Fabri, Honoré, Tractatus physicus de motu locali, 1646
page |< < of 491 > >|
    <archimedes>
      <text>
        <body>
          <chap id="N1137F">
            <p id="N12541" type="main">
              <s id="N1256E">
                <pb pagenum="20" xlink:href="026/01/052.jpg"/>
              in ſecundo libro impetum innatum ſæpiùs eſſe ſine motu; cum ſcilicet
                <lb/>
              impeditur à corpore ſuſtinente? </s>
              <s id="N12579">immò dicemus infrà primo inſtanti,
                <lb/>
              quo eſt impetus, nondum eſſe motum. </s>
            </p>
            <p id="N1257E" type="main">
              <s id="N12580">Obſeruabis autem certiſſimam regulam; ſcilicet ex impoſſibilitate
                <lb/>
              effectus formalis, ſequi impoſſibilitatem cauſæ formalis, huiuſque poſſi­
                <lb/>
              bilitatem ex illius poſſibilitate. </s>
            </p>
            <p id="N12588" type="main">
              <s id="N1258A">
                <emph type="center"/>
                <emph type="italics"/>
              Theorema
                <emph.end type="italics"/>
              18.
                <emph.end type="center"/>
              </s>
            </p>
            <p id="N12596" type="main">
              <s id="N12598">
                <emph type="italics"/>
              Niſi eſſet impetus, non eſſet naturaliter motus.
                <emph.end type="italics"/>
              </s>
              <s id="N1259F"> Quia niſi eſſet cauſa, non
                <lb/>
              eſſet naturaliter effectus per Ax. 8. Impetus enim eſt cauſa motus per
                <lb/>
              Th.15. Deinde omnis motus eſt ab aliqua potentia motrice, vt patet ex
                <lb/>
              omni hypotheſi; </s>
              <s id="N125A9">ſiue ſit naturalis in grauibus, & leuibus, ſiue ſit vitalis
                <lb/>
              in viuentibus; </s>
              <s id="N125AF">ſiue ſit media in compreſſis, & dilatatis; ſiue alia quæli­
                <lb/>
              bet: </s>
              <s id="N125B5">ſed omnis potentia motrix eſt actiua, quia mouet; </s>
              <s id="N125B9">ergo agit, ſed
                <lb/>
              motum non producit per Th. 2. Igitur impetum, qui deinde exigit mo­
                <lb/>
              tum per Th. 14. Dixi naturaliter; </s>
              <s id="N125C1">quia non eſt dubium, quin Deus ſine
                <lb/>
              impetu aliquo modo mouere poſſit; </s>
              <s id="N125C7">ideſt, facere ſine impetu, vt corpus
                <lb/>
              mutet locum: </s>
              <s id="N125CD">nec dicas Deum non poſſe ſupplere vices cauſæ formalis; </s>
              <s id="N125D1">
                <lb/>
              nam concedo id quidem pro effectu formali primario; </s>
              <s id="N125D6">nec enim Deus
                <lb/>
              poteſt facere, vt aliquid ſit calidum ſine calore; </s>
              <s id="N125DC">cum eſſe calidum ſit
                <lb/>
              idem, ac eſſe habens calorem; </s>
              <s id="N125E2">id tamen nego pro effectu ſecundario,
                <lb/>
              quem ſcilicet cauſa formalis exigit: </s>
              <s id="N125E8">Etenim ſicut poteſt ſummo iure non
                <lb/>
              ſatisfacere exigentiæ; </s>
              <s id="N125EE">ita poteſt id
                <expan abbr="cõferre">conferre</expan>
              ſine exigentiâ, quòd cum exi­
                <lb/>
              gentia conferre poteſt; ſic poteſt corpus reſoluere ſine calore, mouere
                <lb/>
              fine impetu &c. </s>
              <s id="N125FA">quanquam vt verum fatear non eſſet propriè motus, ſed
                <lb/>
              quaſi continuæ reproductionis modus; </s>
              <s id="N12600">nam motus dicit aliquam paſ­
                <lb/>
              ſionem; ſcilicet actum entis in potentiâ, vt aiunt. </s>
            </p>
            <p id="N12606" type="main">
              <s id="N12608">
                <emph type="center"/>
                <emph type="italics"/>
              Theorema
                <emph.end type="italics"/>
              19.
                <emph.end type="center"/>
              </s>
            </p>
            <p id="N12614" type="main">
              <s id="N12616">
                <emph type="italics"/>
              Si eſſet motus naturaliter ſine impetu, corpus per ſe ipſum moueretur,
                <emph.end type="italics"/>
              id eſt,
                <lb/>
              exigeret motum per ſuam entitatem; </s>
              <s id="N12621">quia nullus impetus exigeret; </s>
              <s id="N12625">ergo
                <lb/>
              aliquid aliud, nihil diſtinctum, alioquin eſſet impetus; ergo ipſa corpo­
                <lb/>
              ris entitas; quanquam non eſſet motus, vt iam dictum eſt, quia non eſ­
                <lb/>
              ſet paſſio. </s>
            </p>
            <p id="N1262F" type="main">
              <s id="N12631">
                <emph type="center"/>
                <emph type="italics"/>
              Theorema
                <emph.end type="italics"/>
              20.
                <emph.end type="center"/>
              </s>
            </p>
            <p id="N1263D" type="main">
              <s id="N1263F">
                <emph type="italics"/>
              Corpus illud æquali ſemper motu ferretur per ſe
                <emph.end type="italics"/>
              ; </s>
              <s id="N12648">Quia eſſet ſemper ea­
                <lb/>
              dem cauſa neceſſaria motus, id eſt, ipſa entitas corporis; </s>
              <s id="N1264E">igitur idem
                <lb/>
              effectus per Axioma 12. igitur idem, vel æqualis motus: dixi per ſe pro­
                <lb/>
              pter diuerſum medium. </s>
            </p>
            <p id="N12656" type="main">
              <s id="N12658">
                <emph type="center"/>
                <emph type="italics"/>
              Theorema
                <emph.end type="italics"/>
              21.
                <emph.end type="center"/>
              </s>
            </p>
            <p id="N12664" type="main">
              <s id="N12666">
                <emph type="italics"/>
              Si eſſet aliquod corpus eſſentialiter mobile, impetu non indigeret.
                <emph.end type="italics"/>
              </s>
              <s id="N1266D"> Probatur; </s>
              <s id="N12670">
                <lb/>
              quia in tantum indiget mobile impetu vt impetus exigat motum; </s>
              <s id="N12675">ſed
                <lb/>
              corpus illud per ſuam eſſentiam exigeret motum; </s>
              <s id="N1267B">igitur non indigeret
                <lb/>
              impetu; </s>
              <s id="N12681">poſſet tamen impediri eius motus, vt patet; immò eſſet capax
                <lb/>
              recipiendi impetus., ſiue quem in ipſo produceret, ſiue quem ab alia </s>
            </p>
          </chap>
        </body>
      </text>
    </archimedes>