Fabri, Honoré, Tractatus physicus de motu locali, 1646

Page concordance

< >
Scan Original
31
32
33
34
35
36
37
38
39
40
41
42
43
44
45
46
47
48
49
50
51
52
53
54
55
56
57
58
59
60
< >
page |< < of 491 > >|
    <archimedes>
      <text>
        <body>
          <chap id="N1137F">
            <p id="N12446" type="main">
              <s id="N12461">
                <pb pagenum="19" xlink:href="026/01/051.jpg"/>
              per ſpatium loci; </s>
              <s id="N12469">vel alteratiua, vt vulgò vocatur; quà ſcilicet vel re­
                <lb/>
              ſoluuntur partes, vel rarefiunt, vel liqueſcunt, vel concreſcunt &c. </s>
              <s id="N1246F">vel
                <lb/>
              demùm mutant ſenſibilem ſtatum; </s>
              <s id="N12475">vel eſt perfectiua aliquo modo, qua­
                <lb/>
              tenus ſubiectum nouam aliquam habitudinem acquirit ad ſenſus; ſic
                <lb/>
              lumen illuminando obiectum reddit illud viſibile. </s>
              <s id="N1247D">&c. </s>
              <s id="N12480">de quibus aliàs. </s>
            </p>
            <p id="N12483" type="main">
              <s id="N12485">
                <emph type="center"/>
                <emph type="italics"/>
              Theorema
                <emph.end type="italics"/>
              15.
                <emph.end type="center"/>
              </s>
            </p>
            <p id="N12491" type="main">
              <s id="N12493">
                <emph type="italics"/>
              Motus eſt effectus formalis ſecundarius impetus.
                <emph.end type="italics"/>
              </s>
              <s id="N1249A"> Cum enim ſit cauſa
                <lb/>
              exigens per Th. 121. Voco effectum formalem ſecundarium, quem in
                <lb/>
              mobili exigit impetus; </s>
              <s id="N124A2">quippe, vt iam dictum eſt, cauſa exigens redu­
                <lb/>
              citur ad formalem; </s>
              <s id="N124A8">nec enim cauſat aliquid producendo, quod ſpectat ad
                <lb/>
              efficientem; </s>
              <s id="N124AE">nec mouendo, quod ſpectat ad finalem; </s>
              <s id="N124B2">nec determinando,
                <lb/>
              quod ſpectat ad obiectiuam; </s>
              <s id="N124B8">nec recipiendo, quod ſpectat ad materia­
                <lb/>
              lem; </s>
              <s id="N124BE">nec dirigendo, quod ſpectat ad idæalem, vel exemplarem; ſed
                <lb/>
              exigendo; </s>
              <s id="N124C4">quatenus ſcilicet ad id à natura eſt inſtituta, vt ex eius in
                <lb/>
              ſubiecto præſentia talis affectio, vel mutatio conſequatur; </s>
              <s id="N124CA">vocatur au­
                <lb/>
              tem effectus formalis ſecundarius; non verò primarius, qui eſt tantùm
                <lb/>
              concretum ex ipſa formâ, & ſubiecto. </s>
            </p>
            <p id="N124D2" type="main">
              <s id="N124D4">
                <emph type="center"/>
                <emph type="italics"/>
              Theorema
                <emph.end type="italics"/>
              16.
                <emph.end type="center"/>
              </s>
            </p>
            <p id="N124E0" type="main">
              <s id="N124E2">
                <emph type="italics"/>
              Motus eſt finis intrinſecus impetus.
                <emph.end type="italics"/>
              </s>
              <s id="N124E9"> Dum finem audis intrinſecum,
                <lb/>
              cogita quæſo aliquid phyſicum; </s>
              <s id="N124EF">eſt enim id, propter quod talis, vel ta­
                <lb/>
              lis forma inſtituta eſt: </s>
              <s id="N124F5">quid enim aliud eſſe poteſt; </s>
              <s id="N124F9">finem enim rerum
                <lb/>
              naturalium ex ipſo vſu cognoſcimus; </s>
              <s id="N124FF">immò idem eſt finis cum ipſo vſu; </s>
              <s id="N12503">
                <lb/>
              cum igitur impetus illum tantùm vſum habeat, quem in ipſo mobili
                <lb/>
              præſtare cernimus, ſcilicet motum; </s>
              <s id="N1250A">dicendum eſt motum eſſe finem in­
                <lb/>
              trinſecum impetus; </s>
              <s id="N12510">adde quod cum fruſtrà ſit impetus ille, qui non præ­
                <lb/>
              ſtat motum mediatè ſaltem in ſuo ſubiecto; quid enim aliud in ſuo ſub­
                <lb/>
              iecto præſtaret, quem effectum, quam mutationem? </s>
              <s id="N12518">certè ſi fruſtrà eſt, non
                <lb/>
              eſt, per Ax.6.igitur vt ſit, debet habere id, ſine quo eſſe non poteſt; igitur
                <lb/>
              maximum eius bonum eſt, igitur finis, quem natiuâ vel innatâ velut
                <lb/>
              appetentiâ concupiſcit, vel exigit. </s>
              <s id="N12522">Dixi mediatè, vel immediatè; </s>
              <s id="N12525">num
                <lb/>
              reuera datur fortè aliquis impetus, vt dicemus infrà; </s>
              <s id="N1252B">ſcilicet primus na­
                <lb/>
              turalis, qui ſcilicet duos fines habet diſiunctiuè; quorum alter eſt gra­
                <lb/>
              uitatio, alter motus deorſum. </s>
            </p>
            <p id="N12533" type="main">
              <s id="N12535">
                <emph type="center"/>
                <emph type="italics"/>
              Theorema
                <emph.end type="italics"/>
              17.
                <emph.end type="center"/>
              </s>
            </p>
            <p id="N12541" type="main">
              <s id="N12543">
                <emph type="italics"/>
              Niſi eſſet motus non eſſet impetus.
                <emph.end type="italics"/>
              </s>
              <s id="N1254A"> Probatur quia motus eſt finis intrin­
                <lb/>
              ſecus impetus per Th. 16. igitur ſi nullus motus eſſe poſſet, ſuo fine ca­
                <lb/>
              reret impetus; </s>
              <s id="N12552">igitur non eſſet, vt patet, igitur non eſſet; </s>
              <s id="N12556">quia quod
                <lb/>
              fruſtrà eſt, non eſt per Ax. 6. nec obſtat quod ſuprà indicatum eſt de im
                <lb/>
              petu naturali primo vel innato (ſic enim deinceps appellabimus vt recti
                <lb/>
              diſtinguamus ab acquiſito quem vocabimus impetum accelerationis)
                <lb/>
              qui ſine motu conſeruatur in corpore grauitante; </s>
              <s id="N12562">quia niſi poſſibilis eſ­
                <lb/>
              ſet motus deorſum nulla eſſet grauitatio; </s>
              <s id="N12568">quippe grauitare eſt deor­
                <lb/>
              ſum inclinari, motumque inclinationis impediri; </s>
              <s id="N1256E">hinc dicemus </s>
            </p>
          </chap>
        </body>
      </text>
    </archimedes>