6458ALHAZEN
44. Viſ{us} percipit magnitudinem anguli optici è parte ſuperficiei uiſ{us}, in qua formatur
rei uiſibilis forma. 73 p 3.
rei uiſibilis forma. 73 p 3.
SEntiens autem non comprehendit quantitatem anguli, quem reſpicit res uiſa apud centrum
uiſus, niſi ex comprehenſione quantitatis partis ſuperficiei uiſus, in qua figuratur forma rei
uiſæ, & ex imaginatione anguli, quem reſpicit illa pars apud centrum uiſus. Nam ſenſus uiſus
comprehendit naturaliter quantitates partium uiſus, in quibus figurantur formæ, & naturaliter i-
maginatur angulos, quos reſpiciunt iſtæ partes. Sentiens autem non certificat formam rei uiſæ, &
quantitatem magnitudinis rei uiſæ per motum uiſus, niſi quia per iſtum motum comprehendit
quamlibet partium rei uiſæ per eius medium & per locum axis in uiſu: & per iſtum motum moue-
tur forma rei uiſæ ſuper ſuperficiem uiſus, & ſic mutabitur pars ſuperficiei uiſus, in qua fuit forma:
quoniam forma rei uiſæ apud motum, erit in parte poſt aliam partem in ſuperficie uiſus. Et quo-
ties comprehenderit ſentiens partem rei uiſæ, quæ eſt apud extremum axis: comprehendet ſimul
totam rem uiſam, & comprehendet totam partem ſuperficiei uiſus, in quam peruenit forma toti-
us rei uiſæ, & comprehendet quantitatem illius partis, & comprehendet quantitatem anguli,
quem reſpicit illa pars, apud centrum uiſus. Et ſic multoties comprehendet ſentiens quantita-
tem anguli, quem reſpicit illa res uiſa. Quare erit ab eo certificata: quare etiam uirtus diſtinctiua
intelliget quantitatem anguli, & quantitatem remotionis, ex quibus comprehendet quantitatem
magnitudinis rei uiſæ ſecundum ueritatem. Secundum ergo hunc modum erit intuitio uiſibilium
à uiſu, & certificatio quantitatis magnitudinum rerum uiſarum per intuitionem.
uiſus, niſi ex comprehenſione quantitatis partis ſuperficiei uiſus, in qua figuratur forma rei
uiſæ, & ex imaginatione anguli, quem reſpicit illa pars apud centrum uiſus. Nam ſenſus uiſus
comprehendit naturaliter quantitates partium uiſus, in quibus figurantur formæ, & naturaliter i-
maginatur angulos, quos reſpiciunt iſtæ partes. Sentiens autem non certificat formam rei uiſæ, &
quantitatem magnitudinis rei uiſæ per motum uiſus, niſi quia per iſtum motum comprehendit
quamlibet partium rei uiſæ per eius medium & per locum axis in uiſu: & per iſtum motum moue-
tur forma rei uiſæ ſuper ſuperficiem uiſus, & ſic mutabitur pars ſuperficiei uiſus, in qua fuit forma:
quoniam forma rei uiſæ apud motum, erit in parte poſt aliam partem in ſuperficie uiſus. Et quo-
ties comprehenderit ſentiens partem rei uiſæ, quæ eſt apud extremum axis: comprehendet ſimul
totam rem uiſam, & comprehendet totam partem ſuperficiei uiſus, in quam peruenit forma toti-
us rei uiſæ, & comprehendet quantitatem illius partis, & comprehendet quantitatem anguli,
quem reſpicit illa pars, apud centrum uiſus. Et ſic multoties comprehendet ſentiens quantita-
tem anguli, quem reſpicit illa res uiſa. Quare erit ab eo certificata: quare etiam uirtus diſtinctiua
intelliget quantitatem anguli, & quantitatem remotionis, ex quibus comprehendet quantitatem
magnitudinis rei uiſæ ſecundum ueritatem. Secundum ergo hunc modum erit intuitio uiſibilium
à uiſu, & certificatio quantitatis magnitudinum rerum uiſarum per intuitionem.
45. Sit{us} direct{us} & obliqu{us} lineæ, ſuperficiei, & ſpatij percipitur ex æquabili & inæqua-
bili terminorum diſtantia. 12 p 4. Idem 28 n.
bili terminorum diſtantia. 12 p 4. Idem 28 n.
