Fabri, Honoré, Tractatus physicus de motu locali, 1646

Page concordance

< >
Scan Original
1
2
3
4
5
6
7
8
9
10
11
12
13
14
15
16
17
18
19
20
21
22
23
24
25
26
27
28
29
30
< >
page |< < of 491 > >|
    <archimedes>
      <text>
        <body>
          <chap id="N1137F">
            <p id="N12446" type="main">
              <s id="N12461">
                <pb pagenum="19" xlink:href="026/01/051.jpg"/>
              per ſpatium loci; </s>
              <s id="N12469">vel alteratiua, vt vulgò vocatur; quà ſcilicet vel re­
                <lb/>
              ſoluuntur partes, vel rarefiunt, vel liqueſcunt, vel concreſcunt &c. </s>
              <s id="N1246F">vel
                <lb/>
              demùm mutant ſenſibilem ſtatum; </s>
              <s id="N12475">vel eſt perfectiua aliquo modo, qua­
                <lb/>
              tenus ſubiectum nouam aliquam habitudinem acquirit ad ſenſus; ſic
                <lb/>
              lumen illuminando obiectum reddit illud viſibile. </s>
              <s id="N1247D">&c. </s>
              <s id="N12480">de quibus aliàs. </s>
            </p>
            <p id="N12483" type="main">
              <s id="N12485">
                <emph type="center"/>
                <emph type="italics"/>
              Theorema
                <emph.end type="italics"/>
              15.
                <emph.end type="center"/>
              </s>
            </p>
            <p id="N12491" type="main">
              <s id="N12493">
                <emph type="italics"/>
              Motus eſt effectus formalis ſecundarius impetus.
                <emph.end type="italics"/>
              </s>
              <s id="N1249A"> Cum enim ſit cauſa
                <lb/>
              exigens per Th. 121. Voco effectum formalem ſecundarium, quem in
                <lb/>
              mobili exigit impetus; </s>
              <s id="N124A2">quippe, vt iam dictum eſt, cauſa exigens redu­
                <lb/>
              citur ad formalem; </s>
              <s id="N124A8">nec enim cauſat aliquid producendo, quod ſpectat ad
                <lb/>
              efficientem; </s>
              <s id="N124AE">nec mouendo, quod ſpectat ad finalem; </s>
              <s id="N124B2">nec determinando,
                <lb/>
              quod ſpectat ad obiectiuam; </s>
              <s id="N124B8">nec recipiendo, quod ſpectat ad materia­
                <lb/>
              lem; </s>
              <s id="N124BE">nec dirigendo, quod ſpectat ad idæalem, vel exemplarem; ſed
                <lb/>
              exigendo; </s>
              <s id="N124C4">quatenus ſcilicet ad id à natura eſt inſtituta, vt ex eius in
                <lb/>
              ſubiecto præſentia talis affectio, vel mutatio conſequatur; </s>
              <s id="N124CA">vocatur au­
                <lb/>
              tem effectus formalis ſecundarius; non verò primarius, qui eſt tantùm
                <lb/>
              concretum ex ipſa formâ, & ſubiecto. </s>
            </p>
            <p id="N124D2" type="main">
              <s id="N124D4">
                <emph type="center"/>
                <emph type="italics"/>
              Theorema
                <emph.end type="italics"/>
              16.
                <emph.end type="center"/>
              </s>
            </p>
            <p id="N124E0" type="main">
              <s id="N124E2">
                <emph type="italics"/>
              Motus eſt finis intrinſecus impetus.
                <emph.end type="italics"/>
              </s>
              <s id="N124E9"> Dum finem audis intrinſecum,
                <lb/>
              cogita quæſo aliquid phyſicum; </s>
              <s id="N124EF">eſt enim id, propter quod talis, vel ta­
                <lb/>
              lis forma inſtituta eſt: </s>
              <s id="N124F5">quid enim aliud eſſe poteſt; </s>
              <s id="N124F9">finem enim rerum
                <lb/>
              naturalium ex ipſo vſu cognoſcimus; </s>
              <s id="N124FF">immò idem eſt finis cum ipſo vſu; </s>
              <s id="N12503">
                <lb/>
              cum igitur impetus illum tantùm vſum habeat, quem in ipſo mobili
                <lb/>
              præſtare cernimus, ſcilicet motum; </s>
              <s id="N1250A">dicendum eſt motum eſſe finem in­
                <lb/>
              trinſecum impetus; </s>
              <s id="N12510">adde quod cum fruſtrà ſit impetus ille, qui non præ­
                <lb/>
              ſtat motum mediatè ſaltem in ſuo ſubiecto; quid enim aliud in ſuo ſub­
                <lb/>
              iecto præſtaret, quem effectum, quam mutationem? </s>
              <s id="N12518">certè ſi fruſtrà eſt, non
                <lb/>
              eſt, per Ax.6.igitur vt ſit, debet habere id, ſine quo eſſe non poteſt; igitur
                <lb/>
              maximum eius bonum eſt, igitur finis, quem natiuâ vel innatâ velut
                <lb/>
              appetentiâ concupiſcit, vel exigit. </s>
              <s id="N12522">Dixi mediatè, vel immediatè; </s>
              <s id="N12525">num
                <lb/>
              reuera datur fortè aliquis impetus, vt dicemus infrà; </s>
              <s id="N1252B">ſcilicet primus na­
                <lb/>
              turalis, qui ſcilicet duos fines habet diſiunctiuè; quorum alter eſt gra­
                <lb/>
              uitatio, alter motus deorſum. </s>
            </p>
            <p id="N12533" type="main">
              <s id="N12535">
                <emph type="center"/>
                <emph type="italics"/>
              Theorema
                <emph.end type="italics"/>
              17.
                <emph.end type="center"/>
              </s>
            </p>
            <p id="N12541" type="main">
              <s id="N12543">
                <emph type="italics"/>
              Niſi eſſet motus non eſſet impetus.
                <emph.end type="italics"/>
              </s>
              <s id="N1254A"> Probatur quia motus eſt finis intrin­
                <lb/>
              ſecus impetus per Th. 16. igitur ſi nullus motus eſſe poſſet, ſuo fine ca­
                <lb/>
              reret impetus; </s>
              <s id="N12552">igitur non eſſet, vt patet, igitur non eſſet; </s>
              <s id="N12556">quia quod
                <lb/>
              fruſtrà eſt, non eſt per Ax. 6. nec obſtat quod ſuprà indicatum eſt de im
                <lb/>
              petu naturali primo vel innato (ſic enim deinceps appellabimus vt recti
                <lb/>
              diſtinguamus ab acquiſito quem vocabimus impetum accelerationis)
                <lb/>
              qui ſine motu conſeruatur in corpore grauitante; </s>
              <s id="N12562">quia niſi poſſibilis eſ­
                <lb/>
              ſet motus deorſum nulla eſſet grauitatio; </s>
              <s id="N12568">quippe grauitare eſt deor­
                <lb/>
              ſum inclinari, motumque inclinationis impediri; </s>
              <s id="N1256E">hinc dicemus </s>
            </p>
          </chap>
        </body>
      </text>
    </archimedes>