INter cæteros planetas, duo luminaria præcipua, hac dignitate fulgent, vt eorum motus, quoniam certis
periodis diſtinguuntur, aſſu mantur in tempora conſtatque ex ſacris litteris, ideo creata eſſe, vt mortalibus
eſſent in tempora. Eſt igitur annus Lunaris duplex, Aſtronomicus, & Ciuilis. rurſus Aſtrom. eſt duplex,
communis qui conſtat ex 12. Lunationibus, quarum ſingulæ, vti ſupra dictum eſt, continent dies 29. horas
12. 44′. quare ipſe conſtat ex diebus 354. horis 8. 48′. alter dicitur Emboliſmicus, ideſt, inſititius, quod ei vna
Lunatio extraordinaria inſeratur. Et ideo conſtat ex 13. Lunationibus: ac proinde diebus 383. horis 21. 32′.

Lunationes autem dicuntur etiam menſes. Vnde factum eſt vt a Luna menſes ortum ducant. Annuſque
ideo in 12. menſes diuidatur, quod in eo Lunationes 12. vt plurimum contineantur: hinc græcè Luna, &
menſis, eodem quaſi vocabulo vocitantur. Menſis enim M{ιω}, Luna verò M{ιω}ψ, dicitur. Sol igitur vt poſtea
dicetur annum effecit; Luna vero eum in menſes 12. partita eſt. Annus ciuilis, vt vulgari vſui idoneus ſit, non
conſiderat horas, nec minuta, quæ ſunt in aſtronomico; ſic etiam ciuiles Lunationes, omiſſis dierum frag-
mentis, conſtant ex diebus integris. ita vt ex 12. vel 13. anni Lunationibus prima ponatur dierum 30. ſecun-
dicetur annum effecit; Luna vero eum in menſes 12. partita eſt. Annus ciuilis, vt vulgari vſui idoneus ſit, non
conſiderat horas, nec minuta, quæ ſunt in aſtronomico; ſic etiam ciuiles Lunationes, omiſſis dierum frag-
mentis, conſtant ex diebus integris. ita vt ex 12. vel 13. anni Lunationibus prima ponatur dierum 30. ſecun-
da dierum 29. & ſic alternatim vſq; ad finem. ſic vides in Calendario, & Martyrologio hac alteratione Lu-
nas eſſe diſpoſitas, vt Luna Ianuarij ſit dierum 30. Luna Februarij dierum 29. & ſic viciſſim deinceps vſq; ad
finem anni. Porrò ſolent Computiſtæ ex labentibus in cælo Lunationibus, eam cuique menſi attribuere, quę
in ipſo deſinit. Vnde eorum verſus.

