1teſt?
quidquid ſit, fateor vltrò hanc hypotheſim in eo tantùm certitudi
nis gradu eſſe reponendam, in quo reponitur hæc cognitio, quâ modo
cognoſco me ſcribere, manuſque, & calami motum obſeruo; ſiue id tan
tùm oculis fiat, ſiue intellectu ex oculis; quod aliàs diſcutiemus; ſi quis
fortè in Phyſica maiorem certitudinem poſtularet, cum eo certè conue
nire non poſſum.
nis gradu eſſe reponendam, in quo reponitur hæc cognitio, quâ modo
cognoſco me ſcribere, manuſque, & calami motum obſeruo; ſiue id tan
tùm oculis fiat, ſiue intellectu ex oculis; quod aliàs diſcutiemus; ſi quis
fortè in Phyſica maiorem certitudinem poſtularet, cum eo certè conue
nire non poſſum.
Porrò quod ſpectat ad fallacias illas quæ ſupra adductæ ſunt;
certum
eſt vel obiectum eſſe remotius, quam par ſit; vel moueri celeriùs, vel
eſſe aliquod impedimentum interius; præſertim in iis, qui ſeu vertigine,
vel alio capitis morbo laborant; ſed ne hîc opticum agere videar, harum
fallaciarum certiſſimas cauſas in ſuum locum remittimus.
eſt vel obiectum eſſe remotius, quam par ſit; vel moueri celeriùs, vel
eſſe aliquod impedimentum interius; præſertim in iis, qui ſeu vertigine,
vel alio capitis morbo laborant; ſed ne hîc opticum agere videar, harum
fallaciarum certiſſimas cauſas in ſuum locum remittimus.
Cæterùm licèt ad ſtatuendam, firmandamque hanc hypoteſim, Phy
ſica experimenta rectè applicato ſenſu comprobata ſufficere poſſint;
non deſunt tamen rationes multæ à priori, vt vulgò aiunt, quibus euin
citur, non modò quid ſit motus, verùm etiam propter quid ſit.
ſica experimenta rectè applicato ſenſu comprobata ſufficere poſſint;
non deſunt tamen rationes multæ à priori, vt vulgò aiunt, quibus euin
citur, non modò quid ſit motus, verùm etiam propter quid ſit.
Prima duci poteſt à fine motus;
cum enim res creatæ vbique ſimul
eſſe non poſſint, certè, vt illo bono gaudeant, quo fortè carent, & vt
coniungantur ſuo fini, motu locali opus eſt; ſitit equus, abeſt aqua,
certè, niſi vel hæc propinetur, vel ille accedat, ſitim leuare non pote
rit; at neutrum ſine motu haberi poteſt: Lapis remouetur à ſuo centro,
à ſuo globo, à ſuo fine, vt ſeſe illi reſtituat, deorſum cadat neceſſe eſt.
Itaque ad cum finem res omnes creatæ inſtitutæ ſunt, quem ſine motu
aſſequi non poſſunt; igitur dari motum neceſſe eſt, vt res creatæ cum lo
cum acquirant, in quo ſuo bono, ſuo fini, ſuæ perfectioni coniungan
tur; vel ſaltem id muneris obeant, cui ab ipsâ naturâ deſtinantur.
eſſe non poſſint, certè, vt illo bono gaudeant, quo fortè carent, & vt
coniungantur ſuo fini, motu locali opus eſt; ſitit equus, abeſt aqua,
certè, niſi vel hæc propinetur, vel ille accedat, ſitim leuare non pote
rit; at neutrum ſine motu haberi poteſt: Lapis remouetur à ſuo centro,
à ſuo globo, à ſuo fine, vt ſeſe illi reſtituat, deorſum cadat neceſſe eſt.
Itaque ad cum finem res omnes creatæ inſtitutæ ſunt, quem ſine motu
aſſequi non poſſunt; igitur dari motum neceſſe eſt, vt res creatæ cum lo
cum acquirant, in quo ſuo bono, ſuo fini, ſuæ perfectioni coniungan
tur; vel ſaltem id muneris obeant, cui ab ipsâ naturâ deſtinantur.
Secunda ratio ducitur à cauſa efficiente; niſi enim daretur motus,
fruſtrà daretur potentia motrix, tùm in animantibus, tùm in grauibus,
de quâ aliàs.
fruſtrà daretur potentia motrix, tùm in animantibus, tùm in grauibus,
de quâ aliàs.
Tertia petitur à cauſa formali; cum enim detur impetus, vt demon
ſtrabimus infrà, neceſſe eſt dari motum.
ſtrabimus infrà, neceſſe eſt dari motum.
Quarta petitur à termino motus;
cum enim globus proiectus ſit in
nouo loco in quo ante non erat; certè nouus locus qui ſuccedit alteri
relicto, eſt terminus motus citra miraculum; igitur ſi eſt nouus locus,
eſt quoque motus.
nouo loco in quo ante non erat; certè nouus locus qui ſuccedit alteri
relicto, eſt terminus motus citra miraculum; igitur ſi eſt nouus locus,
eſt quoque motus.
Quinta ab vſu; nec enim ſine motu flueret aqua, caderet lapis, gyros
agerent aſtra, flaret ventus, volarent nubes, &c.
agerent aſtra, flaret ventus, volarent nubes, &c.
Sexta ab ipſa Mechanica, quæ organa motui miniſtrat:
quis enim ne
garet maius momentum eſſe cum maiori diſtantiâ coniunctum; ſi verò
maius momentum eſt, nunquid præualebit; igitur deorſum cadet, immò
ſeuerior Geometria, vt omittam Aſtronomiam, motum ſupponit, cum ex
fluxu ſeu motu puncti infinitas fere lineas deſcribat. Igitur certum eſt
dari motum localem.
garet maius momentum eſſe cum maiori diſtantiâ coniunctum; ſi verò
maius momentum eſt, nunquid præualebit; igitur deorſum cadet, immò
ſeuerior Geometria, vt omittam Aſtronomiam, motum ſupponit, cum ex
fluxu ſeu motu puncti infinitas fere lineas deſcribat. Igitur certum eſt
dari motum localem.
Hypotheſis II.
Datur quies, id eſt priuatio motus. Hæc hypotheſis etiam certa eſt,