Clavius, Christoph, In Sphaeram Ioannis de Sacro Bosco commentarius

Page concordance

< >
Scan Original
91 54
92 55
93 56
94 57
95 58
96 59
97 60
98 61
99 62
100 63
101 64
102 65
103 66
104 67
105 68
106 69
107 70
108 71
109 72
110 73
111 74
112 75
113 76
114 77
115 78
116 79
117 80
118 81
119 82
120 83
< >
page |< < (54) of 525 > >|
    <echo version="1.0RC">
      <text xml:lang="la" type="free">
        <div xml:id="echoid-div154" type="section" level="1" n="55">
          <p>
            <s xml:id="echoid-s2639" xml:space="preserve">
              <pb o="54" file="090" n="91" rhead="Comment. in I. Cap. Sphæræ"/>
            ſimpliciter, cum nullum detur inſtans, in quo ab occidente oriẽtem uerſus re-
              <lb/>
            cedant, ſed tantum ſub alijs ſignis orientalibus reperiantur, ut manifeſtò ſenſu
              <lb/>
            & </s>
            <s xml:id="echoid-s2640" xml:space="preserve">inſtrumentis percipimus. </s>
            <s xml:id="echoid-s2641" xml:space="preserve">Vt autẽ ſimpliciter aliquid ex uno loco in alium
              <lb/>
            dicatur moueri, neceſſe eſt, ut illum relinquat, & </s>
            <s xml:id="echoid-s2642" xml:space="preserve">ad aliam accedat. </s>
            <s xml:id="echoid-s2643" xml:space="preserve">Cum igitur
              <lb/>
            nunquam uideamus Solem, uel alias ftellas, occidentem deſerere, & </s>
            <s xml:id="echoid-s2644" xml:space="preserve">ad orien-
              <lb/>
            tem accedere, non poterimus dicere, cęlos ſimpliciter ab occidente in orien-
              <lb/>
            tem moueri, ſed tantum ſecundum quid, nempe ad ſigna orientalia, ut iam
              <lb/>
            expoſuimus. </s>
            <s xml:id="echoid-s2645" xml:space="preserve">Simpliciter autem moueri dicuntur ab oriente in occidentẽ, quo
              <lb/>
            niam nullum datur inſtans temporis, in quo non magis recedant ab oriente,
              <lb/>
            & </s>
            <s xml:id="echoid-s2646" xml:space="preserve">occidenti appropinquent, propter motum illum rapid@ſſimum primi mobi-
              <lb/>
            lis, à quo rapiuntur. </s>
            <s xml:id="echoid-s2647" xml:space="preserve">Quod ſi à primo mobili non raperentur, tunc ſimpliciter
              <lb/>
            ab occidente in orientem mouerentur, quia nullũ daretur inſtans, in quo non
              <lb/>
            magis ab occidente diſcederent, & </s>
            <s xml:id="echoid-s2648" xml:space="preserve">ad orientem accederent. </s>
            <s xml:id="echoid-s2649" xml:space="preserve">Item, ſi proprijs
              <lb/>
            motibus uelocius mouerentur ab occidente in orientem, quàm ad motũ pri-
              <lb/>
            mi mobilis ab oriente in occidentem, ſimpliciter quoque ferrentur ab occidẽ
              <lb/>
            te in orientem, & </s>
            <s xml:id="echoid-s2650" xml:space="preserve">ſecundum quid ab oriente in occidentem, ob rationem iam
              <lb/>
            dictam, quia nimirum hac ratione ſemper magis, magisq́ue ab occidente remo
              <lb/>
            uerentur, & </s>
            <s xml:id="echoid-s2651" xml:space="preserve">ad orientem accederent, non autem è contratio.</s>
            <s xml:id="echoid-s2652" xml:space="preserve"/>
          </p>
          <p>
            <s xml:id="echoid-s2653" xml:space="preserve">
              <emph style="sc">Haec</emph>
            autem omnia fieri poſſe, vno, aut altero exemplo perdiſces. </s>
            <s xml:id="echoid-s2654" xml:space="preserve">Mo-
              <lb/>
              <note position="left" xlink:label="note-090-01" xlink:href="note-090-01a" xml:space="preserve">Exempla,
                <lb/>
              quibus de-
                <lb/>
              @laratur mo
                <lb/>
              @@s cęlorũ
                <lb/>
              ab ortu in
                <lb/>
              occasũ ſi m-
                <lb/>
              pliciter, &
                <lb/>
              ab occaſu
                <lb/>
              in ortum
                <lb/>
              Secundum
                <lb/>
              @uid.</note>
            ueatur nauis aliqua ab oriente in occidentem maxima celeritate: </s>
            <s xml:id="echoid-s2655" xml:space="preserve">Naucle-
              <lb/>
            rus autem eodem tempore gradu admodũ tardo perambulet nauim à
              <unsure/>
            prora
              <lb/>
            in puppim. </s>
            <s xml:id="echoid-s2656" xml:space="preserve">Quo poſito, nonne uides, Nauclerum ſimpliciter quidem moueri
              <lb/>
            ab oriente in occidentem, eo quòd ad motũ nauis celerius multo, quàm pro-
              <lb/>
            prio motu in contratiã partẽ moueatur, & </s>
