Cardano, Girolamo
,
De subtilitate
,
1663
Text
Text Image
Image
XML
Thumbnail overview
Document information
None
Concordance
Figures
Thumbnails
List of thumbnails
<
1 - 10
11 - 20
21 - 30
31 - 40
41 - 50
51 - 60
61 - 70
71 - 80
81 - 90
91 - 100
101 - 110
111 - 120
121 - 130
131 - 140
141 - 150
151 - 160
161 - 170
171 - 180
181 - 190
191 - 200
201 - 210
211 - 220
221 - 230
231 - 240
241 - 250
251 - 260
261 - 270
271 - 280
281 - 290
291 - 300
301 - 310
311 - 320
321 - 330
331 - 340
341 - 350
351 - 360
361 - 370
371 - 380
381 - 390
391 - 400
401 - 403
>
91
92
93
94
95
96
97
98
99
100
<
1 - 10
11 - 20
21 - 30
31 - 40
41 - 50
51 - 60
61 - 70
71 - 80
81 - 90
91 - 100
101 - 110
111 - 120
121 - 130
131 - 140
141 - 150
151 - 160
161 - 170
171 - 180
181 - 190
191 - 200
201 - 210
211 - 220
221 - 230
231 - 240
241 - 250
251 - 260
261 - 270
271 - 280
281 - 290
291 - 300
301 - 310
311 - 320
321 - 330
331 - 340
341 - 350
351 - 360
361 - 370
371 - 380
381 - 390
391 - 400
401 - 403
>
page
|<
<
of 403
>
>|
<
archimedes
>
<
text
>
<
body
>
<
chap
>
<
p
type
="
main
">
<
s
id
="
s.003850
">
<
pb
pagenum
="
442
"
xlink:href
="
016/01/091.jpg
"/>
monium illorum præbent. </
s
>
<
s
id
="
s.003851
">Generaliter ta
<
lb
/>
les ſunt, quæ fructum non edunt, aut
<
lb
/>
exiguum: iuniperus humilis, hedera, ca
<
lb
/>
prificus, pinaſter etiam, & aculeatarum
<
lb
/>
pleræque; Sunt etiam folia arborum, aut
<
lb
/>
decidua, & trunci exiles, marcentque om
<
lb
/>
nia. </
s
>
<
s
id
="
s.003852
">Quid mirum, cùm velut lactanti puero
<
lb
/>
nutrix prægnans adhibetur, nam metallis &
<
lb
/>
plantis commune eſt alimentum idem, ideò
<
lb
/>
<
arrow.to.target
n
="
marg486
"/>
<
lb
/>
vix natura loci ambobus poterit ſatisface
<
lb
/>
re. </
s
>
<
s
id
="
s.003853
">Sed metalla ampliùs hauriunt, cùm ar
<
lb
/>
bores: nam propago metallorum arboribus
<
lb
/>
longè maior eſt, vt etiam belluæ maris ipſis
<
lb
/>
animalibus terreſtribus.
<
lb
/>
<
arrow.to.target
n
="
marg487
"/>
</
s
>
</
p
>
<
p
type
="
margin
">
<
s
id
="
s.003854
">
<
margin.target
id
="
marg486
"/>
Comparatio
<
lb
/>
metallorum,
<
lb
/>
& planta
<
lb
/>
rum.</
s
>
</
p
>
<
p
type
="
margin
">
<
s
id
="
s.003855
">
<
margin.target
id
="
marg487
"/>
Argentea
<
lb
/>
fodinæ mira
<
lb
/>
magnitudo.</
s
>
</
p
>
<
p
type
="
main
">
<
s
id
="
s.003856
">Argenti fodinam, cùm etiam hoc ſit mi
<
lb
/>
nus fœcundum metallum inuenio apud
<
lb
/>
Agricolam fuiſſe pedum 30, in longitudi
<
lb
/>
ne, latitudine autem dodrantis, altitudine
<
lb
/>
60. Ex quo manifeſtum eſt ſimilem fuiſſe
<
lb
/>
arbori: nam arboris altitudo maxima, poſt
<
lb
/>
longitudo, ſeu ramorum diductio, minima
<
lb
/>
craſſitudo, quæ pro latitudine in fodinis ac
<
lb
/>
cipitur. </
s
>
</
p
>
<
p
type
="
main
">
<
s
id
="
s.003857
">Ergo ſi in argento tanta, quid in ære,
<
lb
/>
quid in plumbo, & ferro, quid in ſul
<
lb
/>
phure? </
s
>
<
s
id
="
s.003858
">demum quanta in ipſis lapidibus?
