                <arrow.to.target n="marg323"/>
                <lb/>
              lor. </s>
              <s id="s.002887">Quomodo autem à ſyderibus reflecta­
                <lb/>
              tur, dubitatio non parua eſt: nam ſi refle­
                <lb/>
              ctitur lumen à ſydere, ſolidum ſydus eſſe
                <lb/>
              oportet: quòd ſi ſolidum, cur motu non
                <lb/>
              frangitur, & eum à quo mouetur non fa­
                <lb/>
              tigat? </s>
              <s id="s.002888">Oportet autem quemadmodum & in
                <lb/>
              corpore animalium, animam ſpontè moue­
                <lb/>
              re, & alacriter: at in nobis alacritas illa de­
                <lb/>
              ficit, quia ibi ſolum eſt vis, quæ a corde
                <lb/>
              transfunditur, vbi anima habitas: at in
                <lb/>
              cœlo cùm vbique anima ſit, eſt alacritas
                <lb/>
              ſempiterna, ob id nec voluntate anima fa­
                <lb/>
              tigatur, quòd nullo corporeo indigeat au­
                <lb/>
              xilio: nec cor, quòd in eo ſit anima: ſed
                <lb/>
                <arrow.to.target n="marg324"/>
                <lb/>
              tamen ſpeciem habet fatigationis. </s>
              <s id="s.002889">Cœlum
                <lb/>
              autem cùm nunquam quieſcat, & vbique
                <lb/>
              præſentem habeat animam, nunquam fati­
                <lb/>
              gari poteſt. </s>
              <s id="s.002890">Sed de Lunæ circulo, quòd ſe­
                <lb/>
              cum æthera rapiat, non adeò clara quæſtio
                <lb/>
              eſt, fatigari enim deberet: melius verò eſt
                <lb/>
              dicere, toti ætheri hoc ineſſe ſpontè, vt
                <lb/>
              vnaquæque pars circumcirca feratur ab O­
                <lb/>
              riente in Occidentem, & ſingulæ cùm ſuo
                <lb/>
              loco depulſæ fuerint ſpontè ad eam reuer­
                <lb/>
              tantur. </s>
              <s id="s.002891">Hæc autem quæſtio pro nobis eſt,
                <lb/>
              qui mundum finem habiturum, habuiſſé­
                <lb/>
              que initium, in libris de Æternitatis arca­
                <lb/>
              nis cenſuimus. </s>
              <s id="s.002892">Aut forſan dicemus, quem­
                <lb/>
              admodum aquam ad Lunæ motum, ſic æthe­
                <lb/>
              ra ad primi cœli ſpontè circumferri, non ele­
                <lb/>
              menti natura, ſed obedientia ad ſuperiora: vel
                <lb/>
              quòd ad motum conſeruandum hoc ſufficit
                <lb/>
              nullo nixu, initium verò non ſine labore fie­
                <lb/>
              ret. </s>
              <s id="s.002893">Sed hic motus cùm ſit ſempiternus, ini­
                <lb/>
              tio caruit.
                <lb/>
                <arrow.to.target n="marg325"/>
              </s>
            </p>
            <p type="margin">
              <s id="s.002894">
                <margin.target id="marg323"/>
              Sydera an
                <lb/>
              ſolida.</s>
            </p>
            <p type="margin">
              <s id="s.002895">
                <margin.target id="marg324"/>
              Quomodo
                <lb/>
              æther mo­
                <lb/>
              ueatur.</s>
            </p>
            <p type="margin">
              <s id="s.002896">
                <margin.target id="marg325"/>
              Crepuſculo­
                <lb/>
              rum ratio.</s>
            </p>
            <p type="main">
              <s id="s.002897">Verùm de his ſatis, ad lucis ac luminis
                <lb/>
              hiſtoriam reuertamur: vbi meritò forſan
                <lb/>
              quis quæret, cur ante Solis ortum, & poſt oc­
                <lb/>
              caſum, aër luceat & clariùs ſit? </s>
              <s id="s.002898">quod tempus
                <lb/>
              crepuſculum vocatur. </s>
              <s id="s.002899">Sed cùm veſpertinum
                <lb/>
              crepuſculi nomen retinuerit, matutinum in
                <lb/>
              auroræ nomen tranſiit. </s>
              <s id="s.002900">Cuius meminit Vir­
                <lb/>
              gilius duo decim claris experimentis. </s>
              <s id="s.002901">Pri­
                <lb/>
              mùm referre ſat eſt:
                <lb/>
                <emph type="quote"/>
                <emph type="italics"/>
              Aurora Oceanum croceo velamine fulgens
                <lb/>
              Liquerat, & biiugis vecta rubebat equis:
                <lb/>
              Luce polum nitida perfudit candidus orbis,
                <lb/>
              Et clarum emicuit Sole oriente iubar.
