Ibn-al-Haitam, al-Hasan Ibn-al-Hasan; Witelo; Risner, Friedrich - Opticae thesavrvs Alhazeni Arabis libri septem, nunc primùm editi. Eivsdem liber De Crepvscvlis & Nubium ascensionibus. Item Vitellonis Thuvringopoloni Libri X. Omnes instaurati, figuris illustrati & aucti, adiectis etiam in Alhazenum commentarijs, a Federico Risnero

Scan	Original
31	25
32	26
33	27
34	28
35	29
36	30
37	31
38	32
39	33
40	34
41	35
42	36
43	37
44	38
45	39
46	40
47	41
48	42
49	43
50	44
51	45
52	46
53	47
54	48
55	49
56	50
57	51
58	52
59	53
60	54

4034ALHAZEN in ipſis indiuiduis particularibus, ſicut figura in re indiuidua, ſcilicet in re uiſa ſignata, aut ſitus rei
uiſæ indiuiduæ, aut magnitudo rei uiſæ indiuiduæ, aut comparatio coloris alicuius rei uiſæ indiui-
duæ cum colore alterius rei uiſæ & illi ſimilis. Et ſecundum iſtos modos erit comprehenſio omniũ
intentionum particularium, quæ ſunt in rebus uiſibilibus.

DE OMNIBVS INTENTIONIBVS COMPREHENSIS À VISV:
& qualiter comprehendat uiſus quamlib et illarum. Cap. XI.

15. Species uiſibiles principes ſunt uigintiduæ: adquas reliquæ omnes referuntur. In hypo.
3 lib. in præfa. 4 libr.

ET cum declarata ſint omnia iſta, incipiemus modò ad declarandum qualitates comprehenſio
nis cuiuslibet intentionum particularium, quæ comprehenduntur per uiſum, & qualitates
argumentorum, per quæ acquirit uirtus diſtinctiua intentiones comprehenſas ſenſu uiſus.
Intentiones particulares, quæ comprehenduntur ſenſu uiſu, ſunt multæ, ſed generaliter diuiduntur
in 22: & ſunt lux, color, remotio, ſitus, corporeitas, figura, magnitudo, continuum, diſcretio & ſepa-
ratio, numerus, motus, quies, aſperitas, leuitas, diaphanitas, ſpiſsitudo, umbra, obſcuritas, pulchri-
tudo, turpitudo, conſimilitudo, & diuerſitas in omnibus intentionibus particularibus, & in omni-
bus formis compoſitis ex omnibus intentionibus particularibus. Iſta ergo ſunt omnia quæ com-
prehenduntur per ſenſum uiſus: & ſi aliqua intentio uiſibilis eſt pręter iſtas, collocabitur ſub aliqua
iſtarum, ſicut ordinatio, quæ collocabitur ſub ſitu, & ſcriptura, & pictura, quæ collocabuntur ſub fi-
gura & ordine: & ſicut rectitudo, & curuitas, & concauitas, & conuexitas, quæ collocantur ſub figu
ra: & multitudo & paucitas, quæ collocantur ſub numero: & ſicut æqualitas & augmentum, quæ
collocantur ſub ſimilitudine & diuerſitate: & alacritas, & riſus, & triſtitia, quę comprehenduntur ex
figura formæ faciei: collocantur ergo ſub figura: & ſicut fletus, qui continetur ſub figura faciei cum
motu lachrymarum, collocatur ergo ſub figura & motu: & ſicut humilitas & ſiccitas, quæ collocan-
tur ſub motu & quiete, quoniam humilitas comprehenditur ſenſu uiſu, ſed non ſenſu uiſu compre-
henditur, niſi ex liquiditate corporis humidi, & ex motu unius partis illius ante aliã, & ſiccitas com
prehenditur ſenſu uiſus, ſed nõ comprehenditur, niſi ex retentione partium corporis ſicci, & ex pri
uatione motus liquiditatis: & ſimiliter quælibet intentio particularis comprehenſa à uiſu, colloca-
tur ſub partibus, quas diximus prius. Et omnes intentiones uiſibiles ſunt, ſicut ſuperius diximus.

16. Viſio perficitur, cum forma uiſibilis cryſtallino humore recepta, in neruum opticum per-
uenerit. 20 p 3. Idem 25 n 1.