<
lb
/>
</
s
>
<
s
id
="
s.003859
">Non tamen eadem ratione qua marinæ bel
<
lb
/>
luæ ſolùm præſtant magnitudine terreſtri
<
lb
/>
bus, copia ſcilicet humoris, ſed quia pon
<
lb
/>
dus in metallicis, ac lapidibus cùm non
<
lb
/>
pendeant, periculum nullum affert, in ar
<
lb
/>
boribus affert. </
s
>
<
s
id
="
s.003860
">Arbores enim quoniam
<
lb
/>
pendent, ventis facilè extirpantur, diligen
<
lb
/>
tiaque illa naturæ fruſtratur.
<
arrow.to.target
n
="
marg488
"/>
</
s
>
</
p
>
<
p
type
="
margin
">
<
s
id
="
s.003861
">
<
margin.target
id
="
marg488
"/>
Partes neceſ
<
lb
/>
ſariæ metal
<
lb
/>
licis.</
s
>
</
p
>
<
p
type
="
main
">
<
s
id
="
s.003862
">Quòd ad ſimilitudinem attinet, vt dixi,
<
lb
/>
tam arbores, quàm metalla aſpectu boreæ
<
lb
/>
gaudent: & quatuor habent neceſſarias fer
<
lb
/>
mè partes, radicem, corticem, ſubſtantiam,
<
lb
/>
& venas. </
s
>
<
s
id
="
s.003863
">Radix lapidi lapis alius eſt, aut
<
lb
/>
terra, vt ſuo loco docebimus: metallo metal
<
lb
/>
lum, aut metallicum, vel terra. </
s
>
<
s
id
="
s.003864
">Cortex ve
<
lb
/>
rò apertè diſſidet à reliqua ſubſtantia, loco
<
lb
/>
& duritie: venæ intra ſubſtantiam manife
<
lb
/>
ſtè apparent. </
s
>
<
s
id
="
s.003865
">Quid igitur aliud eſt fodina
<
lb
/>
quàm planta, terra & lapidibus obruta?
<
lb
/>
</
s
>
<
s
id
="
s.003866
">hæc verò, vt dixi, aut terra metallica de
<
arrow.to.target
n
="
marg489
"/>
<
lb
/>
qua dixi, aut nobilior ſuccus, aut metallum,
<
lb
/>
aut lapis. </
s
>
<
s
id
="
s.003867
">Communia ſunt omnibus metal
<
lb
/>
licis vt durius reddant, ac frigidius. </
s
>
<
s
id
="
s.003868
">Eretria,
<
lb
/>
ac metalla, & lapides, & metallicorum plu
<
lb
/>
rima, frigida ſunt. </
s
>
<
s
id
="
s.003869
">Quædam tamen etſi
<
lb
/>
ſicca ſint, molliunt abundante pinguedine,
<
lb
/>
vt aſphaltum & gagates lapis. </
s
>
<
s
id
="
s.003870
">Sunt autem
<
lb
/>
ſicca, quia terrea. </
s
>
<
s
id
="
s.003871
">Ignis autem ſeu potiùs
<
lb
/>
calor calefacere poteſt, humectare non
<
lb
/>
poteſt.
