774472VITELLONIS OPTICAE
dę in mane uel in ſero:
& hæc ſignificant pluuiã futuram.
Et ſi quidem ſit in oriente, defertur pluuia
ſuper homines illius habitabilis: ſi uerò ſit in occaſu, tunc defertur pluuia ad mundi inferius hemi-
ſphęrium ſub homines uidentes: & erit ibi pluuia in nocte: & redibit illa pars cœli fortè ſpoliata nu
bibus in mane: & ſic ſignificat rubor nubium in ſero ſerenitatem in die ſequente. Quando uerò nu
bes depreſſa habet ſuperius reſperſam purpureitatẽ obſcuram ualde: tunc illa rubedo eſt ex parti-
bus terreis aduſtis, quæ iam incipiunt inflammari in uentre nubis: & ſunt nubes tales periculoſæ
continentes materiam tonitru & ſimilium. Quòd ſi nubes ſit rorans & in fine ſuæ reſolutionis:
tunc illa nubes in ſe recepto lumine, quandoq; iridis acquirit colorẽ: & ſecundum ſui uarias diſpo-
ſitiones fit multa uarietas colorum lumine nubibus præſente: ſiue lumẽ nubi incidens refringatur
ad uiſum propter denſitatem ſecundi diaphani, ſiue reflectatur ad uiſum à ſuperficie ipſius nubis.
Sed in his coloribus medijs nubium non modicum effectum habet admixtio umbrarum, cum nu-
bes ſuperior per nubem ſubtilem umbroſam uiſibus occurrit. Tunc enim uario colore coloratur
nubes uiſa fecundum illarum umbrarum admixtionem. Patet ergo propoſitum.
ſuper homines illius habitabilis: ſi uerò ſit in occaſu, tunc defertur pluuia ad mundi inferius hemi-
ſphęrium ſub homines uidentes: & erit ibi pluuia in nocte: & redibit illa pars cœli fortè ſpoliata nu
bibus in mane: & ſic ſignificat rubor nubium in ſero ſerenitatem in die ſequente. Quando uerò nu
bes depreſſa habet ſuperius reſperſam purpureitatẽ obſcuram ualde: tunc illa rubedo eſt ex parti-
bus terreis aduſtis, quæ iam incipiunt inflammari in uentre nubis: & ſunt nubes tales periculoſæ
continentes materiam tonitru & ſimilium. Quòd ſi nubes ſit rorans & in fine ſuæ reſolutionis:
tunc illa nubes in ſe recepto lumine, quandoq; iridis acquirit colorẽ: & ſecundum ſui uarias diſpo-
ſitiones fit multa uarietas colorum lumine nubibus præſente: ſiue lumẽ nubi incidens refringatur
ad uiſum propter denſitatem ſecundi diaphani, ſiue reflectatur ad uiſum à ſuperficie ipſius nubis.
Sed in his coloribus medijs nubium non modicum effectum habet admixtio umbrarum, cum nu-
bes ſuperior per nubem ſubtilem umbroſam uiſibus occurrit. Tunc enim uario colore coloratur
nubes uiſa fecundum illarum umbrarum admixtionem. Patet ergo propoſitum.
81. Virgæ fiunt ex refr actione radiorum ſolarium ad uiſum ab aliqua conſiſtentia nuboſa, ra
ritate & ſpißitudine inæqualiter dictincta.
ritate & ſpißitudine inæqualiter dictincta.
Virgæ dicuntur extenſiones radiorũ per nubes, quæ uulgo dicuntur funes tentorij.
