Ibn-al-Haitam, al-Hasan Ibn-al-Hasan; Witelo; Risner, Friedrich - Opticae thesavrvs Alhazeni Arabis libri septem, nunc primùm editi. Eivsdem liber De Crepvscvlis & Nubium ascensionibus. Item Vitellonis Thuvringopoloni Libri X. Omnes instaurati, figuris illustrati & aucti, adiectis etiam in Alhazenum commentarijs, a Federico Risnero

Scan	Original
41	35
42	36
43	37
44	38
45	39
46	40
47	41
48	42
49	43
50	44
51	45
52	46
53	47
54	48
55	49
56	50
57	51
58	52
59	53
60	54
61	55
62	56
63	57
64	58
65	59
66	60
67	61
68	62
69	63
70	64

5044ALHAZEN comprehenſio rei uiſæ in oppoſitione uiſus non eſt, niſi quia forma & oppoſitio comprehenduntur
ſimul: deinde propter frequentationem iſtius intentionis, & multitudinem iterationis eius eſt facta
forma ſignum ſenſui, & uirtuti diſtinctiuę. Apud peruentum ergo formæ in uiſum comprehenditur
à ſentiente, & comprehendit uirtus diſtinctiua oppoſitionem, & efficitur ex hoc ab ipſo ſentiente
comprehenſio rei uiſæ in ſuo loco: & ſimiliter de qualibet parte rei uiſæ. Secundum ergo hunc
modum erit comprehenſio rei uiſæ in loco ſuo: & ſimiliter de qualibet parte rei uiſæ. Cum ergo re-
motio rei uiſæ fuerit ex remotionibus mediocribus certificatæ quantitatis: erit locus rei uiſæ, in
quo comprehenditur à uiſu, locus uerus: & ſi remotio rei uiſæ non fuerit ex remotionibus certifi-
catæ menſuræ: erit comprehenſio rei uiſæ in oppoſitione certificata ſecundum oppoſitiones: quo-
niam oppoſitio componitur exubitate & remotione in eo, quod eſt remotio. Sed locus rei uiſæ, in
quo comprehenditur à uiſu, eſt æſtimatus, non certificatus: quoniam locus certificatus non com-
prehenditur, niſi ex certificatione quantitatis remotionis.

28. Situs directus & obliquus lineæ, ſuperficiei, & ſpatĳ percipitur ex æquabili & inæqua-
bili terminorum diſtantia. 31 p 4.