Qua ratione aliquando contingit eundem menſem binas obtinere Lunationes. Annus igitur ciuilis, aut
eſt communis, conſtatque integris dieb. 354. & aliquando diebus 353. aut Emboliſmicus, continetque dies
@otos 384. & aliquando 383. annis hiſce Lunarib. vtebantur olim Hebræi, Græci; nunc etiam Hebræi, Ara-
bes, Turcæ, Perſæ, ac Sinæ vtuntur, eoſque ita inſtitunt, vt cum ſolaribus annis congruere poſſint, ſolent
autem hi populi primam anni Lunam ſtatuere, quam nos Chriſtiani Lunam Paſchalem, ſeu Martij vocamus:
ca autem eſt cuius plenilunium propius eſt æquinoctio verno quod circa 21. Martij contingit. Vetuſtiſſimi
autem Aſtronomorum inquirentes anni lunaris cum ſolari congruentiam, primo annotarunt annum Lunæ
communem, cuius Lunæ alternatim conſtant diebus 30. & 29. continere dies 354. ac propterea minorem
eſſe anno communi ſolari diebus 11. is enim conſtat ex diebus præciſe 365. vnde ſequi videbant vt nouilunia
ſequentis anni 11. diebus prius contingerent, quàm in anno præcedenti; hocque modo per annos 19. noui-
lunia anticipare, donec iterum annis 19. completis, eodem die, quo ante anno 19. contingat nouiluminium.
ratio huius eſt, quia omnes Lunæ, quæ in annis 19. compręhenduntur tot dies continent quot anni ſolares
19. anni vero 19. ſolares continent dies 6939. & horas 18. in ijſdem fiunt lunationes 235. quæ dies exigunt
6,939. horas 16 {1/2}. vnde ſolaris periodus decemnouennalis ſuperat lunarem hora 1 {1/2}. Hanc porrò lumi-
narium communem; ac congruentem periodum, primus omnium Meton Athenienſis, ante Chriſti natiui-
tatem, annis circiter 431. adinuenit: ideoque annus magnus Metonicus appellatus eſt. Et quomodo in hac
decemnouenali periodo lunationes 235. æquantur annis ſolaribus 19. ideo neceſſe eſt, vt in omnibus huiuſ-
modi periodis, nouilunia recurrant ijſdem diebus, quibus in prima contigerunt, v. g. ſi in primo anno perio-
di primæ nouilunia facta ſunt die ſecunda Ianuarij, & prima Februarij, & ſecunda Martij, & prima Aprilis,
& c. Etiam in primo anno ſecundæ periodi ſient ijſdem diebus, ſecunda Ianuarij, prima Februarij, ſecunda
Martij, prima Aprilis, & c. ſic etiam anni ſecundi cuiuſuis periodi Metonicæ habebunt nouilunia ijſdẽ die-
bus. fic quoque tertij anni, & reliquorum vſque ad finem. præterea quoniam Meton animaduert@t nouilu-
nia anticipare ſingulis annis, diebus 11. ideo ſolerter excogitauit ex hac ſua decemnouenali periodo, nume-
rum hunc 19. poſſe ſic in Calendario deſcribi, vt nouilunia indicet: hac ratione, in primo anno ſcripſit 1. in
ſingulis menſibus ad diem nouilunij. in ſecundo anno poſuit 2. diebus 11. ante numerum 1. præcedentis an-
ni, in ſingulis menſibus: in 3. anno poſuit 3. eadem ratione. idem fecit in 4. & reliquis vſque ad 19. vltimum.
deſcriptis fic numeris in Calendario, facilè erat cuique nouilunia præſcire, dummodo noſſet quiſnam laben-
tis anni numerus nouilunia indicaret. Hic igitur numerus, quod aptiſſimus eſſet ad Lunarem cum Sole con-
gruentiam conſeruãdam, necnon ad nouilunia pręgnoſcenda, vtiliſſimas, ideo aureus numerus dictus eſt, au-
reiſque notis ſcribebatur, atque in foro præfigebatur, vt per eum populus non ſolum nouilunia, ſed etiam
ætatem ***, in promptu haberet. currente aureo numero, v. g. 4. num. 4. ſcribebatur aureo colore in publico
Calendario. quare vbicumque erat aureus 4. in Calendario ibi eo anno erant interlunia. Vnde, & plenilu-
nia, & dies menſis lunaris, ſiue ætatẽ ***, facillimè cognoſcebant. ſequenti anno currebat 5. aureus; & ſic vſq;
ad 19. quo finito ad 1. reuertebatur.

Quoniam vero Luna in annis 19. ſedes ſibi in Calendario conſtituta hora 1 {1/2}. anteuertit, fit vt in 4. annis
Metonicis decemnouenalibus, hoc eſt in annis 76. Luna anticipet per horas 6. quam annorum 76. periodum
ab eius repertore Calippo, Calippicam dixere. tandem compertum eſt Lunam in annis 312 {1/2}. diem vnum
anticipare; quamuis in annis tantum 304. quæ ſunt quatuor periodi Calippicæ, id effici oporteret. Hacte-
@us de periodis, ſeu Lunæ temporibus.