7450De Mundi Fabrica
oriatur:
hoc autem euidens ſignum eſt à Luna effici:
qua quidem certiſſima experientia inducti veteres om-
nes ſcriptores cauſam huius in Lunam retulerunt; vt primus omnium Ariſt. loco citato, Poſſidonius, deinde
Strabo, Pompon@us Mela, Plinius, Solinus, & alij complures ſenſerunt; Lunam videlicet eam habere vim in
mare, vt eius pars quæ Lunæ ſupponitur, necnon ea quæ huic oppoſita eſt, quamuis tota terra interponatur,
æſtuet, & vrgeat ac proinde fluxum eſſiciat; vnde & alij duo refluxus ſequantur. vbi notandum eſt æſtum illũ
antipodum eſſe ſemper altero minorem. ſed hæc melius ex figura percipientur, vbi infra Lunam vides tu-
42[Figure 42]
morem, A.
pariter in par-
te aduerſa tumorem B. ali-
quanto minorem: ex qui-
bus fiunt duo fluxus ad lito-
ra. in alijs vero duobus ter
ræ lateribus C D. quæ Lu-
na radijs nulla impetere
poteſt, ſed tan@ummodo
leuiter tangere, nulli fiunt
tumores, ſed potius ob æ-
ſtus ceſſationem fit refrige
ratio, & perinde ſubſiden-
tia, & decliuitas, vnde ſe-
quitur aquas ad ea reflue-
re, fierique duos refluxus
C D. ita vt in vniuerſo ma-
ri ſint ſemper hi quatuor
effectus, qui ſimul cum Lu-
na, teſte experientia, circa
terram circumaguntur. ſic
quando Luna, quæ in figu-
ra eſt in parte auſtrali ve-
nietad occidẽtem E. eam
fluxus A. ſubſequetur, erit-
que vbi modo eſt D. pari-
ter fluxus B. promouebitur
ad C. refluxus vero C. ve-
niet ad A. ſicque ſpatio 25.
horarũ abſoluetur perio-
dus quæ conſequentia ad
Lunam perpetua, manife-
ſtum facit, hunc fluxum, &
refluxum non aliunde, quã
ab ea, manare: præſertim
cum certò videamus, quod quanto Luna tardius quotidie reuertitur, tanto etiam hi effectus tardius cum ea re-
ſtituuntur. Sed præſtat audire Poſſidonium apud Strabonem ſic loquentem: Oceani vero motus ſyderis ſu-
bit circui tum, quemdam quidem diurnum, quemdam menſtruum, quemdam annuum, vt Lunę etiam contin-
git. quo enim tempore iſta horizontem aſcendit, mare terram aſcendere incipit, ſenſu teſte, quouſq; ad cæli
medium Luna conſcenderit. vbi vero declinare ſydus ipſum cæperit, ſenſim rurſus a terra pelagus ad mediũ
mare relabitur, donec ad occidentis punctum Luna deſcenderit. poſtea rurſus mare aſcendit, quouſq; ſub tel-
lurem in medio, & imo cæli ſit Luna; deinde mare à litore ad medium maris regredi, quoad iterum Luna ad
orientem procedat, ac eleuetur, rurſuſque mare terras influat. poſtea explicat qua ratione alijs etiam motibus
menſtruo, & annuo, Luna mare percellat. Eadem habens Plinius ac veteres omnes: vnde mirum ſit, curè re-
centioribus nonnulli, contra veterum omnium ſententiam, necnon contra quotidianam experientiam, nulla
euidenti ratione aut experiẽtia nixi, hanc maris affectionem a Luna minimè procedere auſi ſint aſſerere. Ve-
rum ipſi duabus de cauſis id negarunt.
nes ſcriptores cauſam huius in Lunam retulerunt; vt primus omnium Ariſt. loco citato, Poſſidonius, deinde
Strabo, Pompon@us Mela, Plinius, Solinus, & alij complures ſenſerunt; Lunam videlicet eam habere vim in
mare, vt eius pars quæ Lunæ ſupponitur, necnon ea quæ huic oppoſita eſt, quamuis tota terra interponatur,
æſtuet, & vrgeat ac proinde fluxum eſſiciat; vnde & alij duo refluxus ſequantur. vbi notandum eſt æſtum illũ
antipodum eſſe ſemper altero minorem. ſed hæc melius ex figura percipientur, vbi infra Lunam vides tu-
te aduerſa tumorem B. ali-
quanto minorem: ex qui-
bus fiunt duo fluxus ad lito-
ra. in alijs vero duobus ter
ræ lateribus C D. quæ Lu-
na radijs nulla impetere
poteſt, ſed tan@ummodo
leuiter tangere, nulli fiunt
tumores, ſed potius ob æ-
ſtus ceſſationem fit refrige
ratio, & perinde ſubſiden-
tia, & decliuitas, vnde ſe-
quitur aquas ad ea reflue-
re, fierique duos refluxus
C D. ita vt in vniuerſo ma-
ri ſint ſemper hi quatuor
effectus, qui ſimul cum Lu-
na, teſte experientia, circa
terram circumaguntur. ſic
quando Luna, quæ in figu-
ra eſt in parte auſtrali ve-
nietad occidẽtem E. eam
fluxus A. ſubſequetur, erit-
que vbi modo eſt D. pari-
ter fluxus B. promouebitur
ad C. refluxus vero C. ve-
niet ad A. ſicque ſpatio 25.
