Theorema 12.
Impetus est qualitas permanens.
Quia lapis proiectus etiam ſeparatus
mouetur aliquandiu per Hyp. 6. igitur durat eius cauſa, ſcilicet impe
tus; igitur eſt qualitas permanens.
mouetur aliquandiu per Hyp. 6. igitur durat eius cauſa, ſcilicet impe
tus; igitur eſt qualitas permanens.
Diceret fortè aliquis lapidem proiectum pelli ab aëre à tergo inſtan
te, vt voluit Ariſtoteles pluribus in locis; ſed præſertim 8. Ph.c.vlt.& 7.
cap.2. 3.de Cœlo, cap. 3. Reſpondeo hoc dici non poſſe; Primò quia non
modò non iuuat aër; ſed etiam impedit motum proiecti, quod de omni
medio neceſſariò dicendum eſt, vt patet experientiâ; vnde quo craſſius,
ſeu denſius eſt medium, motum potentiùs retardat, vt videmus in proiectis
per aquam; rationem à priori afferemus infrà, cum de reſiſtentia medij:
Secundò, quis dicat pilam rotatam in ſolo moueri aëris appulſu? cum
alia corpora, quæ pila rotata præterlambendo quaſi allambit, nullo mo
do moueantur; præſertim granula pulueris. Tertiò, an fortè aër id præ
ſtare poteſt ſine vi impreſſa; igitur non minus ipſi pilæ proiectæ, quam
aëri ambienti imprimi poterit: Quartò, nullus aër à tergo pellitur; ſed
potius ipſa pila aduerſus aëra pellit, dum emittitur manu; igitur ſi aër
ſuccedit à tergo, id totum accidit, vel metu vacui, vel ne aër compri
matur, vt videbimus infrà. Quintò denique, cum diu moueatur eadem
pars aëris, haud dubiè in ca manet vis impreſſa; igitur impetus erit ad
huc qualitas permanens.
te, vt voluit Ariſtoteles pluribus in locis; ſed præſertim 8. Ph.c.vlt.& 7.
cap.2. 3.de Cœlo, cap. 3. Reſpondeo hoc dici non poſſe; Primò quia non
modò non iuuat aër; ſed etiam impedit motum proiecti, quod de omni
medio neceſſariò dicendum eſt, vt patet experientiâ; vnde quo craſſius,
ſeu denſius eſt medium, motum potentiùs retardat, vt videmus in proiectis
per aquam; rationem à priori afferemus infrà, cum de reſiſtentia medij:
Secundò, quis dicat pilam rotatam in ſolo moueri aëris appulſu? cum
alia corpora, quæ pila rotata præterlambendo quaſi allambit, nullo mo
do moueantur; præſertim granula pulueris. Tertiò, an fortè aër id præ
ſtare poteſt ſine vi impreſſa; igitur non minus ipſi pilæ proiectæ, quam
aëri ambienti imprimi poterit: Quartò, nullus aër à tergo pellitur; ſed
potius ipſa pila aduerſus aëra pellit, dum emittitur manu; igitur ſi aër
ſuccedit à tergo, id totum accidit, vel metu vacui, vel ne aër compri
matur, vt videbimus infrà. Quintò denique, cum diu moueatur eadem
pars aëris, haud dubiè in ca manet vis impreſſa; igitur impetus erit ad
huc qualitas permanens.
Ad id quod obiicitur ex Ariſtotele;
aliqui putant inclinaſſe in cam ſen
tentiam; cùm tam en noſtram teneant illuſtres Peripatetici, quorum no
minibus parco, ne tot citationes paginas impleant; vide apud Conim
bric. l. 7. Phyſ. cap. 2. Aliqui excuſant ipſum Ariſtorelem, putantque
non eſſe locutum ex propriâ ſententiâ: Alij dicunt Ariſtotelem quidem
tribuiſſe aliquam vim extrinſecam aëri; non tamen negaſſe intrinſecam
impetus; quidquid ſit, ipſa verba Ariſtotelis demonſtrant ipſum agno
uiſſe vim motricem impreſſam aëri, hoc eſt impetum (potentia enim (in
quit) ſcilicet motrix, quâ pollet proijciens quaſi vim impreſſam tradit vtrique)
id eſt aëri ſurſum, & deorſum; quid porrò eſt illa vis motrix, niſi impetus.
tentiam; cùm tam en noſtram teneant illuſtres Peripatetici, quorum no
minibus parco, ne tot citationes paginas impleant; vide apud Conim
bric. l. 7. Phyſ. cap. 2. Aliqui excuſant ipſum Ariſtorelem, putantque
non eſſe locutum ex propriâ ſententiâ: Alij dicunt Ariſtotelem quidem
tribuiſſe aliquam vim extrinſecam aëri; non tamen negaſſe intrinſecam
impetus; quidquid ſit, ipſa verba Ariſtotelis demonſtrant ipſum agno
uiſſe vim motricem impreſſam aëri, hoc eſt impetum (potentia enim (in
quit) ſcilicet motrix, quâ pollet proijciens quaſi vim impreſſam tradit vtrique)
id eſt aëri ſurſum, & deorſum; quid porrò eſt illa vis motrix, niſi impetus.
Theorema 13.
Impetus non producit motum.
Probatur, quia motus non dicitur pro
ductus per Th. 2. Adde ſi vis rationem metaphyſicam; quia nihil cogit
dicere accidens aliquod, ex iis ſcilicet, quæ ſenſu percipimus, agere ad
intra; quod videtur eſſe proprium ſubſtantiæ, ſaltem naturaliter; vt
demonſtrabimus in Metaph.
ductus per Th. 2. Adde ſi vis rationem metaphyſicam; quia nihil cogit
dicere accidens aliquod, ex iis ſcilicet, quæ ſenſu percipimus, agere ad
intra; quod videtur eſſe proprium ſubſtantiæ, ſaltem naturaliter; vt
demonſtrabimus in Metaph.
Theorema 14.
Impetus exigit motum, id est fluxum mobilis in loco;
quia cauſa imme
diata motus eſt tantum exigens, per Th. 4. ſed impetus eſt cauſa motus
immediata per Th. 5. & 6. igitur eſt cauſa exigens, adde quod id tantùm
accidens ſenſibile præſtare poteſt in ſuo ſubiecto, vt aliquam illius mu
tationem præſtet, vel exigat; quæ vel eſt localis, hoc eſt fluxus quidam:
diata motus eſt tantum exigens, per Th. 4. ſed impetus eſt cauſa motus
immediata per Th. 5. & 6. igitur eſt cauſa exigens, adde quod id tantùm
accidens ſenſibile præſtare poteſt in ſuo ſubiecto, vt aliquam illius mu
tationem præſtet, vel exigat; quæ vel eſt localis, hoc eſt fluxus quidam: