Fabri, Honoré, Tractatus physicus de motu locali, 1646

Page concordance

< >
Scan Original
21
22
23
24
25
26
27
28
29
30
31
32
33
34
35
36
37
38
39
40
41
42
43
44
45
46
47
48
49
50
< >
page |< < of 491 > >|
    <archimedes>
      <text>
        <body>
          <chap id="N1137F">
            <pb pagenum="18" xlink:href="026/01/050.jpg"/>
            <p id="N12358" type="main">
              <s id="N1235A">
                <emph type="center"/>
                <emph type="italics"/>
              Theorema
                <emph.end type="italics"/>
              12.
                <emph.end type="center"/>
              </s>
            </p>
            <p id="N12366" type="main">
              <s id="N12368">
                <emph type="italics"/>
              Impetus est qualitas permanens.
                <emph.end type="italics"/>
              </s>
              <s id="N1236F"> Quia lapis proiectus etiam ſeparatus
                <lb/>
              mouetur aliquandiu per Hyp. 6. igitur durat eius cauſa, ſcilicet impe­
                <lb/>
              tus; igitur eſt qualitas permanens. </s>
            </p>
            <p id="N12379" type="main">
              <s id="N1237B">Diceret fortè aliquis lapidem proiectum pelli ab aëre à tergo inſtan­
                <lb/>
              te, vt voluit Ariſtoteles pluribus in locis; </s>
              <s id="N12381">ſed præſertim 8. Ph.c.vlt.& 7.
                <lb/>
              cap.2. 3.de Cœlo, cap. 3. Reſpondeo hoc dici non poſſe; </s>
              <s id="N12387">Primò quia non
                <lb/>
              modò non iuuat aër; </s>
              <s id="N1238D">ſed etiam impedit motum proiecti, quod de omni
                <lb/>
              medio neceſſariò dicendum eſt, vt patet experientiâ; </s>
              <s id="N12393">vnde quo craſſius,
                <lb/>
              ſeu denſius eſt
                <expan abbr="mediũ">medium</expan>
              , motum potentiùs retardat, vt videmus in proiectis
                <lb/>
              per aquam; </s>
              <s id="N1239F">rationem à priori afferemus infrà, cum de reſiſtentia medij: </s>
              <s id="N123A3">
                <lb/>
              Secundò, quis dicat pilam rotatam in ſolo moueri aëris appulſu? cum
                <lb/>
              alia corpora, quæ pila rotata præterlambendo quaſi allambit, nullo mo­
                <lb/>
              do moueantur; præſertim granula pulueris. </s>
              <s id="N123AC">Tertiò, an fortè aër id præ­
                <lb/>
              ſtare poteſt ſine vi impreſſa; </s>
              <s id="N123B2">igitur non minus ipſi pilæ proiectæ, quam
                <lb/>
              aëri ambienti imprimi poterit: </s>
              <s id="N123B8">Quartò, nullus aër à tergo pellitur; </s>
              <s id="N123BC">ſed
                <lb/>
              potius ipſa pila aduerſus aëra pellit, dum emittitur manu; igitur ſi aër
                <lb/>
              ſuccedit à tergo, id totum accidit, vel metu vacui, vel ne aër compri­
                <lb/>
              matur, vt videbimus infrà. </s>
              <s id="N123C6">Quintò denique, cum diu moueatur eadem
                <lb/>
              pars aëris, haud dubiè in ca manet vis impreſſa; igitur impetus erit ad­
                <lb/>
              huc qualitas permanens. </s>
            </p>
            <p id="N123CE" type="main">
              <s id="N123D0">Ad id quod obiicitur ex Ariſtotele; </s>
              <s id="N123D4">aliqui putant inclinaſſe in cam ſen­
                <lb/>
              tentiam; </s>
              <s id="N123DA">cùm tam en noſtram teneant illuſtres Peripatetici, quorum no­
                <lb/>
              minibus parco, ne tot citationes paginas impleant; vide apud Conim­
                <lb/>
              bric. </s>
              <s id="N123E2">l. 7. Phyſ. cap. 2. Aliqui excuſant ipſum Ariſtorelem, putantque
                <lb/>
              non eſſe locutum ex propriâ ſententiâ: </s>
              <s id="N123EA">Alij dicunt Ariſtotelem quidem
                <lb/>
              tribuiſſe aliquam vim extrinſecam aëri; </s>
              <s id="N123F0">non tamen negaſſe intrinſecam
                <lb/>
              impetus; </s>
              <s id="N123F6">quidquid ſit, ipſa verba Ariſtotelis demonſtrant ipſum agno­
                <lb/>
              uiſſe vim motricem impreſſam aëri, hoc eſt impetum (
                <emph type="italics"/>
              potentia enim
                <emph.end type="italics"/>
              (in­
                <lb/>
              quit) ſcilicet motrix,
                <emph type="italics"/>
              quâ pollet proijciens quaſi vim impreſſam tradit vtrique
                <emph.end type="italics"/>
              )
                <lb/>
              id eſt aëri ſurſum, & deorſum; quid porrò eſt illa vis motrix, niſi impetus. </s>
            </p>
            <p id="N1240C" type="main">
              <s id="N1240E">
                <emph type="center"/>
                <emph type="italics"/>
              Theorema
                <emph.end type="italics"/>
              13.
                <emph.end type="center"/>
              </s>
            </p>
            <p id="N1241A" type="main">
              <s id="N1241C">
                <emph type="italics"/>
              Impetus non producit motum.
                <emph.end type="italics"/>
              </s>
              <s id="N12423"> Probatur, quia motus non dicitur pro­
                <lb/>
              ductus per Th. 2. Adde ſi vis rationem metaphyſicam; </s>
              <s id="N12429">quia nihil cogit
                <lb/>
              dicere accidens aliquod, ex iis ſcilicet, quæ ſenſu percipimus, agere ad
                <lb/>
              intra; </s>
              <s id="N12431">quod videtur eſſe proprium ſubſtantiæ, ſaltem naturaliter; vt
                <lb/>
              demonſtrabimus in Metaph. </s>
            </p>
            <p id="N12438" type="main">
              <s id="N1243A">
                <emph type="center"/>
                <emph type="italics"/>
              Theorema
                <emph.end type="italics"/>
              14.
                <emph.end type="center"/>
              </s>
            </p>
            <p id="N12446" type="main">
              <s id="N12448">
                <emph type="italics"/>
              Impetus exigit motum, id est fluxum mobilis in loco
                <emph.end type="italics"/>
              ; </s>
              <s id="N12451">quia cauſa imme­
                <lb/>
              diata motus eſt tantum exigens, per Th. 4. ſed impetus eſt cauſa motus
                <lb/>
              immediata per Th. 5. & 6. igitur eſt cauſa exigens, adde quod id tantùm
                <lb/>
              accidens ſenſibile præſtare poteſt in ſuo ſubiecto, vt aliquam illius mu­
                <lb/>
              tationem præſtet, vel exigat; </s>
              <s id="N1245D">quæ vel eſt localis, hoc eſt fluxus quidam: </s>
              <s id="N12461"/>
            </p>
          </chap>
        </body>
      </text>
    </archimedes>