<
lb
/>
<
arrow.to.target
n
="
marg490
"/>
</
s
>
</
p
>
<
p
type
="
margin
">
<
s
id
="
s.003872
">
<
margin.target
id
="
marg489
"/>
Metallico
<
lb
/>
rum omnium
<
lb
/>
communia.</
s
>
</
p
>
<
p
type
="
margin
">
<
s
id
="
s.003873
">
<
margin.target
id
="
marg490
"/>
Metallica
<
lb
/>
omnia cur
<
lb
/>
fermè mali
<
lb
/>
aut nullius
<
lb
/>
ſaporis, odo
<
lb
/>
ris tamen
<
lb
/>
iucundi eſſe
<
lb
/>
poſſint
<
lb
/>
càuſæ duæ.</
s
>
</
p
>
<
p
type
="
main
">
<
s
id
="
s.003874
">Metallica etiam omnia mali ſaporis fer
<
lb
/>
mè eſſe neceſſe eſt, aut nullius: nullus, vt
<
lb
/>
puri lapides, & pura terra, mali reliqua. </
s
>
<
s
id
="
s.003875
">Cau
<
lb
/>
ſa eſt, quòd vix ab aduſtione abſoluuntur:
<
lb
/>
& ſicca ſunt, vt diximus: dulcia autem
<
lb
/>
humida. </
s
>
<
s
id
="
s.003876
">Quòd etſi humidum aliquod adſit,
<
lb
/>
& ſapor gratus cum prauo commiſceatur,
<
lb
/>
non obruit illum, ſed corrumpitur. </
s
>
<
s
id
="
s.003877
">Nam
<
lb
/>
ſi parum gentianæ multo lacti immiſcue
<
lb
/>
ris, ſaporem ingratum habebis. </
s
>
<
s
id
="
s.003878
">Non autem
<
lb
/>
ſic in odoribus: nam vehementior ſolet ob
<
lb
/>
ſcurare minorem, Aes amarum eſt, ac peſſi
<
lb
/>
mi ſaporis, ferrum verò ſubamarum, inde
<
lb
/>
plumbum album, quòd ſtannum vocamus.
<
lb
/>
</
s
>
<
s
id
="
s.003879
">Aſtringit cum amaritudine alumen & cal
<
lb
/>
chantum, ſed magis amarum eſt, tum ve
<
lb
/>
rò reliqua, vt ſulphur & bitumen Argen
<
lb
/>
tum tamen iucundum, & ſubdulcem præbet
<
lb
/>
ſaporem, & longè meliorem habet aurum,
<
lb
/>
ſed non præſtat. </
s
>
<
s
id
="
s.003880
">Cognoſcuntur ſapores, ſi
<
lb
/>
vel vaſis talibus humidum aliquod exci
<
lb
/>
piatur, ac ſeruetur, vel diluatur pars me
<
lb
/>
tallici intra vinum, ius aut aquam, diuque
<
lb
/>
maneat in eis. </
s
>
</
p
>
<
p
type
="
main
">
<
s
id
="
s.003881
">Metallica etiam omnia, ſi frigore con
<
arrow.to.target
n
="
marg491
"/>
<
lb
/>
creto humido conſtent, igne ſoluuntur, vt
<
lb
/>
ſulphur & metalla: quædam cùm calore
<
lb
/>
congruerint, frigore ſoluuntur & aqua, vt
<
lb
/>
alumen, ſal, atramentum, nitrum: quædam
<
lb
/>
ſolùm molliuntur aqua, vt lapides plurimi.
<
lb
/>
</
s
>
<
s
id
="
s.003882
">Refert Agricola marmoris partem vidiſſe
<
lb
/>
mollem factam ab aqua, cùm in ea diu ia
<
lb
/>
cuiſſet. </
s
>
<
s
id
="
s.003883
">Hæc terrea eſſe neceſſe eſt, quæ
<
lb
/>
nunquam perfectè liqueſcunt. </
s
>
<
s
id
="
s.003884
">Itaque quæ
<
lb
/>
perfectè liqueſcunt, aquea ſunt, etiam ſi ab
<
lb
/>
humido, quæ non poſſunt perfectè liqueſ
<
lb
/>
cere terrea. </
s
>
<
s
id
="
s.003885
">Succi igitur aquea conſtant ſub
<
lb
/>
ſtantia, vt alumen, bitumen, ſulphur, ſal,
<
lb
/>
& nitrum, & calchantum, multaque eiuſ
<
lb
/>
cemodi. </
s
>
<
s
id
="
s.003886
">Salem tum terram cum ſucco potius
<
lb
/>