Interpoſita
enim nube aliqua aquoſa inter ſolem & uiſus noſtros fit refractio radiorũ ſolariũ ad uiſum: & hoc
accidit in medio ſecundi diaphani. Et ob hoc quandoq; ibi uidentur iridis colores ſecundũ quaſdã
lineas rectas protenſæ, eò quòd habeant quandam ſubtiliorẽ & quandam groſsiorẽ conſiſtentiam,
in quibus permixtũ ſolis lumen phantaſiam coloris in ipſis facit. Potior tamen in his cauſſa eſt ad-
mixtio umbrarũ, quæ diuerſimodè immixtę lumini colores diuerſos uiſibus repræſentant. Et quia
radius ſolis perpen dicularis ſuper ſuperficiẽ nubis penetrat nubẽ, & ad uiſus non reflectitur: ideo
nubes in medio alba & incolorata uidetur: & ſol per illã uiſus uidetur ſine figura, ſed in colore puni
ceus aut colorẽ aliũ habens: ſol enim per conſiſtentiã nubis groſsiorẽ & caliginoſam aliũ & alium
præſentat uiſibus colorẽ. Non eſt aũt in hoc differentia ſiue ſol uideatur per nubẽ, ſic qđ fiat ſuorũ
radiorũ ad uiſus refractio, ſiue radij ſolis reflectantur ad uiſum. Aſpicienti uerò ad ſolis latera uide
tur quandoq; iridis color uirgatus, ut præ miſimus, quãdo nubes ſecundũ aliquid eſt ſpiſſa, & ſecun
dum aliquid rara, & ſecundũ aliquã ſui partẽ plus aquoſa, & ſecundũ aliquã minus: & quandoq; ui-
detur aliqua pars punicea, alia uerò uiridis aut flaua. Virgæ itaq; fiũt propter irregularitatẽ diuerſi
ſitus & qualitatis ſpeculorũ, nõ propter figurę anomaliã. Sunt enim quędã ſpecula, quę propter ſui
anomaliã figuras anomalas & permutatas uiſibus oſtendunt formarũ uiſarũ per ipſa, de quibus in
nono libro ſcientiæ huius aliquis ſermo fuit. Vnde & nubes figurã ſolis non oſtendit: quia ſpecula
nubis non ſunt propriè oſtendentia figuram propter ſpeculorũ paruitatẽ, ſed oſten dunt colorem,
quod conuenit diaphanitati ſpeculorũ & nubis totius: & diſtinguuntur illi colores ſecundum diſ-
poſitionẽ materiæ, cui lux incorporatur, & ſecundũ umbrarum immixtionẽ. Patet ergo propoſitũ.
enim nube aliqua aquoſa inter ſolem & uiſus noſtros fit refractio radiorũ ſolariũ ad uiſum: & hoc
accidit in medio ſecundi diaphani. Et ob hoc quandoq; ibi uidentur iridis colores ſecundũ quaſdã
lineas rectas protenſæ, eò quòd habeant quandam ſubtiliorẽ & quandam groſsiorẽ conſiſtentiam,
in quibus permixtũ ſolis lumen phantaſiam coloris in ipſis facit. Potior tamen in his cauſſa eſt ad-
mixtio umbrarũ, quæ diuerſimodè immixtę lumini colores diuerſos uiſibus repræſentant. Et quia
radius ſolis perpen dicularis ſuper ſuperficiẽ nubis penetrat nubẽ, & ad uiſus non reflectitur: ideo
nubes in medio alba & incolorata uidetur: & ſol per illã uiſus uidetur ſine figura, ſed in colore puni
ceus aut colorẽ aliũ habens: ſol enim per conſiſtentiã nubis groſsiorẽ & caliginoſam aliũ & alium
præſentat uiſibus colorẽ. Non eſt aũt in hoc differentia ſiue ſol uideatur per nubẽ, ſic qđ fiat ſuorũ
radiorũ ad uiſus refractio, ſiue radij ſolis reflectantur ad uiſum. Aſpicienti uerò ad ſolis latera uide
tur quandoq; iridis color uirgatus, ut præ miſimus, quãdo nubes ſecundũ aliquid eſt ſpiſſa, & ſecun
dum aliquid rara, & ſecundũ aliquã ſui partẽ plus aquoſa, & ſecundũ aliquã minus: & quandoq; ui-
detur aliqua pars punicea, alia uerò uiridis aut flaua. Virgæ itaq; fiũt propter irregularitatẽ diuerſi
ſitus & qualitatis ſpeculorũ, nõ propter figurę anomaliã. Sunt enim quędã ſpecula, quę propter ſui
anomaliã figuras anomalas & permutatas uiſibus oſtendunt formarũ uiſarũ per ipſa, de quibus in
nono libro ſcientiæ huius aliquis ſermo fuit. Vnde & nubes figurã ſolis non oſtendit: quia ſpecula
nubis non ſunt propriè oſtendentia figuram propter ſpeculorũ paruitatẽ, ſed oſten dunt colorem,
quod conuenit diaphanitati ſpeculorũ & nubis totius: & diſtinguuntur illi colores ſecundum diſ-
poſitionẽ materiæ, cui lux incorporatur, & ſecundũ umbrarum immixtionẽ. Patet ergo propoſitũ.
