Ibn-al-Haitam, al-Hasan Ibn-al-Hasan; Witelo; Risner, Friedrich - Opticae thesavrvs Alhazeni Arabis libri septem, nunc primùm editi. Eivsdem liber De Crepvscvlis & Nubium ascensionibus. Item Vitellonis Thuvringopoloni Libri X. Omnes instaurati, figuris illustrati & aucti, adiectis etiam in Alhazenum commentarijs, a Federico Risnero

Scan	Original
31	25
32	26
33	27
34	28
35	29
36	30
37	31
38	32
39	33
40	34
41	35
42	36
43	37
44	38
45	39
46	40
47	41
48	42
49	43
50	44
51	45
52	46
53	47
54	48
55	49
56	50
57	51
58	52
59	53
60	54

3125OPTICAE LIBER II. punctum ſuperficiei rei uiſæ, quod eſt apud extremitatem iſtius axis, illud, ſuper quod uenit forma
eιus ſuper iſtum axem. Et declaratũ eſt in primo tractatu [26 n] quòd formæ, quæ comprehendun
tur per uiſum, extenduntur in corpore glacialis, & in concauo nerui, ſuper quem componitur ocu-
lus, & perueniunt ad neruum communem, qui eſt apud medium interioris cerebri, & illic eſt com-
prehenſio ſentientis ultimò à formis rerum uiſibilium: & quòd uiſio non completur, niſi per aduen
tum formæ ad neruum communem: & quòd extenſio formarum à ſuperficie glacialis intra corpus
glacialis, eſt ſecundum rectitudinem linearum rectarum radialium tantum: quoniam glacialis non
recipit iſtas formas, niſi ſecun dum uerticationem linearum radialium tantùm.

2. Cryſtallin{us} & uitre{us} humores perſpicuitate differunt. Ita forma uiſibilis
refringitur in ſuperſicie uitrei humoris. 21 p 3.

ET ultimum ſentiens non comprehendit ſitus partium rei uiſæ, niſi ſecundum ſuum ſitum in
ſuperficie rei uiſæ. Et cum ſitus partium formæ inter ſe ſcilicet formæ peruenientis ad ſuper-
ficiem glacialis, ſint ſitus partium ſuperficiei rei uiſæ inter ſe [per 18 n 1] & iſtæ formæ exten
dantur, ſicut prædictum eſt: & cum omnia iſta ita ſint: uiſio ergo non complebitur, niſi poſt aduen-
tum formæ, quæ eſt in ſuperficie glacialis, ad neruum communem, & ſitus partium eius ſecundum
ſuum eſſe in ſuperficiem glacialis ſine aliqua admixtione. Forma autem non peruenit à ſuperficie
glacialis ad neruum communem, niſi per extenſionem eius in concauo nerui, ſuper quem compo-
nitur oculus ſiue humor glacialis. Si ergo forma nõ perueniat in cõcauum iſtius nerui ſecundũ ſuũ
eſſe in glaciali, neq; etiã perueniet ad neruum communẽ ſecundum ſuũ eſſe. Forma autẽ nõ poteſt
extendi à ſuperficie glacialis ad concauum nerui ſecundum rectitudinem linearũ rectarum, & con
ſeruare ſitus partium ſecundũ eſſe ſuum: quoniam omnes illæ lineæ concurrunt apud centrum ui-
ſus, & quando fuerint extenſæ ſecundum rectitudinem, poſt centrum conuertetur ſitus earum, &
quod eſt dextrũ, efficietur ſiniſtrum, & è contrario, & ſuperius inferius, & inferius ſuperius. Si ergo
forma fuerit extenſa ſecundum rectitudinem linearum radialium, cõgregabitur apud centrum ui-
ſus, & efficietur quaſi unum punctum. Et quia centrum uiſus eſt in medio totius oculi, & ante locũ
gyrationis concaui nerui: ſi forma fuerit extenſa à centro oculi, & ipſius unũ punctum ſuper unam
lineam: perueniet ad locum gyrationis, & ipſius unum punctum: & ſic non perueniet formatota ad
locum gyrationis: quia non niſi unum punctum, ſcilicet, quod eſt in extremitate axis pyramidis. Et
ſi fuerit extenſa ſecundum rectitudinem linearum radialium, & pertranſierit per centrum: erit con
uerſa ſecundum conuerſionem linearum ſe ſecantium, ſuper quas extendebatur. Non poteſt ergo
forma peruenire à ſuperficie glacialis ad cõcauum nerui, ita ut ſitus partium ſit ſecundũ ſuum eſſe:
non poteſt ergo forma peruenire à ſuperficie glacialis ad concauum nerui, niſi ſecundum lineas re-
fractas, ſecantes lineas radiales. Et cũ ita ſit, uiſio ergo non complebitur, niſi poſtquam refracta fue-
rit forma, quæ peruenit à ſuperficie glacialis, & extenditur ſuper lineas ſecantes lineas radiales. Iſta
ergo refractio debet eſſe ante peruentum ad centrum: quoniam ſi fuerint refractæ poſt tranſitũ cen
tri, erunt conuerſæ. Et iam declaratum eſt [18 n 1] quòd iſta forma pertranſeat in corpore glacialis
ſecundum rectitudinem linearum radialium: & cum non poſsit peruenire ad concauum nerui, niſi
poſtquam refracta fuerit ſuper lineas ſecantes lineas radiales: forma ergo non refringitur, niſi per
tranſitum eius in corpore glacialis. Et iam prædictum eſt [4 n 1] in forma uiſus, quòd corpus gla-
cialis eſt diuerſæ diaphanitatis, & quòd pars poſterior eius, quæ dicitur humor uitreus, eſt diuerſæ
diaphanitatis à parte anteriore: & nullum corpus eſt in glaciali diuerſæ formæ à forma corporis an
terioris, præter corpus uitreum: & ex proprietate formarũ lucis & coloris eſt, ut refringantur, quã-
do occurrerint alij corpori diuerſæ diaphanitatis à corpore primo. Formæ ergo non refringuntur,
niſi apud peruentum earum ad humorem uitreum. Et iſtud corpus non fuit diuerſæ diaphanitatis
à corpore anterioris glacialis, niſi ut refringerentur formæ in ipſo. Et debet ſuperficies iſtius corpo
ris antecedere centrum, ut refringantur formæ apud ipſum, antequam pertranſeant cẽtrum: & de-
bet iſta ſuperficies eſſe conſimilis ordinationis: quoniam ſi non fuerit conſimilis ordinationis, ap-
parebit forma monſtruoſa propter refractionem.

