Fabri, Honoré, Dialogi physici in quibus de motu terrae disputatur, 1665

Table of figures

< >
< >
page |< < of 248 > >|
    <archimedes>
      <text>
        <body>
          <chap>
            <pb pagenum="139" xlink:href="025/01/143.jpg"/>
            <p type="main">
              <s id="s.001580">
                <emph type="italics"/>
              Antim.
                <emph.end type="italics"/>
              </s>
              <s id="s.001581"> Faciam capias. </s>
              <s id="s.001582">Sit tubus AB ſemper aquâ plenus, ſit fiſtula
                <lb/>
                <figure id="id.025.01.143.1.jpg" xlink:href="025/01/143/1.jpg" number="47"/>
                <lb/>
              primum GH, per quam aqua extruditur, vi
                <lb/>
              ponderis AB. haud dubiè ſi ſit fiſtula GI duplo
                <lb/>
              longior, extrudetur aqua per GH, velociore
                <lb/>
              motu, & tardiore per GI. experientia hujus rei
                <lb/>
              perſpecta eſt; quia ſæpè probata; ratio verò
                <lb/>
              non ita fortè cuipiam in promptu eſt. </s>
            </p>
            <p type="main">
              <s id="s.001583">
                <emph type="italics"/>
              Auguſtin.
                <emph.end type="italics"/>
              </s>
              <s id="s.001584"> Iam mihi venit in mentem; nem­
                <lb/>
              pe vis eadem motrix minus mobile velociùs,
                <lb/>
              majus verò tardiùs movet; quid mirum igitur,
                <lb/>
              ſi minorem aquæ molem fiſtula GH contentam,
                <lb/>
              vis ponderis GH faciliùs & velociùs extrudat,
                <lb/>
              quàm duplò majorem contentam fiſtula GI. im­
                <lb/>
              mò facilè crediderim, motus eſſe, vt longitudines
                <lb/>
              permutando. </s>
            </p>
            <p type="main">
              <s id="s.001585">
                <emph type="italics"/>
              Antim.
                <emph.end type="italics"/>
              </s>
              <s id="s.001586"> Ab hoc vltimo incipio, quod manifeſtè falſum eſſe, demon­
                <lb/>
              ſtro, nempe inde ſequeretur infinitè velociùs extrudi aquam per nudum &
                <lb/>
              nulla fiſtula inſtructum foramen B, quàm per fiſtulam quamlibet etiam bre­
                <lb/>
              viſſimam; prætereà cùm per fiſtulam GH, aut GI aqua extruſa motu
                <lb/>
              æquabili moveri cenſeatur, acquiſito ſcilicet in ipſa extruſione, id eſt, in
                <lb/>
              ipſo foramine: ſi in præciſa vi motrice ſiſtamus, cùm hæc æqualem mo­
                <lb/>
              tum omnibus partibus extruſis imprimat, quem deinde retinent per totam
                <lb/>
              fiſtulæ longitudinem, non videtur, cur velociùs per breviorem, tardiùs per
                <lb/>
              longiorem moveatur; aliunde igitur illa motuum inæqualitas petenda
                <lb/>
              eſt; nimirum ab impedimento & reſiſtentia fiſtulæ; nempe cava illa ſuper­
                <lb/>
              ficies, non ita eſt lævigata, quin aliquid ſcabrum, aliquæ ſalebræ, ſtriæ, aut
                <lb/>
              rugæ inſint; cum enim aqua nullum ſpatium liberum habeat intra fiſtu­
                <lb/>
              lam, vix credi poteſt, quantum inde illius curſus retardetur; & verò aquæ
                <lb/>
              currentis ſuperficies adeò plana eſſe non ſolet, præſertim ſi velociore motu
                <lb/>
              fluat; vt igitur ſuperficies aquæ convexa probè congruat ſuperficiei cavæ
                <lb/>
              fiſtulæ, id certè non ſponte, ſed vi quadam fieri dumtaxat poteſt; vnde illius
                <lb/>
              curſum retardari neceſſe ſit: cùm igitur in longiore fiſtula longior ſit ſu­
                <lb/>
              perficies, longius ſeu majus erit impedimentum; igitur per longiorem fi­
                <lb/>
              ſtulam plus remoræ nacta, tardius aqua extruditur. </s>
            </p>
            <p type="main">
              <s id="s.001587">
                <emph type="italics"/>
              Auguſtin.
                <emph.end type="italics"/>
              </s>
              <s id="s.001588"> In qua porro proportione vnus motus alium ſuperat? </s>
            </p>
            <p type="main">
              <s id="s.001589">
                <emph type="italics"/>
              Antim.
                <emph.end type="italics"/>
              Hæc proportio ita inveniri poteſt; comparetur aquæ quantitas
                <lb/>
              extruſa per nudum foramen B, factum in lamina quaſi indiviſibili, cùm ea
                <lb/>
              quæ per fiſtulam GH extruditur, æquali tempore, motus erunt vt quanti­
                <lb/>
              tates permutando; fiatque vt differentia quantitatum ſit ad aliam vt GH,
                <lb/>
              ad GI, id eſt, in ratione dupla, erit aqua extruſa per GH ad extruſam per
                <lb/>
              GI, vt aqua extruſa per nudum foramen, minus prima differentia ad ean­
                <lb/>
              dem, minùs ſecunda differentia; erunt autem motus vt quantitates aquæ
                <lb/>
              extruſæ: hic non conſidero modicam illam & inſenſibilem reſiſtentiam,
                <lb/>
              quæ procedit à peripheria foraminis laminæ; quia hæc ſupponitur indivi­
                <lb/>
              ſibilis ſuperficies, ac proinde quælibet ſuperficies cava ad illam peripheriam </s>
            </p>
          </chap>
        </body>
      </text>
    </archimedes>