82. Pareliæ fiunt ex reflexione radiorum ſolarium ad uiſum ab æquali conſiſtentia nuboſa.
Pareliæ dicuntur quaſi paria ſoli, {κ~'}λιος enim græcè, ſol dicitur latinè, & ſignificant ſoles aqueos,
qui in nube uidentur. Nube enim interpoſita ſoli & uiſibus, exiſtente æ quali ſecundũ ſua ſpecula,
neq; denſiore neq; rariore, neq; plus aquoſa, neq; minus ſecundũ ſuas partes: tunc radio ſolis illis
incidente, propter ſimilitudinẽ & æ qualitatẽ ſpeculorum, & ipſorum regularitatẽ unius coloris fit
phan taſia: albi aũt uidetur coloris propter ſpiſsitudinem conſiſtentiæ & regularitatẽ ipſius nubis.
Radij enim ad ipſam nubẽ ſic diſpoſitũ incidentes, & ab ipſa reflexi ad uiſus (maximè nube illa non
exiſtente aquoſa neq; nigra, uicina tamen aquæ) ſine admixtione alicuius umbræ reflectuntur ad
uiſum: propter quod proprium ſolis colorem, qui luminoſus & albus eſt, in tota nubis conſiften-
tia apparere faciunt uiſibus: fiuntq́ue pareliæ albæ, ſicut etiam ab omni corpore polito reflectitur
lumen ſolis ad uiſum propter ſpiſsitudinẽ conſiſtentiæ: ut oſtenſum eſt per 1 th. 5 huius. Sunt autẽ
parelię magis ſignum pluuiæ quàm uirgæ: quia æ qualis nubium conſiſtentia, quæ eſt materia pare
lijs, ſignum eſt quòd aer idoneè habet ſe ad permutationẽ & ad generationem aquæ. Et quia auſtra
lis aer facilius in aquam permutatur propter ſui facilitatem in patlendo, quâm aer borealis, qui ſic-
cior eſt propter frigoris conſtrictionẽ: ideo pareliæ auſtrales magis ſunt ſignum pluuiæ quàm bo-
reales. Fiunt aũt pareliæ ſicut & uirgæ magis ſole exiſtente in oriente uel occidentę quàm in meri-
die: quoniã ſol exiſtẽs in medio cœli ſoluit tales nubium conſiſtentias, & plurimũ ſegregat illas: &
neq; fiunt deſuper ſolẽ neq; deſubtus, ſed à lateribus ſolis obliquis, quæ ſunt ſecundum polos mũ-
di: & neq; fiunt multũ prope ſolem: quia à propinquo citò diſſoluitur nubiũ conſiſtentia: neq; fiunt
multùm longè à ſole: quia nõ eſt inde poſsibile reflexionẽ fieri ad uiſus: reflexio enim facta à paruo
ſpeculo ſubtilis eſt: unde longè protenſa debilitatur & euaneſcit, antequã perueniat ad uiſus. Et ex
eiſdẽ cauſsis nõ fiunt hæ pareliæ ſupra ſolem, neq; ſub ſole, quia prope ſolẽ exiſtentes conſiſtentiæ
nubium ſoluuntur, remotè uerò diſtantes non perueniunt ſecundũ ipſorũ reflexionẽ ad uiſum: ſe-
cundum lateralẽ rerò ſolis ſitum eſt inuenire mediocrẽ diſtantiam, in qua cõſiſtentia non diffolui-
tur, & tamẽ ſit reflexio ad uiſum: ut cum non eſt nimis propè ad terrã deſcendens illa nubis conſi-
ſtentia. Quando enim nubes ſunt nimis propinquæ horizonti: tũc ab ipſis nubibus reflexi radij nõ
pertingunt ad uiſus propter diſtantiã minorem improportionatã reflexioni luminis: quoniã enim
uiſus funt apud terrã, patet quòd tunc luminis reflexio à nube non concurrit cum uiſibus. Sub ſole
etiam nõ poteſt fieri parelia: quia & tunc nubes uicina terræ perpendicularem ſolis radium reſpi-
qui in nube uidentur. Nube enim interpoſita ſoli & uiſibus, exiſtente æ quali ſecundũ ſua ſpecula,
neq; denſiore neq; rariore, neq; plus aquoſa, neq; minus ſecundũ ſuas partes: tunc radio ſolis illis
incidente, propter ſimilitudinẽ & æ qualitatẽ ſpeculorum, & ipſorum regularitatẽ unius coloris fit
phan taſia: albi aũt uidetur coloris propter ſpiſsitudinem conſiſtentiæ & regularitatẽ ipſius nubis.