                <emph.end type="italics"/>
                <emph.end type="quote"/>
              </s>
            </p>
            <figure id="id.016.01.068.1.jpg" xlink:href="016/01/068/1.jpg" number="43"/>
            <p type="main">
              <s id="s.002902">Ergo Solis radij cùm impediuntur à ter­
                <lb/>
              ra, nullam claritatem afferunt, ſi non ali­
                <lb/>
              quo ex loco reflectantur. </s>
              <s id="s.002903">Etenim cùm me­
                <lb/>
              dia nox eſt, ponatur cœlum Solis ABF, Sol
                <lb/>
              A B, terra C D, ducantur contingentes
                <lb/>
              ACE: & BDE, concurrentes in E, totum
                <lb/>
              igitur quod continetur ſub cœlo ABF, & ſu­
                <lb/>
              pra, à lumine Solis illuſtratur, præter tri­
                <lb/>
              gonum CDE, & tamen partes F, & G, non
                <lb/>
              videntur claræ, quia Solis radij penetrant,
                <lb/>
              nec reflectuntur. </s>
              <s id="s.002904">Sed neque Sol magnitudi­
                <lb/>
              ne ſua poteſt crepuſculum facere, tum quia
                <lb/>
              radij viderentur, & Solem videremus ipſum
                <lb/>
              tum quia, vt demonſtrauimus, ob maximam
                <lb/>
              altitudinem lineæ CE, & DE, fermè redde­
                <lb/>
              rentur æquidiſtantes. </s>
              <s id="s.002905">Ergo crepuſculum fit,
                <lb/>
              quoniam pars quæ ſupra terram eſt, conten­
                <lb/>
              ta ſub E, puncto, id eſt, ſub vmbra, terræ, à
                <lb/>
              vaporibus condenſata radios Solis excipit.
                <lb/>
              </s>
              <s id="s.002906">& ad nos reflectit. </s>
            </p>
            <p type="main">
              <s id="s.002907">Obſeruemus igitur Solem dum eſt ſub
                <arrow.to.target n="marg326"/>
                <lb/>
              æquinoctiali circulo, qui crepuſculum in­
                <lb/>
              choat partibus 19. ante ortum, id eſt, ho­
                <lb/>
              ra fermè, & quarta ante Solis ipſius aſcen­
                <lb/>
              ſum, & manifeſtum eſt, quòd tunc primum
                <lb/>
              Solis radius, qui aërem illuſtrat, terram
                <lb/>
              contingit: nam ſi non contingeret, ex ſum­
                <lb/>
              mo loco vaporum contingens ad terram du­
                <lb/>
              ctus perueniret ad locum inferiorem priore,
                <lb/>
              atque ſic crepuſculum antea quàm dictum
                <lb/>
              ſit, inchoaret. </s>
              <s id="s.002908">Hoc igitur poſito, conſti­
                <lb/>
              tuatur circulus terram referens, cuius cen­
                <lb/>
              trum C, contangens linea AD, ſumma pars
                <lb/>
                <figure id="id.016.01.068.2.jpg" xlink:href="016/01/068/2.jpg" number="44"/>
                <lb/>
              vaporum E, locus radij Soli F, & vbi ſecat
                <lb/>
              AD, ibi G, ponat: quia igitur Solis diſtan­
                <lb/>
              tia maxima eſt ad terræ comparationem, an­
                <lb/>
              gulus FGD, eſt, ac ſi eſſet in centro C, terræ,
                <lb/>
              quare eſt 19. partium, igitur & EGA, vt in
                <lb/>
              centro circuli: ſed A, & B, recti ſunt, igitur
                <lb/>
              cùm E, communis ſit duobus trigonis CBE,
                <lb/>
              & AEG, ipſi erunt ſimiles, & ideò ratio late­
                <lb/>
              rum cognita: at BC, eſt millia paſſuum (vt
                <lb/>
              dictum eſt ) quinquies mille, igitur AE, eſt
                <lb/>
              millia paſſuum 288. & ad tantam altitudi­
                <lb/>
              nem vapores aſcendunt. </s>
            </p>
            <p type="margin">
              <s id="s.002909">
                <margin.target id="marg326"/>
              Demonſtra­
                <lb/>
              tio oſtendens
                <lb/>
              ad quandam
                <lb/>
              altitudinem
                <lb/>
              à terra va­
                <lb/>
              pores aſcen­
                <lb/>
              dere poſſe.</s>
            </p>
            <p type="main">
              <s id="s.002910">En vides humani ingenij ſubtilitatem
                <lb/>
              quouſque perueniat? </s>
              <s id="s.002911">Vitellionem haud ig­
                <lb/>
              noro deceptum eſſe, qui aſcendere tantùm
                <lb/>
              ad 52. paſſuum millia tradiderit, cùm quintu­
                <lb/>
              plo plus ac dimidio, quàm dixerit aſcendant:
                <lb/>
              verùm cùm ambitum terræ contrahat, &
                <lb/>
              paſſus ob id etiam maiores faciat aliquantò,
                <lb/>
              non tamen vſque ad quartam partem debitæ
                <lb/>
              altitudinis deducere eam poteſt. </s>
              <s id="s.002912">Quòd ſi vt
                <lb/>
              ad ſummum deducatur crepuſculum per
                <lb/>
              duas horas ante diem fiat, angulus C, in
                <lb/>
              circumferentia, qui æqualis eſt G, partium
                <lb/>
              60. & E, 120. quare linea AE, quæ altitudo
                <lb/>
              vaporum, erit paſſuum millia 772. & hoc
                <lb/>
              eſt maximum ad quod aſcendere vapores
                <lb/>
              poſſint è terra ſpatium. </s>
              <s id="s.002913">Vnde Irides, Vir­
                <lb/>
              gæ incendia, hiatus cœli, non altiùs fie­
                <lb/>
              ri poſſunt: vt nec triplicati Soles, geminatæ </s>
            </p>
          </chap>
        </body>
      </text>
    </archimedes>