3. Communis ſectio cryſtallinæ & uitreæ ſphærarum aut eſt plana: aut eſt pars
ſphæræ maioris cryſtallina ſphæra. Et habet centrum diuer-
ſum ab oculi centro. 23 p 3.

SV perficies autẽ cõſimilis ordinationis aut eſt plana, aut ſphærica. Et nõ poteſt iſta ſuperficies
eſſe ex ſphæra, cuius centrũ eſt centrum uiſus: quoniã ſi ita eſſet, eſſent lineæ radiales ſemper
perpendiculares ſuper ipſam: & ſic extenderetur forma ſecundũ rectitudinem earũ, & non re-
fringeretur. Neq; poteſt eſſe ex ſphæra parua: quoniã, ſi fuerit ex ſphæra parua, quãdo forma refrin-
getur ab ea, & elongabitur ab ea, fiet monſtruoſa. Iſta ergo ſuperficies aut eſt plana, aut ſphærica è
ſphæra alicuius bonæ quantitatis: ita quòd ſphæricitas eius nõ operabitur in ordinatione formæ.
Superficies ergo humoris glacialis, quæ eſt differentia cõmunis inter iſtud corpus uitrei & corpus
anterius glacialis, eſt ſuperficies cõſimilis ordinationis antecedẽs centrum uiſus. Et omnes formæ
perueniẽtes in ſuperficiẽ glacialis, extenduntur in corpore glacialis ſecundũ rectitudinem linearũ
radialiũ, quouſq; perueniãt ad iſtã ſuperficiem, & cũ peruenerint ad ſuperficiẽ iſtam: refringuntur
apud ipſam ſecundũ lineas cõſimilis ordinationis, ſecantes lineas radiales. Lineæ ergo radiales nõ

Page concordance

Text layer

Text normalization

Search

Scan	Original
31	25
32	26
33	27
34	28
35	29
36	30
37	31
38	32
39	33
40	34
41	35
42	36
43	37
44	38
45	39
46	40
47	41
48	42
49	43
50	44
51	45
52	46
53	47
54	48
55	49
56	50
57	51
58	52
59	53
60	54

Scan	Original
31	25
32	26
33	27
34	28
35	29
36	30
37	31
38	32
39	33
40	34
41	35
42	36
43	37
44	38
45	39
46	40
47	41
48	42
49	43
50	44
51	45
52	46
53	47
54	48
55	49
56	50
57	51
58	52
59	53
60	54

Scan	Original
31	25
32	26
33	27
34	28
35	29
36	30
37	31
38	32
39	33
40	34
41	35
42	36
43	37
44	38
45	39
46	40
47	41
48	42
49	43
50	44
51	45
52	46
53	47
54	48
55	49
56	50
57	51
58	52
59	53
60	54