horarũ abſoluetur perio-
dus quæ conſequentia ad
Lunam perpetua, manife-
ſtum facit, hunc fluxum, &
refluxum non aliunde, quã
ab ea, manare: præſertim
cum certò videamus, quod quanto Luna tardius quotidie reuertitur, tanto etiam hi effectus tardius cum ea re-
ſtituuntur. Sed præſtat audire Poſſidonium apud Strabonem ſic loquentem: Oceani vero motus ſyderis ſu-
bit circui tum, quemdam quidem diurnum, quemdam menſtruum, quemdam annuum, vt Lunę etiam contin-
git. quo enim tempore iſta horizontem aſcendit, mare terram aſcendere incipit, ſenſu teſte, quouſq; ad cæli
medium Luna conſcenderit. vbi vero declinare ſydus ipſum cæperit, ſenſim rurſus a terra pelagus ad mediũ
mare relabitur, donec ad occidentis punctum Luna deſcenderit. poſtea rurſus mare aſcendit, quouſq; ſub tel-
lurem in medio, & imo cæli ſit Luna; deinde mare à litore ad medium maris regredi, quoad iterum Luna ad
orientem procedat, ac eleuetur, rurſuſque mare terras influat. poſtea explicat qua ratione alijs etiam motibus
menſtruo, & annuo, Luna mare percellat. Eadem habens Plinius ac veteres omnes: vnde mirum ſit, curè re-
centioribus nonnulli, contra veterum omnium ſententiam, necnon contra quotidianam experientiam, nulla
euidenti ratione aut experiẽtia nixi, hanc maris affectionem a Luna minimè procedere auſi ſint aſſerere. Ve-
rum ipſi duabus de cauſis id negarunt.
Prima eſt quod vario modo, &
tempore in diuerſis maribus hæc accidant:
imo in aliquibus nihil horum
appareat. huic reſpondendum eſt, id ex varia marium diſpoſitione, tum etiam vario ſitu quo Lunã reſpiciunt
prouenire. hac ratione videmus in toto terrarum orbe, varijs modis varijſque temporibus effici dies, ac no-
ctes, æſtatem, ac hyemem, cum tamen certum ſit Solem iſta omnia efficere. ſed melius etiam occurre-
mus ex certa experientia, & regulis artis nauticæ. nam libri nautici ſine vlla dubitatione Lunæ hæc omnia
aſcribunt; tradunt enim quaſdam regulas, eas tamen pro varijs maribus varias, quibus per ætatem Lunæ ſitũ-
que ipſius ſupra horizontem illius maris certo certius horam fluxus, & refluxus, atq; etiam eorum magnitu-
dinem prædicunt, huiuſmodi lib. vidi Auguſtino Cæſareo authore, ſed manu ſcriptum. quod ſi hi effectus à
Luna non penderent, nulla ratione regulæ illę adeo infallibiles conſtrui potuiſſent, quibus per Lunæ ætatem
ac ſitum, eos tuto diuinare poſſent.
appareat. huic reſpondendum eſt, id ex varia marium diſpoſitione, tum etiam vario ſitu quo Lunã reſpiciunt
prouenire. hac ratione videmus in toto terrarum orbe, varijs modis varijſque temporibus effici dies, ac no-
ctes, æſtatem, ac hyemem, cum tamen certum ſit Solem iſta omnia efficere. ſed melius etiam occurre-
mus ex certa experientia, & regulis artis nauticæ. nam libri nautici ſine vlla dubitatione Lunæ hæc omnia
aſcribunt; tradunt enim quaſdam regulas, eas tamen pro varijs maribus varias, quibus per ætatem Lunæ ſitũ-
que ipſius ſupra horizontem illius maris certo certius horam fluxus, & refluxus, atq; etiam eorum magnitu-
dinem prædicunt, huiuſmodi lib. vidi Auguſtino Cæſareo authore, ſed manu ſcriptum. quod ſi hi effectus à
Luna non penderent, nulla ratione regulæ illę adeo infallibiles conſtrui potuiſſent, quibus per Lunæ ætatem
ac ſitum, eos tuto diuinare poſſent.