Fabri, Honoré, Tractatus physicus de motu locali, 1646

Table of figures

< >
< >
page |< < of 491 > >|
    <archimedes>
      <text>
        <body>
          <chap id="N1137F">
            <p id="N128D7" type="main">
              <s id="N128E5">
                <pb pagenum="23" xlink:href="026/01/055.jpg"/>
              tota ſimul; </s>
              <s id="N128EE">ſed eodem inſtanti in pluribus locis eſſe non poteſt; igitur
                <lb/>
              nec moueri; </s>
              <s id="N128F4">adde quod per cam actionem ſum in loco, per quam ſum
                <lb/>
              in tempore; </s>
              <s id="N128FA">igitur ſi hæc eſt ſemper eadem, illam eandem eſſe neceſſe
                <lb/>
              eſt; ſed hæc ſunt metaphyſica, quæ obiter tantùm attingo, aliàs fusè
                <lb/>
              de monſtrabo. </s>
            </p>
            <p id="N12902" type="main">
              <s id="N12904">
                <emph type="center"/>
                <emph type="italics"/>
              Scolium.
                <emph.end type="italics"/>
                <emph.end type="center"/>
              </s>
            </p>
            <p id="N12910" type="main">
              <s id="N12912">Obſeruabis primò ex dictis præclarum naturæ inſtitutum; </s>
              <s id="N12916">cum enim
                <lb/>
              corpus moueri ſemper non debeat, (quippe hoc eſſet maximè incom­
                <lb/>
              modum) certè per ſuam entitatem moueri non exigit; </s>
              <s id="N1291E">alioquin ſemper
                <lb/>
              moueretur; </s>
              <s id="N12924">igitur per aliud ab entitate diſtinctum, id eſt per impetum; </s>
              <s id="N12928">
                <lb/>
              itaque licet per ſuam entitatem exigat fluxum in tempore, id eſt conſer­
                <lb/>
              uari, & durare; </s>
              <s id="N1292F">id eſt nouam ſemper actionem conſeruatiuam; </s>
              <s id="N12933">quia
                <lb/>
              maximum eius bonum eſt durare vel exiſtere; </s>
              <s id="N12939">Igitur per ſe ipſum illud
                <lb/>
              exigit; </s>
              <s id="N1293F">quia ſemper exigit, non tamen per ſe ipſum exigit fluxum in
                <lb/>
              loco, id eſt motum; quia moueri non ſemper eſt bonum. </s>
            </p>
            <p id="N12945" type="main">
              <s id="N12947">Obſeruabis ſecundò, cum idem corpus aliquando velociùs, tardiùs
                <lb/>
              aliquando moueri exigat; </s>
              <s id="N1294D">ſi per ſuam entitatem moueri exigeret, eo­
                <lb/>
              dem ſemper ferretur motu; </s>
              <s id="N12953">quia eadem ſemper eſſet exigentia; </s>
              <s id="N12957">igitur
                <lb/>
              debet eſſe aliquid aliud; </s>
              <s id="N1295D">illud autem eſt impetus, qui aliquando maior
                <lb/>
              ſeu perfectior, aliquando verò minor eſt; </s>
              <s id="N12963">igitur maiorem ſeu
                <expan abbr="velcio­rem">velocio­
                  <lb/>
                rem</expan>
              motum aliquando exigit, aliquando minorem, ſeu tardiorem; </s>
              <s id="N1296D">
                <lb/>
              cum enim motus ſit eius finis intrinſecus, vt reſolutio eſt finis caloris
                <lb/>
              vel rarefactio; </s>
              <s id="N12974">quemadmodum maior calor maiorem exigit, ſeu præ­
                <lb/>
              ſtat reſolutionem; ita & maior, ſeu perfectior impetus maiorem, ſeu
                <lb/>
              velociorem motum exigit. </s>
            </p>
            <p id="N1297C" type="main">
              <s id="N1297E">Obſeruabis tertiò aliud naturæ inſtitutum, quo ſcilicet in eo tan­
                <lb/>
              tùm ſubiecto recipi poteſt cauſa formalis, in quo recipi poteſt eius effe­
                <lb/>
              ctus formalis ſecundarius: </s>
              <s id="N12986">nec alia regula, præter eam excogitari poteſt; </s>
              <s id="N1298A">
                <lb/>
              cum enim aliqua forma ad talem, vel talem finem à natura inſtituta eſt; </s>
              <s id="N1298F">
                <lb/>
              certè propter illum finem eſt, igitur in eo non eſt, in quo ſuum finem
                <lb/>
              conſequi non poteſt; </s>
              <s id="N12996">alioquin fruſtrà eſſet; </s>
              <s id="N1299A">& contra in eo eſſe poteſt,
                <lb/>
              in quo fruſtrà non eſt; </s>
              <s id="N129A0">cum ſcilicet in eo ſuum finem conſequatur; </s>
              <s id="N129A4">ad­
                <lb/>
              de quod finis ille intrinſecus phyſicus ſcilicet, non moralis, aliquis no­
                <lb/>
              uus effectus eſt; </s>
              <s id="N129AC">atqui nouus effectus ſine ſua cauſa eſſe non poteſt, neque
                <lb/>
              cauſa neceſſaria ſine effectu; igitur ibi, ſcilicet in hoc ſubiecto, in quo
                <lb/>
              eſt, vel eſſe poteſt effectus formalis, cauſa formalis eſt, vel eſſe poteſt,
                <lb/>
              eſt inquam citra miraculum. </s>
            </p>
            <p id="N129B6" type="main">
              <s id="N129B8">Obſeruabis quartò egregiam rationem; </s>
              <s id="N129BB">propter quam res eadem in
                <lb/>
              pluribus locis naturaliter eſſe non poteſt; </s>
              <s id="N129C1">quippe cum res fuerit primo
                <lb/>
              producta in aliquo loco, illa certè nouum locum acquirere non poteſt
                <lb/>
              naturaliter; </s>
              <s id="N129C9">niſi per motum, atqui motus dicit neceſſario priorem lo­
                <lb/>
              tum relictum, & nouum acquiſitum; </s>
              <s id="N129CF">igitur cum tot acquirantur loca
                <lb/>
              per motum, quot relinquuntur; </s>
              <s id="N129D5">ſi ante motum vnus tantùm erat eiuſ­
                <lb/>
              dem rei locus, poſt motum etiam vnus eſt: </s>
              <s id="N129DB">quod autem producatur tan-</s>
            </p>
          </chap>
        </body>
      </text>
    </archimedes>