Fabri, Honoré, Tractatus physicus de motu locali, 1646
page |< < of 491 > >|
    <archimedes>
      <text>
        <body>
          <chap id="N15AC3">
            <pb pagenum="77" xlink:href="026/01/109.jpg"/>
            <p id="N15D7F" type="main">
              <s id="N15D81">Secundò hic motus non eſt ab aëre ambiente; </s>
              <s id="N15D85">probatur, ruderet aër
                <lb/>
              deorſum corpus graue, quia leuior eſt, id eſt ne ſuprà ſe corpus grauius
                <lb/>
              haberet; </s>
              <s id="N15D8D">ſed eâdem ratione corpus graue debet remouere ſurſum aëra,
                <lb/>
              id eſt corpus leue, ne infrà ſe habeat corpus leuius; </s>
              <s id="N15D93">eſt enim par omni­
                <lb/>
              nò ratio: </s>
              <s id="N15D99">Præterea ſi aër trudit deorſinn corpus graue, quia ipſi loco
                <lb/>
              cedit; </s>
              <s id="N15D9F">certè ipſe aër mouetur, igitur ab intrinſeco; </s>
              <s id="N15DA3">ſi enim vna pars aë­
                <lb/>
              ris pellit aliam, & hæc aliam, tandem ad aliquam peruenitur, quæ ſe ip­
                <lb/>
              ſam mouet; </s>
              <s id="N15DAB">igitur motus illius eſt ab intrinſeco; </s>
              <s id="N15DAF">igitur motus natura­
                <lb/>
              lis; </s>
              <s id="N15DB5">deinde non modò lapis deſcendit per aëra, ſed per mediam aquam; </s>
              <s id="N15DB9">
                <lb/>
              igitur ſi ab aëre truditur deorſum, idem dicendum eſt de aquâ, a qui
                <lb/>
              haud dubiè maiore vi truderetur; </s>
              <s id="N15DC0">nam corpus denſum maiore vi pellit,
                <lb/>
              quàm rarum, vt conſtat exprientiâ; </s>
              <s id="N15DC6">cum tamen corpus graue per me­
                <lb/>
              dium denſius difficiliùs decendat; igitur medium ipſum reſiſtit motui,
                <lb/>
              quis hoc neget? </s>
              <s id="N15DCE">igitur non eſt cauſa motus, quem impedit. </s>
            </p>
            <p id="N15DD1" type="main">
              <s id="N15DD3">Denique ſi corpus graue non tendit, fertur que deorſum ſuá ſponte,
                <lb/>
              ſed ab aëre extruſum; </s>
              <s id="N15DD9">igitur dum vix ſuſtineo manu; o. </s>
              <s id="N15DDD">libras ferri, ſeu
                <lb/>
              plumbi; </s>
              <s id="N15DE2">hæc vis illata manui, quam probè ſentio, eſt ab aëre impel­
                <lb/>
              lente plumbum, quod eſt ridiculum, cum eadem quantitas aëris incu­
                <lb/>
              ber, & ſubſit manui, ſiue ſuſtineat plumbum, ſiue ſit vacua; ex hoc, ni
                <lb/>
              fallor, euincitur pondus ipſum ſui ſponte deorſum tendere. </s>
            </p>
            <p id="N15DEC" type="main">
              <s id="N15DEE">Tertiò non deſunt, qui dicant corpus graue trahi ab ipſa vi quadam
                <lb/>
              magneticâ, quod triplici modo fieri poteſt; </s>
              <s id="N15DF4">Primò per qualitatem
                <lb/>
              quamdam diffuſam, quod dici non poteſt; </s>
              <s id="N15DFA">quia capillus traheretur faci­
                <lb/>
              liùs, quàm ingens ſaxum, quàm maſſa, ſeu lamina; </s>
              <s id="N15E00">& faciliùs eadem po­
                <lb/>
              tentia motrix minus pondus moueret quàm maius, cæteris paribus; </s>
              <s id="N15E06">præ­
                <lb/>
              terea manum meam æqualiter traheret, ſiue ſit cum aliquo pondere con­
                <lb/>
              iuncta, ſiue ſit nuda ſine pondere; </s>
              <s id="N15E0E">deinde illa virtus tractrix ita diffun­
                <lb/>
              ditur, vt in maiori diſtantia ſit infirmior, fortior in minori; </s>
              <s id="N15E14">alioqui
                <lb/>
              diffunderetur in infinitum, quod dici non poteſt; </s>
              <s id="N15E1A">igitur ſi idem lapis
                <lb/>
              demittatur ex maiore altitudine, tum ex minore; </s>
              <s id="N15E20">haud dubiè morus ille
                <lb/>
              primus initio eſſet tardior iſto contra experientiam; </s>
              <s id="N15E26">deinde in ſpecu al­
                <lb/>
              tiſſima ſubterranea trahi poſſet corpus vndequaque, ſicut in magnete; </s>
              <s id="N15E2C">
                <lb/>
              quæ omnia intelligi non poſſunt; denique virtutes illas ſeu qualitates
                <lb/>
              tractrices refellemus ſuo loco. </s>
            </p>
            <p id="N15E33" type="main">
              <s id="N15E35">Secundò, aliqui dicunt hoc totum fieri per vim quamdam ſympathi­
                <lb/>
              cam, quod etiam falſiſſimum eſt; </s>
              <s id="N15E3B">tùm quia hæc ſympathia explicari
                <lb/>
              non poteſt; </s>
              <s id="N15E41">tùm quia vel terra ipſa producit aliquid in corpore graui,
                <lb/>
              quod in aëre libratur; </s>
              <s id="N15E47">vel corpus in ſe ipſo; ſi primum; </s>
              <s id="N15E4B">refellitur iiſ­
                <lb/>
              dem omninò rationibus, quibus ipſam vim terræ tractricem ſuprà expu­
                <lb/>
              gnauimus; ſi verò ſecundum, hoc ipſum eſt, quod ſuprà diximus. </s>
            </p>
            <p id="N15E53" type="main">
              <s id="N15E55">Tertiò, Dixere aliqui ſubtiliùs profectò quàm veriùs, corpus graue
                <lb/>
              trahi deorſum, non vi quadam occultâ, vt ſuprà dictum eſt; </s>
              <s id="N15E5B">ſed filamen­
                <lb/>
              tis quibuſdam, ſeu ductili terræ profluuio, quod illius capillitium vo­
                <lb/>
              cant; </s>
              <s id="N15E63">idque tantùm fieri probant ducta ab electro analogiâ, quod pa­
                <lb/>
              leam & minutiora corpuſcula hac eâdem arte trahit; </s>
              <s id="N15E69">ſed profectò gra-</s>
            </p>
          </chap>
        </body>
      </text>
    </archimedes>