SItus uerò ſuperficierum uiſibilium apud uiſum diuiditur in duo, ſcilicet in directam oppoſi-
tionem, & obliquationem. Superficies autem directa oppoſita uiſui eſt illa, cuius axis ra-
dialis, (quando ſuperficies comprehenditur à uiſu apud rectam oppoſitionem) occurrit ali-
cui puncto ex ea, & eſt ſimul eleuatus ſuper ſuperficiem eleuatione æquali. Et ſuperficies obli-
quata eſt illa, cuius axis radialis, (quando ipſa comprehenditur à uiſu apud obliquationem) oc-
currit alicui puncto ex ea, & eſt obliquatus ſuper ſuperficiem, non eleuatus ſuper ipſam eleuatio-
ne æquali ſecundum omnes diuerſitates modorum obliquationis. Termini uerò ſuperficierum
uiſibilium, & lineæ, quæ ſunt in rebus, & ſpatia quæ ſunt inter uiſibilia, & inter partes uiſibilium,
diuiduntur in duo: quorum alterum ſuntlineæ, & ſpatia ſecantia lineas radiales: & alterum ſunt li-
neæ & ſpatia æquidiſtantia lineis radialibus, & reſpicientia ipſas. Et lineæ & ſpatia ſecantia lineas
radiales diuiduntur ſecundum ſitum in duo: in obliquationem & directionem, ſecundum diuiſio-
nem ſituum & ſuperficierum in iſta duo. Linea autem directa eſt illa, ad cuius aliquod punctum
perueniet axis radialis: & erit perpendicularis ſuper ipſam: & linea obliquata eſt illa, cuius axis ra
dialis, quando peruenerit ad aliquod punctum eius, erit obliquatus ſuper ipſam, non perpendicu-
laris. Viſus autem comprehendit directionem & obliquationem ſuperficierum, & linearum, & di-
ſtinctionem earum ex comprehenſione diuerſitatis remotionum extremitatum ſuperficierum &
linearum, & æqualitatis earum. Quoniam quando uiſus comprehenderit ſuperficiem rei uiſæ: &
comprehenderit remotiones extremitatum eius: & ſenſerit æqualitatem remotionum termino-
rum ſuperficiei ab eo, aut æqualitatem duorum locorum oppoſitorum æqualis remotionis à loco
ſuperficiei, ad quam intuetur quis: comprehendet ſuperficiem eſſe directè oppoſitam, & iudica-
bit uirtus diſtinctiua, quòd ſit directa. Et cum uiſus comprehenderit ſuperficiem rei uiſæ, & com-
prehenderit remotionem extremitatum eius & diuerſitatem, & non inuenerit in ſuperficie duo lo-
ca æqualis remotionis à loco ſuperficiei, ad quam intuetur, quorum remotio ab eo fuerit æqualis:
comprehendet ſuperficiem obliquatam in reſpectu ſui, & iudicabit uirtus diſtinctiua, quòd ſit ob-
liquata. Et ſimiliter de ſitibus linearum, & ſpatiorum directorum & obliquorum: ſcilicet, quòd
uiſus comprehendat directionem lineæ & ſpatij, quando ſenſerit, quòd duæ remotiones duarum
extremitatum lineæ aut ſpatij ſunt æquales ab eo: aut quòd duæ remotiones duorum punctorum
lineæ aut ſpatij, quorum remotio à puncto, ad quod intuetur quis, puncto ſcilicet lineæ, aut ſpa-
tij eſt æqualis: & comprehendit uiſus obliquationem lineæ aut ſpatij, quando ſenſerit, quòd duæ
remotiones duarum extremitatum lineæ aut ſpatij ab eo ſuntinæquales: aut quòd duæ remotio-
nes duorum punctorum, & æqualis remotionis à puncto, ad quod intuetur quis, lineæ aut ſpa-
tij, ſunt diuerſæ. Et iſta æqualitas & diuerſitas multoties comprehenduntur à ſentiente per æ-
ſtimationem & ſigna. Secundum ergo hunc modum erit obliquationis comprehenſio, & dire-
ctionis à uiſu. Et cum ſuperficies tota, aut linea tota fuerit directa uiſui, non erit quælibet pars
eius per ſe directè oppoſita uiſui: imò nulla pars eius eſt directè oppoſita uiſui per ſe, niſi pars,
ſupra quam eſt axis apud directam oppoſitionem. Cum ergo mouetur axis radialis ſuper ſuperfi-
ciem directam, aut ſuper lineam directam, erit obliquatus ſuper quamlibet ipſius partem, ſu-
pra quam tranſit, præter primam partem, in qua eſt punctum, ſuper quod fuerit perpendicularis:
& ſic erit quælibet pars ſuperficiei directè oppoſitæ, & lineæ directè oppoſitæ, quando fuerit ſum-
pta perſe, obliquata, præter partem prædictam: & quando accipietur tota linea, aut ſuperficies,
erit directa. Et cum punctum, apud quod erit axis perpendicularis ſuper ſuperficiem aut li-
neam, fuerit in medio ſuperficiei aut lineæ: erit ſuperficies aut linea in fine directæ oppoſitionis
ad uiſum. Si autem punctum non fuerit in medio: erit ſuperficies aut linea directa, ſed non in fi-
ne directionis: & quantò fuerit punctum, apud quod axis fuerit perpendicularis ſuper ſuperfi-
ciem aut lineam, medio ſuperficiei aut lineæ propinquius, tantò erit ſuperficies autlinea directio-
ris oppoſitionis. Situs autem linearum & ſpatiorum æquidiſtantium lineis radialibus, compre-
henduntur à uiſu ex comprehenſione oppoſitionis. Quoniam, quando uiſus comprehende-
rit extremitates linearum aut ſpatiorum, quæ ſequuntur uiſibilia oppoſita uiſui illi, & extre-
mitates eorum propinquas, quæ ſequuntur eundem uiſum, comprehendet ſitus eorum, & com-

Page concordance

Text layer

Text normalization

Search

Scan	Original
41	35
42	36
43	37
44	38
45	39
46	40
47	41
48	42
49	43
50	44
51	45
52	46
53	47
54	48
55	49
56	50
57	51
58	52
59	53
60	54
61	55
62	56
63	57
64	58
65	59
66	60
67	61
68	62
69	63
70	64

Scan	Original
41	35
42	36
43	37
44	38
45	39
46	40
47	41
48	42
49	43
50	44
51	45
52	46
53	47
54	48
55	49
56	50
57	51
58	52
59	53
60	54
61	55
62	56
63	57
64	58
65	59
66	60
67	61
68	62
69	63
70	64

Scan	Original
41	35
42	36
43	37
44	38
45	39
46	40
47	41
48	42
49	43
50	44
51	45
52	46
53	47
54	48
55	49
56	50
57	51
58	52
59	53
60	54
61	55
62	56
63	57
64	58
65	59
66	60
67	61
68	62
69	63
70	64