            <s xml:id="echoid-s2657" xml:space="preserve">ob id ſemper magis ab oriente rece
              <unsure/>
              <lb/>
            dat, occidenti uero appropinquet? </s>
            <s xml:id="echoid-s2658" xml:space="preserve">Simul tamen ſecundũ quid moueri ad oriẽ
              <lb/>
            tem, id eſt, ad partes orientales nauis, non autem ſimpliciter? </s>
            <s xml:id="echoid-s2659" xml:space="preserve">Nonne etiam ui-
              <lb/>
            des, ſi nauis immota conſiſteret, Naucleorum ſimpliciter tunc moueri ab occi-
              <lb/>
            dente in orientem, cum ſemper magis ad orientẽ accederet, & </s>
            <s xml:id="echoid-s2660" xml:space="preserve">ab occidente re
              <lb/>
            cederet? </s>
            <s xml:id="echoid-s2661" xml:space="preserve">Nonne denique idem contingere conſpicis, ſi Nauclerus citatiori mo
              <lb/>
            tu incederet, quàm nauis? </s>
            <s xml:id="echoid-s2662" xml:space="preserve">Ita igitur intelligendum eſt, cęlos inferiores moue-
              <lb/>
            ri ſub Zodiaco primi mobilis ab occidente in orientem. </s>
            <s xml:id="echoid-s2663" xml:space="preserve">Clarius autem fortaſ-
              <lb/>
            ſe res percipietur in formica, quæ lento gradu contra motum uelociſſimũ ali-
              <lb/>
            cuius rotæ, quæ ab oriente in occidẽtem moueatur, incedit. </s>
            <s xml:id="echoid-s2664" xml:space="preserve">Idem intelligi po
              <unsure/>
              <lb/>
            teſt in ſphærula aliqua uitrea lucente. </s>
            <s xml:id="echoid-s2665" xml:space="preserve">Si enim impleatur aqua limpida, quam
              <lb/>
            uerſus t
              <unsure/>
            e ſic agites, ut aqua paulatim aduerſus t
              <unsure/>
            e moueatur: </s>
            <s xml:id="echoid-s2666" xml:space="preserve">Deinde uitrea il
              <lb/>
            la ſphærula in oppoſitã partẽ celerrime circũuoluatur: </s>
            <s xml:id="echoid-s2667" xml:space="preserve">mox conſpicies aquam
              <lb/>
            in uitro contentã ad motũ ſphęrulæ pariter moueri, pariterq́ue contra niten-
              <lb/>
            do aduerſus te moueri. </s>
            <s xml:id="echoid-s2668" xml:space="preserve">Per ſphærulã igitur illã uitream lucentẽ primũ mobi-
              <lb/>
            le, & </s>
            <s xml:id="echoid-s2669" xml:space="preserve">per aquam in ea contentam inferiores ſphæræ primo mobili contra nitẽ-
              <lb/>
            tes animo concipiendi ſunt. </s>
            <s xml:id="echoid-s2670" xml:space="preserve">Hoc etiã cerni poteſt in pelui, ſi aqua impleatur.</s>
            <s xml:id="echoid-s2671" xml:space="preserve"/>
          </p>
          <p>
            <s xml:id="echoid-s2672" xml:space="preserve">
              <emph style="sc">Exhac porro</emph>
            declaratione, & </s>
            <s xml:id="echoid-s2673" xml:space="preserve">exemplis adductis, perſpicuum re-
              <lb/>
              <note position="left" xlink:label="note-090-02" xlink:href="note-090-02a" xml:space="preserve">Cur
                <unsure/>
              motus
                <lb/>
              ab ortu in
                <lb/>
              occaſum, &
                <lb/>
              ab occaſu
                <lb/>
              in ortũ con-
                <lb/>
              trarij non
                <lb/>
              ſint, & ta-
                <lb/>
              men cõmu-
                <lb/>
              n
                <unsure/>
              iter cõtra
                <lb/>
              aij dicãtur.</note>
            linquitur, duos prædictos cœlorum motus, quorum unus eſt ab oriente in oc
              <unsure/>
              <lb/>
            cidentem, alter ab occidente in orientem, non eſſe contrarios, cum non ſimpli
              <lb/>
            citer ad terminos cõtrarios, puta ad orientẽ, & </s>
            <s xml:id="echoid-s2674" xml:space="preserve">ad occidentem fiant, ut expli-
              <lb/>
            cauimus. </s>
            <s xml:id="echoid-s2675" xml:space="preserve">Contrarij namque motus reſerri debent ad unum idemq́ue punctum
              <lb/>
            fixum, ut uidelicet uno motu ad illud punctum accedatur, & </s>
            <s xml:id="echoid-s2676" xml:space="preserve">alio ab eodem re
              <lb/>
            cedatur, quod in motibus cęlorum minime fieri diximus. </s>
            <s xml:id="echoid-s2677" xml:space="preserve">Dicuntur tamen iſti
              <lb/>
            duo motus, communi loquendi modo, contrarij, & </s>
            <s xml:id="echoid-s2678" xml:space="preserve">oppoſiti, ratione </s>
          </p>
        </div>
      </text>
    </echo>