dixerim: ſed non eſt præſentis inſtituti, ſin
<
lb
/>
gula tractare, verùm clarioris exempli, &
<
lb
/>
vtilitatis. </
s
>
</
p
>
<
p
type
="
margin
">
<
s
id
="
s.003887
">
<
margin.target
id
="
marg491
"/>
Metallica
<
lb
/>
omnia trifa
<
lb
/>
riam ſolui</
s
>
</
p
>
<
p
type
="
main
">
<
s
id
="
s.003888
">Sunt etenim rariores quidam ſucci, vt
<
lb
/>
<
arrow.to.target
n
="
marg492
"/>
<
lb
/>
qui Annæbergi inuentus eſt, in cuniculo
<
lb
/>
fodinæ Othonis Imperatoris durus & can
<
lb
/>
didus: atque adeò acris, vt erodendo mures
<
lb
/>
necaret. </
s
>
<
s
id
="
s.003889
">Sed nunc de notioribus ſermo erit,
<
lb
/>
<
arrow.to.target
n
="
marg493
"/>
<
lb
/>
inter quos alumen Rochæ, pro antiquo
<
lb
/>
rum liquidò ſubſtitutum, aſtringentis virtu
<
lb
/>
tis, adeò vt ſi aquæ incoxeris, vſquequò diſ
<
lb
/>
ſoluatur, charta noſtra aquæ illi immerſa,
<
lb
/>
inde ſiccata, atramentum optimè retinet:
<
lb
/>
nec diffundi, aut ſpargi perperàm patitur,
<
lb
/>
etiamſi peſſima fuerit. </
s
>
<
s
id
="
s.003890
">Modus eſt, vnica alu
<
lb
/>
minis in ſingulas aquæ libras decoquantur,
<
lb
/>
donec tertia aquæ pars relinquatur: in
<
lb
/>
de charta ſuper tabulam leuem extendatur,
<
lb
/>
ſpongiaque ea infuſa vtrinque madeſcat.
<
lb
/>
</
s
>
<
s
id
="
s.003891
">Præſtantius ex alumine rubrum eſt. </
s
>
<
s
id
="
s.003892
">Indicum
<
lb
/>
eſt alumen combibiſſe, quòd ſplendeat.
<
lb
/>
</
s
>
<
s
id
="
s.003893
">Eadem ratione pennas anſerum reddit me
<
lb
/>
liores, & coria: prohibetque vina ne tur
<
lb
/>
bentur in vaſis. </
s
>
<
s
id
="
s.003894
">Alumen quod Scaiolæ vo
<
lb
/>
cant, eſt Aſtrum Samium apud veteres, nec
<
lb
/>
<
arrow.to.target
n
="
marg494
"/>
<
lb
/>
eſt ex ſuccorum genere: vt nec alumen
<
lb
/>
plumæ, quòd ex terrenis partibus conſtat,
<
lb
/>
atque ideò tenuiter ſi teratur, lectoque in
<
lb
/>
ſpergatur, pruritum commouet aſſiduum:
<
lb
/>
acutas enim ac pungentes partes habet.
<
lb
/>
</
s
>
<
s
id
="
s.003895
">Quòd ſi ex eo ellychnia fiant, haud ardent,
<
lb
/>
ſed perpetuò oleum conſumitur, ipſa autem
<
lb
/>
manent. </
s
>
<
s
id
="
s.003896
">Commune eſt hoc omni fermè ge
<
lb
/>
neri cruſtati lapidis. </
s
>
<
s
id
="
s.003897
">Nam & in Eiſleba ex
<
lb
/>
pyritide, tum lapide alio ſciſſili pyræ impo
<
lb
/>
ſitæ, liquor viridis emanat, qui cum igne
<
lb
/>
extincto cogitur, ignem amplius non ſen
<
lb
/>
tit. </
s
>
<
s
id
="
s.003898
">Sic & ex Amianto lapide Romæ map
<
lb
/>
pas, & in Verebergo Bohemiæ mantilia eſſe
<
lb
/>
affirmat Agricola, quæ non aqua, ſed igni
<
lb
/>
bus eluantur. </
s
>
<
s
id
="
s.003899
">Et ex Magneſia lapide ſquam
<
lb
/>
moſo, argentei, & plumbei coloris in Bol
<
lb
/>
decrana menſæ fiunt, quæ igne purgantur,
<
lb
/>
nec vitiantur: ex tenuiore autem parte </
s
>
</
p
>
</
chap
>
</
body
>
</
text
>
</
archimedes
>