Ibn-al-Haitam, al-Hasan Ibn-al-Hasan; Witelo; Risner, Friedrich, Opticae thesavrvs Alhazeni Arabis libri septem, nunc primùm editi. Eivsdem liber De Crepvscvlis & Nubium ascensionibus. Item Vitellonis Thuvringopoloni Libri X. Omnes instaurati, figuris illustrati & aucti, adiectis etiam in Alhazenum commentarijs, a Federico Risnero, 1572

Table of figures

< >
[111] h l m t k g e b f d p q o z a
[112] e p o l g h n d m t b q a z
[113] o e k m f l g h d t b q a z
[114] b u a x r o i c p e d z s h g q
[115] l m c k p q o f n y
[116] b a m h e f t d z n p l g q
[117] b a t h e p d z n l k g q
[118] l e p d a b g
[119] h d t b q g
[120] e o f n p d a b g
[121] e o f t p d a b g k
[122] e o f t p k d a b g
[123] t z e b a g h d
[124] t z e b a g h d
[125] z t n q p i b k f e l a n m g h d
[126] z t n q b k f a e o g h d
[127] k e t o z r l g b x n p f m q d s n a
[128] b o p n g k e f d a q l m
[129] b t o u p n g k e f d a q z m
[130] b u t o p n g k e f d a q z m
[131] u t b p n o g k e f d l a q m z
[132] s g z k t e f d o b r a
[133] t f i k e d m q z x h
[134] k e d q h z
[135] l b k d o
[136] a b n m k l q g d h e
[137] b a b a m f g d n
[138] m t h f b p a g d n
[139] m t h b a g d n
[140] a b l m l t a b m g n d n d
< >
page |< < (109) of 778 > >|
115109OPTICAE LIBER IIII.pparebit tamen lux reflecti ſuper foramen, ſimile eius deſcenſui, & medium lucis ſuper medium
foraminis
, ſicut uiſum eſt in regula non declinata.
Regulam, in qua ſitum eſt columnare concauum,
impones
, ut deſcendat acumen tabulæ æneæ, donec tangat ſuperficiem ſpeculi:
& declinabis hoc
ſpeculum
ſecundum latus ſuum, ſicut declinaſti extrà politum.
Idem in ſpeculis pyramidalibus con
cauis
operaberis.
Sphæricum concauũ aptetur, donec deſcendat acumen tabulæ æneæ in foramen
ſpeculi
, factum ſecundum acuminis deſcenſum.
Sphæricum extrà politum ſic imponatur, ut acu-
men
tabulæ æneæ ſit in ſuperficie regulæ, & in eadem ſuperficie cum medio ſpeculi puncto:
quod
ſic
fieri poterit.
Adhibeatur regula acuta regulę, & puncto ſpeculi medio, & deſcendat acumen tabu
æneæ, quouſq;
ſit in directo acuitatis regulæ: & tunc cogatur ſiſtere. In ſpeculis columnaribus ui
debis
reflexionem hoc modo.
Aptetur ſpeculum, ſicut dictum eſt: & per foramen medium deſcen-
dat
baculus columnaris, ſicut factũ eſt in ſpeculis planis:
Cadet quidem baculus ſuper mediam lon
gitudinis
ſpeculi lineam, & erit eius terminus in ſuperficie regulę.
Super mediam igitur lineã ſigne-
tur
punctum, in quod cadit:
& ab hoc puncto in ſuperficie regulæ ſumatur longitudo ſemidiametri
circuli
facti in regula, ad diſcernendum circularem lucis caſum:
& ex alia parte puncti ſumatur lon-
gitudo
eadem, & habebitur linea æqualis diametro prædicti circuli.
Videbitur autem lux cadens,
extendi
ſuper præd ctam lineam tantùm, & reflectetur ad foramen medium:
& circa eius baſim in-
teriorem
uidebitur lux circularis maior circulo interiori, ſicut in ſpeculis planis uiſum eſt.
Idem in
ſpeculis
pyramidalibus uidere poteris.
Pari modo in ſpeculis ſphæricis, luce per foramen mediũ
deſcendente
:
fiat circulus in ſuperficie regulæ ad quantitatem circuli iam dicti: & uidebitur lux ex-
tendi
ſuper hunc circulum, & reflecti ad foramen medium modo iam dicto.
Et apparebit in his o-
mnibus
rectis reflexionibus, linea perpendicularis in interiore ſuperficie annuli ſecare lucẽ circu-
larem
reflexam, & diuidere circulum eius per medium.
Quod autem dictum eſt de luce naturali: ui-
deri
poterit in luce accidentali.
Domus unici foraminis opponatur parieti, in quem deſcendit ra-
dius
ſolis, & applicetur inſtrumentum foramini.
Cum ergo intrauerit lux accidentalis per foramen
non
medium, uidebitur reflecti per eius oppoſitum:
& ſi aptetur inſtrumentum, utintret per duo
foramina
, reflectetur per duo ſimilia.
Verùm ut poſsis perpendere lucem, cum intrauerit directè:
appone
ſuperius pergamenum album, & inclina inſtrumentum, donec uideas locem cadentem ſu-
per
pergamenum:
in ſpeculis enim non plenè comprehenditur lucis accidentalis caſus, propter de-
bilitatẽ
eius.
Idem autem in hac luce patebit, quod in naturali patuit: non enim eſt diuerſitas in ea-
rum
natura, niſi quòd una'fortis eſt, & alia debilis.
Palàm ergo, quòd luces per diuerſas lineas ad ſpe
cula
accedentes, per diuerſas reflectuntur lineas:
& quòd ſecundum rectam perpendicularem in-
cidentes
, ſecundum eandem regrediuntur:
& quòd declinatio linearũ reflexionis, eſt æqualis decli
nationi
linearum acceſſus.
ET planũ, quòd lineæ lucis reflexæ & aduenientis, ſunt in eadem ſuperficie orthogonali ſuper
ſuperficiem
politi, aut ſuperficiem contingentem punctum politi, a quo fit reflexio:
& ſi lux ſu
per
perpendicularem uenerit, reflectitur ſuper perpendicularem:
& in quodcunq; punctum
ceciderit
, reflectitur in ſuperficie perpendiculari, ſuper ſuperficiem tangentem illud punctum:
&
ſemper
linea reflexa cum perpendiculari ſuper illud punctum, æqualem tenet angulum, angulo,
quem
includit linea ueniens cum eadem perpendiculari.
Et huius rei probatio eſt. Quia palàm [per
10
.
11. 12. n] quòd ſi deſcendat lux quæcunq; per foramen aliquod: reflectitur per aliud ipſum reſpi-
ciens
:
& ſi conſtrin gatur foramen, ut reſtet quaſi ſolus axis: reflectitur per axem reſpicientis: & ſi
fiat
alteratio deſcenſus lucis:
reflectitur per lineas, per quas prius deſcenderat. Et palàm [ex inſtru-
menti
reflexionis cõſtructione] quòd foramina ſe reſpicientia eundem habent ſitum, reſpectu me-
dij
.
Et cum non procedat lux, niſi per rectas lineas: palam, quòd reflectitur per lineas eiuſdem ſitus,
reſpectu
medij foraminis, cum lineis deſcenſus:
Vnde accedit per orthogonalẽ, per eam reflecti-
tur
ſolam.
Quare ſemper lineæ reflexionis eundem ſeruant ſitum cum lineis deſcenſus, reſpectu ſu-
perficiei
contingentis punctum reflexionis.
Et hoc uerum eſt ſiue in ſubſtantiali ſiue in accidenta-
li
luce, ſiue forti ſiue debili:
& generaliter in omni. Et nos oſtendemus identitatẽ ſitus. Iam ſcimus,
quòd
ſuperficies regulæ cadit ſuper tabulam, in qua quadratum fecimus, orthogonaliter.
Igitur li-
nea
media tabulæ quadrati orthogonalis eſt ſuper lineam communem ſectioni ipſius & regulæ, &
ſuper
lineam latitudinis regulæ:
Et tabula quadrati æquidiſtat æneæ tabulæ, & linea eius, id eſt, ta-
bulæ
quadratæ concauæ media, æquidiſtat lineæ mediæ tabulæ æneæ, quę eſt linea à centro tabu-
æneæ producta, & diuidens ſemicirculum per æqualia.
Linea autem comunis ſuperficιei tabulę
æneæ
& ſuperficiei regulæ, in qua eſt linea latitudinis, eſt æquidiſtãs lineæ communi concauę tabu
& regulæ [per 28 p 1:
linea enim longitudinis regulæ rectè ſecat latitudinis lineas. ] Quare linea
media
tabulæ æneæ cadet perpendiculariter ſuper lineam cõmunem regulæ & tabulę æneæ.
Et re-
gula
perpendicularis eſt ſuper ſuperficiem quadrati, & ſuperficies quadrati æquidiſtans ſuperficiei
tabulæ
æneę Quare ſuperficies tabulę æneę orthogonalis eſt ſuper ſuperficiem regulę:
& linea me-
dia
latitudinis regulę, eſt perpendicularis ſuper mediam longitudinis regulæ lineam:
& ſimiliter li-
nea
media tabulę æneę, eſt perpendicularis ſuper eandẽ.
Et ita media linea tabulę æneæ eſt perpen
dicularis
ſuper ſuperficiem regulæ, & ſuper mediam longitudinis eius lineam:
Eſt ergo perpendicu
22[Figure 22]

Text layer

  • Dictionary

Text normalization

  • Original
  • Regularized
  • Normalized

Search


  • Exact
  • All forms
  • Fulltext index
  • Morphological index