Fabri, Honoré, Tractatus physicus de motu locali, 1646

Page concordance

< >
Scan Original
31
32
33
34
35
36
37
38
39
40
41
42
43
44
45
46
47
48
49
50
51
52
53
54
55
56
57
58
59
60
< >
page |< < of 491 > >|
    <archimedes>
      <text>
        <body>
          <chap id="N1137F">
            <p id="N11B73" type="main">
              <s id="N11B79">
                <pb pagenum="10" xlink:href="026/01/042.jpg"/>
              aliqua applicatione, ſaltem virtutis, in quo non eſt difficultas; </s>
              <s id="N11B82">quomo­
                <lb/>
              do vero ignis accendatur, & quid ſit ignem accendi, explicabimus ſuo
                <lb/>
              loco; quidquid ſit, certum eſt ad productionem impetus requiri ali­
                <lb/>
              quam applicationem, vt patet etiam in magnete. </s>
            </p>
            <p id="N11B8F" type="main">
              <s id="N11B91">
                <emph type="center"/>
                <emph type="italics"/>
              Axioma XI.
                <emph.end type="italics"/>
                <emph.end type="center"/>
              </s>
            </p>
            <p id="N11B9D" type="main">
              <s id="N11B9F">
                <emph type="italics"/>
              Si cauſa vniuoca applicata, & non impedita est ſufficiens ad productionem
                <lb/>
              effectus, non eſt ponenda alia ſcilicet æquiuoca.
                <emph.end type="italics"/>
              </s>
              <s id="N11BA8"> Non dico omnem cauſam
                <lb/>
              eſſe vniuocam, ſed tantùm vniuocam ſufficientem, & applicatam eſſe
                <lb/>
              cauſam, v. g. calor eſt cauſa ſufficiens caloris, vt conſtat in aqua calida; </s>
              <s id="N11BB4">
                <lb/>
              igitur ſi calor eſt applicatus ſubiecto, in quo producitur calor non ſupe­
                <lb/>
              rans vires caloris applicati; </s>
              <s id="N11BBB">dicendum eſt calorem illum ab hoc produ­
                <lb/>
              ci; </s>
              <s id="N11BC1">cum calor ſit cauſa neceſſaria; </s>
              <s id="N11BC5">igitur ſi ſit applicatus ſubjecto apto,
                <lb/>
              neceſſariò agit; </s>
              <s id="N11BCB">igitur quantum poteſt; igitur effectus non eſt tribuen­
                <lb/>
              dus alteri cauſæ, quam ſufficientem eſſe ignoramus. </s>
            </p>
            <p id="N11BD1" type="main">
              <s id="N11BD3">Ad hoc Axioma aliud reuoca.
                <emph type="italics"/>
              Si ex applicatione alicuius ſequitur ſem­
                <lb/>
              per effectus aliquis, illud ipſum cauſa dici debet huius effectus; </s>
              <s id="N11BDC">licet aliud ſit
                <lb/>
              coniunctum, ex quo ſeorſim ſumpto applicato non ſequitur effectus
                <emph.end type="italics"/>
              ; </s>
              <s id="N11BE5">v. g. ex
                <lb/>
              applicatione aquæ calidæ ſequitur productio caloris; </s>
              <s id="N11BEF">ex applicatione ſo­
                <lb/>
              lius aquæ non ſequitur; </s>
              <s id="N11BF5">igitur dicendum eſt calorem hunc produci ab
                <lb/>
              ipſo calore, qui aquæ ineſt, non verò ab ipſa aquæ ſubſtantia; idem dico
                <lb/>
              de ferro frigido, &c. </s>
            </p>
            <p id="N11BFD" type="main">
              <s id="N11BFF">Dices non eſſe certum calorem produci; Reſpondeo, negando; </s>
              <s id="N11C03">ſed,
                <lb/>
              quidquid ſit, loquor tantùm hypotheticè; dixi enim ſi producatur, à
                <lb/>
              calore aquæ inhærente producitur. </s>
            </p>
            <p id="N11C0B" type="main">
              <s id="N11C0D">Dices produci poſſe ab aliqua cauſa ignota poſita dumtaxat tali, vel
                <lb/>
              tali conditione. </s>
              <s id="N11C12">Reſpondeo, hoc reuera geometricè non probari, ſed
                <lb/>
              tantùm phyſicè; </s>
              <s id="N11C18">quidquid ſit, voco cauſam id, ex cuius applicatione
                <lb/>
              ſequitur ſemper effectus, & nunquam aliàs; </s>
              <s id="N11C1E">nam phyſicè loquendo, ſiue
                <lb/>
              ſit alia cauſa, ſiue non, eodem modo ſe habet, ac ſi eſſet cauſa; quippe
                <lb/>
              certum eſt phyſicè ignem calefacere, Solem illuminare, quod ſatis eſt. </s>
            </p>
            <p id="N11C26" type="main">
              <s id="N11C28">
                <emph type="center"/>
                <emph type="italics"/>
              Axioma XII.
                <emph.end type="italics"/>
                <emph.end type="center"/>
              </s>
            </p>
            <p id="N11C34" type="main">
              <s id="N11C36">
                <emph type="italics"/>
              Cauſa neceſſaria ſubiecto apto applicata, & non impedita ſemper agit, &
                <lb/>
              quantum poteſt.
                <emph.end type="italics"/>
              </s>
              <s id="N11C3F"> Hoc Axioma duas partes habet; </s>
              <s id="N11C43">prima certa eſt per hy­
                <lb/>
              poth. 8. & per definitionem cauſæ neceſſariæ, quæ in hoc differt à libe­
                <lb/>
              râ: Secunda pars probatur; </s>
              <s id="N11C4B">quia ſi partem effectus omitteret, quam ta­
                <lb/>
              men ponere poſſet; haud dubiè non eſſet cauſa neceſſaria contra hypoth. </s>
              <s id="N11C51">
                <lb/>
              nam ſi vnam partem effectus omittat; cur vnam potiùs quam aliam? </s>
              <s id="N11C56">
                <lb/>
              cur non duas? </s>
              <s id="N11C5A">cur non omnes? </s>
              <s id="N11C5D">denique video cauſam eandem eidem
                <lb/>
              ſubiecto eodem modo applicatam, eundem ſemper effectum producere
                <lb/>
              per Hyp. 8. </s>
            </p>
            <p id="N11C66" type="main">
              <s id="N11C68">
                <emph type="center"/>
                <emph type="italics"/>
              Axioma XIII
                <emph.end type="italics"/>
                <emph.end type="center"/>
              </s>
            </p>
            <p id="N11C74" type="main">
              <s id="N11C76">
                <emph type="italics"/>
              Extenſio cauſa non intendit effectum ad intra.
                <emph.end type="italics"/>
              </s>
              <s id="N11C7D"> Quælibet pars maioris
                <lb/>
              ignis non habet calorem intenſiorem, quàm quælibet pars minoris; idem </s>
            </p>
          </chap>
        </body>
      </text>
    </archimedes>