Radij enim ad ipſam nubẽ ſic diſpoſitũ incidentes, & ab ipſa reflexi ad uiſus (maximè nube illa non
exiſtente aquoſa neq; nigra, uicina tamen aquæ) ſine admixtione alicuius umbræ reflectuntur ad
uiſum: propter quod proprium ſolis colorem, qui luminoſus & albus eſt, in tota nubis conſiften-
tia apparere faciunt uiſibus: fiuntq́ue pareliæ albæ, ſicut etiam ab omni corpore polito reflectitur
lumen ſolis ad uiſum propter ſpiſsitudinẽ conſiſtentiæ: ut oſtenſum eſt per 1 th. 5 huius. Sunt autẽ
parelię magis ſignum pluuiæ quàm uirgæ: quia æ qualis nubium conſiſtentia, quæ eſt materia pare
lijs, ſignum eſt quòd aer idoneè habet ſe ad permutationẽ & ad generationem aquæ. Et quia auſtra
lis aer facilius in aquam permutatur propter ſui facilitatem in patlendo, quâm aer borealis, qui ſic-
cior eſt propter frigoris conſtrictionẽ: ideo pareliæ auſtrales magis ſunt ſignum pluuiæ quàm bo-
reales. Fiunt aũt pareliæ ſicut & uirgæ magis ſole exiſtente in oriente uel occidentę quàm in meri-
die: quoniã ſol exiſtẽs in medio cœli ſoluit tales nubium conſiſtentias, & plurimũ ſegregat illas: &
neq; fiunt deſuper ſolẽ neq; deſubtus, ſed à lateribus ſolis obliquis, quæ ſunt ſecundum polos mũ-
di: & neq; fiunt multũ prope ſolem: quia à propinquo citò diſſoluitur nubiũ conſiſtentia: neq; fiunt
multùm longè à ſole: quia nõ eſt inde poſsibile reflexionẽ fieri ad uiſus: reflexio enim facta à paruo
ſpeculo ſubtilis eſt: unde longè protenſa debilitatur & euaneſcit, antequã perueniat ad uiſus. Et ex
eiſdẽ cauſsis nõ fiunt hæ pareliæ ſupra ſolem, neq; ſub ſole, quia prope ſolẽ exiſtentes conſiſtentiæ
nubium ſoluuntur, remotè uerò diſtantes non perueniunt ſecundũ ipſorũ reflexionẽ ad uiſum: ſe-
cundum lateralẽ rerò ſolis ſitum eſt inuenire mediocrẽ diſtantiam, in qua cõſiſtentia non diffolui-
tur, & tamẽ ſit reflexio ad uiſum: ut cum non eſt nimis propè ad terrã deſcendens illa nubis conſi-
ſtentia. Quando enim nubes ſunt nimis propinquæ horizonti: tũc ab ipſis nubibus reflexi radij nõ
pertingunt ad uiſus propter diſtantiã minorem improportionatã reflexioni luminis: quoniã enim
uiſus funt apud terrã, patet quòd tunc luminis reflexio à nube non concurrit cum uiſibus. Sub ſole
etiam nõ poteſt fieri parelia: quia & tunc nubes uicina terræ perpendicularem ſolis radium reſpi-