ET cum ita ſit, diſtinctio & argumentatio uirtutis diſtinctiuæ, & cognitio formarum & ſigno-
rum eorum non erunt, niſi ex cognitione uel diſtinctione uirtutis diſtinctiuæ ex formis per-
uenientibus intra concauum nerui communis, apud comprehenſionem ultimi ſentientis il-
las, & ex cognitione ſignorum formarum iſtarum. Et ita corpus ſentiẽs extenſum à ſuperficie mem
bri ſentientis uſq; ad concauum nerui communis, ſcilicet ſpiritus uiſibilis eſt ſentiens per totum,
quoniã uirtus ſenſitiua eſt per totum iſtius corporis. Cum ergo forma extenditur à ſuperficie mem
bri ſentientis uſq; ad concauum nerui communis, quælibet pars corporis ſentientis ſentiet formã:
& cum peruenerit forma in concauum nerui communis, comprehendetur ab ultimo ſentiente, &
tunc erit diſtinctio & argumentatio. Virtus autem ſenſitiua ſentit formam rei uiſæ ex toto corpore
ſentiente extenſam à ſuperficie membri ſentientis uſque ad concauum nerui communis: & uirtus
diſtinctiua diſtinguit intentiones, quæ ſunt in forma apud comprehenſionem ultimi ſentientis cir-
ca formam. Secundum ergo hunc modum erit comprehenſio formarum rerum uiſibilium à uir-
tute ſenſitiua, & ab ultimo ſentiente, & à uirtute diſtinctiua. Et declarabitur ex iſta diſpoſitiõe, quòd
uirtus ſenſitiua ſentit locũ membri ſentientis, in quem peruenit forma, quoniã non ſentit formam,
niſi ex loco, in quem peruenit forma. Et declaratũ eſt etiam [25 n 1] quòd à quolibet puncto ſuper-
ficiei glacialis extenditur forma ſecundum unam uerticationem continuam, cum eo, quod eſt in
eadem de obliquatione & incuruatione, quouſque perueniat ad unum punctum loci, in quem per-
uenit forma in concauo nerui communis. Et cum ita ſit, forma ergo perueniens in partem ſuperfi-
ciei glacialis, extenditur ab illa parte ad aliam partem concaui nerui communis. Et forma cuiusli-
bet uiſarum rerum diuerſarum, quæ comprehenduntur ſimul in eodem tempore: extenditur ad lo-
cum certum in concauo nerui communis: & perueniunt formæ omnium illarum rerum uiſarum
ad concauum nerui communis: & erit ordinatio formarum illarum inter ſe in concauo nerui cõmu
nis, ſicut ordinatio ipſarum rerum inter ſe uiſarum. Cum ergo uiſus fuerit oppoſitus alicui rei uiſæ,
formæ lucis & coloris iſtius rei uiſæ perueniunt ad ſuperficiem uiſus, & perueniunt in ſuperficiem
glacialis, & extenduntur ſecundum uerticationes determinatas, quas diximus ſecundũ ſuam ordi-
nationem, & figurã, & formã, quouſq; perueniant ad concauũ nerui cõmunis, & comprehendentur
à uirtute ſenſitiua apud peruentũ earũ in corpore glacialis, & apud peruentũ earũ in toto corpore
ſentiente, & uirtus diſtinctiua diſtinguit omnes intentiones, quæ ſunt in eis: & forma lucis & forma
coloris nõ perueniũt ad cõcauũ nerui, niſi quia corpus ſentiẽs extẽſum in cõcauo nerui, coloratur à
forma lucis & coloris, & illuminatur à forma lucis, & peruenit forma ad cõcauũ nerui cõmunis: &

Page concordance

Text layer

Text normalization

Search

Scan	Original
31	25
32	26
33	27
34	28
35	29
36	30
37	31
38	32
39	33
40	34
41	35
42	36
43	37
44	38
45	39
46	40
47	41
48	42
49	43
50	44
51	45
52	46
53	47
54	48
55	49
56	50
57	51
58	52
59	53
60	54

Scan	Original
31	25
32	26
33	27
34	28
35	29
36	30
37	31
38	32
39	33
40	34
41	35
42	36
43	37
44	38
45	39
46	40
47	41
48	42
49	43
50	44
51	45
52	46
53	47
54	48
55	49
56	50
57	51
58	52
59	53
60	54

Scan	Original
31	25
32	26
33	27
34	28
35	29
36	30
37	31
38	32
39	33
40	34
41	35
42	36
43	37
44	38
45	39
46	40
47	41
48	42
49	43
50	44
51	45
52	46
53	47
54	48
55	49
56	50
57	51
58	52
59	53
60	54