Fabri, Honoré, Tractatus physicus de motu locali, 1646
page |< < of 491 > >|
    <archimedes>
      <text>
        <body>
          <chap id="N1137F">
            <pb pagenum="31" xlink:href="026/01/063.jpg"/>
            <p id="N130E9" type="main">
              <s id="N130EB">
                <emph type="center"/>
                <emph type="italics"/>
              Theorema
                <emph.end type="italics"/>
              40.
                <emph.end type="center"/>
              </s>
            </p>
            <p id="N130F7" type="main">
              <s id="N130F9">
                <emph type="italics"/>
              Ille impetus non producitur à ſubſtantia corporis in aliud impacti.
                <emph.end type="italics"/>
              </s>
              <s id="N13100"> Proba­
                <lb/>
              tur; </s>
              <s id="N13105">quia ſi produceretur, eſſet cauſa neceſſaria vt
                <expan abbr="clarũ">clarum</expan>
              eſt; igitur appli­
                <lb/>
              cata, & non impedita ageret per Ax. 32. quod eſt contra experientiam. </s>
              <s id="N1310F">
                <lb/>
              Dicunt aliqui requiri
                <expan abbr="motũ">motum</expan>
              præuium, vt agat; ſed contra; </s>
              <s id="N13118">nam motus
                <lb/>
              præuius non requiritur vt cauſa, vt patet; </s>
              <s id="N1311E">quia cauſa vt agat debet exi­
                <lb/>
              ſtere per Ax. 9. Igitur requiritur, vt conditio, quod dici non poteſt; </s>
              <s id="N13124">
                <lb/>
              quia primo etiam conditio debet eſſe præſens; </s>
              <s id="N13129">ſed motus præuius de
                <lb/>
              nihil preſenti eſt ſecundo quia non poteſt excogitari aliud munus con­
                <lb/>
              ditionis; </s>
              <s id="N13131">niſi vel vt tollat impedimentum, vel vt applicet cauſam ſubie­
                <lb/>
              cto apto; </s>
              <s id="N13137">præterea motus præuius non eſt; </s>
              <s id="N1313B">igitur eodem modo ſe
                <lb/>
              habet, ac ſi nunquam extitiſſet; & ſi eo inſtanti quo corpus impa­
                <lb/>
              ctum primo tangit, amitteret totum impetum, ita vt expræterito motu
                <lb/>
              nihil reliquum eſſet, haud dubiè corpus aliud non pelleret. </s>
            </p>
            <p id="N13145" type="main">
              <s id="N13147">Diceret alius impetum eſſe tantùm conditionem, quæ ſemper eſt
                <lb/>
              de præſenti: </s>
              <s id="N1314D">ad hanc inſtantiam non valet ſuperior reſponſio; </s>
              <s id="N13151">& certè
                <lb/>
              ſi eo ipſo inſtanti contactus noua fieret impetus acceſſio; </s>
              <s id="N13157">haud dubiè
                <lb/>
              maior eſſet ictus; </s>
              <s id="N1315D">licèt cum eodem motu præuio, & tamen idem eſſet
                <lb/>
              corpus
                <expan abbr="impactũ">impactum</expan>
              , Igitur ad hanc
                <expan abbr="inſtantiã">inſtantiam</expan>
              alio modo reſpondeo, ex appli­
                <lb/>
              catione impetus ſemper ſequitur productio alterius impetus; </s>
              <s id="N1316D">dum ſcili­
                <lb/>
              cet ſubiectum, cui applicatur ſit capax motus; </s>
              <s id="N13173">ex applicatione corporis
                <lb/>
              ſeu ſubiecti ipſius non ſemper ſequitur; igitur dicendum eſt impetum
                <lb/>
              ipſum eſſe cauſam alterius per Ax. 11. n. </s>
              <s id="N1317B">1. voco enim illud cauſam,
                <lb/>
              ex cuius applicatione ſemper ſequitur ſimilis effectus; alioquin ſi hoc
                <lb/>
              neges; </s>
              <s id="N13183">proba mihi aliter ignem accendi ab alio igne; </s>
              <s id="N13187">dicam enim tibi
                <lb/>
              ignem applicatum eſſe tantùm conditionem, & produci à cœlo; proba
                <lb/>
              mihi aliter calorem produci à calore? </s>
              <s id="N1318F">quo enim medio, vel argu­
                <lb/>
              mento id euinces? </s>
              <s id="N13194">quo etiam non euincam impetum produci ab im­
                <lb/>
              petu: Deinde affer rationem à priori, propter quam ſubſtantia
                <lb/>
              corporis producat impetum ſurſum? </s>
              <s id="N1319C">v. g. cum non exigat à ſe ipſa mo­
                <lb/>
              tum ſursùm, qui violentus eſt corpori graui; numquid certum eſt, vt
                <lb/>
              dicemus infrà impetum produci ad extra, vt tollatur impedimentum
                <lb/>
              motus? </s>
              <s id="N131AA">igitur illius eſt tollere impedimentum, cuius eſt exigere motum,
                <lb/>
              corpus ipſum graue non exigit motum ſurſum, ſed impetus; </s>
              <s id="N131B0">igitur im­
                <lb/>
              petus eſt tollere impedimentum ſui effectus; </s>
              <s id="N131B6">igitur producere impetum,
                <lb/>
              quo vno tolli tantùm poteſt: </s>
              <s id="N131BC">En tibi rationem à priori, cutum nullam
                <lb/>
              habeas: Præterea, cur negas impetum eſſe cauſam ſufficientem alterius
                <lb/>
              impetus, cum ex eius applicatione ipſo ſenſu percipiamus produci alium
                <lb/>
              impetum? </s>
              <s id="N131C6">quæ ratio? </s>
              <s id="N131C9">quid inde abſurdi, quid incommodi: Igitur tàm
                <lb/>
              certum eſt, immò certius impetum produci ab alio impetu, quàm calo­
                <lb/>
              rem à calore. </s>
              <s id="N131D1">Dices impetum iam habere alium effectum ſcilicet mo­
                <lb/>
              tum; bella profecto ratio! ſed numquid motus eſt effectus formalis im­
                <lb/>
              petus? </s>
              <s id="N131D9">prætereà eſt-ne effectus ad extra? </s>
              <s id="N131DC">deinde idem dico de calore; </s>
              <s id="N131E0"/>
            </p>
          </chap>
        </body>
      </text>
    </archimedes>