Fabri, Honoré, Tractatus physicus de motu locali, 1646

Page concordance

< >
Scan Original
31
32
33
34
35
36
37
38
39
40
41
42
43
44
45
46
47
48
49
50
51
52
53
54
55
56
57
58
59
60
< >
page |< < of 491 > >|
    <archimedes>
      <text>
        <body>
          <chap id="N1137F">
            <p id="N12541" type="main">
              <s id="N1256E">
                <pb pagenum="20" xlink:href="026/01/052.jpg"/>
              in ſecundo libro impetum innatum ſæpiùs eſſe ſine motu; cum ſcilicet
                <lb/>
              impeditur à corpore ſuſtinente? </s>
              <s id="N12579">immò dicemus infrà primo inſtanti,
                <lb/>
              quo eſt impetus, nondum eſſe motum. </s>
            </p>
            <p id="N1257E" type="main">
              <s id="N12580">Obſeruabis autem certiſſimam regulam; ſcilicet ex impoſſibilitate
                <lb/>
              effectus formalis, ſequi impoſſibilitatem cauſæ formalis, huiuſque poſſi­
                <lb/>
              bilitatem ex illius poſſibilitate. </s>
            </p>
            <p id="N12588" type="main">
              <s id="N1258A">
                <emph type="center"/>
                <emph type="italics"/>
              Theorema
                <emph.end type="italics"/>
              18.
                <emph.end type="center"/>
              </s>
            </p>
            <p id="N12596" type="main">
              <s id="N12598">
                <emph type="italics"/>
              Niſi eſſet impetus, non eſſet naturaliter motus.
                <emph.end type="italics"/>
              </s>
              <s id="N1259F"> Quia niſi eſſet cauſa, non
                <lb/>
              eſſet naturaliter effectus per Ax. 8. Impetus enim eſt cauſa motus per
                <lb/>
              Th.15. Deinde omnis motus eſt ab aliqua potentia motrice, vt patet ex
                <lb/>
              omni hypotheſi; </s>
              <s id="N125A9">ſiue ſit naturalis in grauibus, & leuibus, ſiue ſit vitalis
                <lb/>
              in viuentibus; </s>
              <s id="N125AF">ſiue ſit media in compreſſis, & dilatatis; ſiue alia quæli­
                <lb/>
              bet: </s>
              <s id="N125B5">ſed omnis potentia motrix eſt actiua, quia mouet; </s>
              <s id="N125B9">ergo agit, ſed
                <lb/>
              motum non producit per Th. 2. Igitur impetum, qui deinde exigit mo­
                <lb/>
              tum per Th. 14. Dixi naturaliter; </s>
              <s id="N125C1">quia non eſt dubium, quin Deus ſine
                <lb/>
              impetu aliquo modo mouere poſſit; </s>
              <s id="N125C7">ideſt, facere ſine impetu, vt corpus
                <lb/>
              mutet locum: </s>
              <s id="N125CD">nec dicas Deum non poſſe ſupplere vices cauſæ formalis; </s>
              <s id="N125D1">
                <lb/>
              nam concedo id quidem pro effectu formali primario; </s>
              <s id="N125D6">nec enim Deus
                <lb/>
              poteſt facere, vt aliquid ſit calidum ſine calore; </s>
              <s id="N125DC">cum eſſe calidum ſit
                <lb/>
              idem, ac eſſe habens calorem; </s>
              <s id="N125E2">id tamen nego pro effectu ſecundario,
                <lb/>
              quem ſcilicet cauſa formalis exigit: </s>
              <s id="N125E8">Etenim ſicut poteſt ſummo iure non
                <lb/>
              ſatisfacere exigentiæ; </s>
              <s id="N125EE">ita poteſt id
                <expan abbr="cõferre">conferre</expan>
              ſine exigentiâ, quòd cum exi­
                <lb/>
              gentia conferre poteſt; ſic poteſt corpus reſoluere ſine calore, mouere
                <lb/>
              fine impetu &c. </s>
              <s id="N125FA">quanquam vt verum fatear non eſſet propriè motus, ſed
                <lb/>
              quaſi continuæ reproductionis modus; </s>
              <s id="N12600">nam motus dicit aliquam paſ­
                <lb/>
              ſionem; ſcilicet actum entis in potentiâ, vt aiunt. </s>
            </p>
            <p id="N12606" type="main">
              <s id="N12608">
                <emph type="center"/>
                <emph type="italics"/>
              Theorema
                <emph.end type="italics"/>
              19.
                <emph.end type="center"/>
              </s>
            </p>
            <p id="N12614" type="main">
              <s id="N12616">
                <emph type="italics"/>
              Si eſſet motus naturaliter ſine impetu, corpus per ſe ipſum moueretur,
                <emph.end type="italics"/>
              id eſt,
                <lb/>
              exigeret motum per ſuam entitatem; </s>
              <s id="N12621">quia nullus impetus exigeret; </s>
              <s id="N12625">ergo
                <lb/>
              aliquid aliud, nihil diſtinctum, alioquin eſſet impetus; ergo ipſa corpo­
                <lb/>
              ris entitas; quanquam non eſſet motus, vt iam dictum eſt, quia non eſ­
                <lb/>
              ſet paſſio. </s>
            </p>
            <p id="N1262F" type="main">
              <s id="N12631">
                <emph type="center"/>
                <emph type="italics"/>
              Theorema
                <emph.end type="italics"/>
              20.
                <emph.end type="center"/>
              </s>
            </p>
            <p id="N1263D" type="main">
              <s id="N1263F">
                <emph type="italics"/>
              Corpus illud æquali ſemper motu ferretur per ſe
                <emph.end type="italics"/>
              ; </s>
              <s id="N12648">Quia eſſet ſemper ea­
                <lb/>
              dem cauſa neceſſaria motus, id eſt, ipſa entitas corporis; </s>
              <s id="N1264E">igitur idem
                <lb/>
              effectus per Axioma 12. igitur idem, vel æqualis motus: dixi per ſe pro­
                <lb/>
              pter diuerſum medium. </s>
            </p>
            <p id="N12656" type="main">
              <s id="N12658">
                <emph type="center"/>
                <emph type="italics"/>
              Theorema
                <emph.end type="italics"/>
              21.
                <emph.end type="center"/>
              </s>
            </p>
            <p id="N12664" type="main">
              <s id="N12666">
                <emph type="italics"/>
              Si eſſet aliquod corpus eſſentialiter mobile, impetu non indigeret.
                <emph.end type="italics"/>
              </s>
              <s id="N1266D"> Probatur; </s>
              <s id="N12670">
                <lb/>
              quia in tantum indiget mobile impetu vt impetus exigat motum; </s>
              <s id="N12675">ſed
                <lb/>
              corpus illud per ſuam eſſentiam exigeret motum; </s>
              <s id="N1267B">igitur non indigeret
                <lb/>
              impetu; </s>
              <s id="N12681">poſſet tamen impediri eius motus, vt patet; immò eſſet capax
                <lb/>
              recipiendi impetus., ſiue quem in ipſo produceret, ſiue quem ab alia </s>
            </p>
          </chap>
        </body>
      </text>
    </archimedes>