ET etiam quando uiſus comprehendet quantitates longitudinum linearum radialium, quæ
ſunt inter uiſum & terminos rei uiſæ, aut partes ſuperficiei rei uiſæ, ſentiet æqualitatem &
inæqualitatem earum quantitatum. Si ſuperficies rei uiſæ, quam uiſus comprehendit, fuerit
obliqua: ſentiet obliquationem eius ex ſenſu inæqualitatis quantitatum remotionum extremo-
rum eius. Et ſi ſuperficies fuerit directè oppoſita, ſentiet directionem ex ſenſu æqualitatis remo-
tionum: & ſic non latebit quantitas magnitudinis eius uirtutem diſtinctiuam: quoniam uirtus di-
ſtinctiua comprehendit ex inæqualitate remotionum diametrorum extremorum ſpatij obliqui,
obliquationẽ pyramidis continentis ipſum. Quare ſentiet exceſſum magnitudinis eius baſis pro-
pter obliquationem. Et non admiſcetur ſecundum aſsimilationem quantitas magnitudinis obli-
quæ magnitudini directè oppoſitæ, niſi quando comparatio fuerit ad angulum tantùm: ſi autem
comparatio fuerit ad angulum & ad longitudines linearum radialium interiacentium inter uiſum
& extrema rei uiſæ: non dubitabit uirtus diſtinctiua in quantitate magnitudinis. Quantitates er-
go magnitudinum, linearum & ſpatiorum comprehenduntur à uiſu ex comprehenſione quanti-
tatum remotionum extremorum in illis, & ex comprehenſione inęqualitatis & ęqualitatis eorum.
Sed remotio remotiſsima remotionum mediocrium, reſpectu rei uiſæ, quando res uiſa fuerit obli
qua, eſt minor remotiſsima remotionum mediocriumr, eſpectu illius eiuſdem rei uiſæ, quando res
uiſa fuerit directè oppoſita: quoniam remotio mediocris reſpectu rei uiſæ eſt, in qua non latet ui-
ſum pars rei uiſæ habens proportionem ſenſibilem ad totam rem uiſam. Et cum res uiſa fuerit ob-
liqua, angulus, quem continent duo radij exeuntes à uiſu ad aliquam partem rei uiſæ obliquæ, e-
rit minor angulo, quem continent duo radij exeuntes à uiſu ad il-
12[Figure 12]d a a b c lam eandem partem & ad illam eandem remotionem, quando res
uiſa fuerit directè oppoſita uiſui. Et pars habens ſenſibilem pro-
portionem ad totam rem uiſam, quando res uiſa fuerit obliqua: la-
tet in remotione minori quàm eſt remotio, in qua latet eadem illa
pars, quando illa res uiſa fuerit directè oppoſita. Remotiſsima er-
go remotionum mediocrium reſpectu rei uiſæ obliquæ, eſt minor
remotiſsima remotionum mediocrium reſpectu illius eiuſdem rei
uiſæ, quando illa res uiſa fuerit directè oppoſita: & tota res uiſa ob-
liqua latet in remotione minori quàm eſt remotio, in qua latet illa
res uiſa, quando fuerit directè oppoſita: & diminuitur quantitas
eius in remotione minore remotione, in qua diminuitur quanti-
tas eius, quando fuerit directè oppoſita. Magnitudines ergo re-
rum uiſarum, quarum quantitates certificantur à uiſu, ſunt illæ,
quarum remotio eſt mediocris, & quarum remotio reſpicit corpo-
ra ordinata continuata: & comprehenduntur à uiſu ex comparati
one illarum ad angulos pyramidum radialium continentium ipſas,
& ad longitudines linearum radialium. Remotiones autem me-
diocres reſpectu rei uiſæ ſunt ſecundum ſitum illius rei uiſæ in ob-
liquatione, aut in directa oppoſitione. Et anguli nõ certificãtur, niſi
per motũ uiſus reſpicientis ſuper diametros ſuperficiei rei uiſæ, aut
ſunt inter uiſum & terminos rei uiſæ, aut partes ſuperficiei rei uiſæ, ſentiet æqualitatem &
inæqualitatem earum quantitatum. Si ſuperficies rei uiſæ, quam uiſus comprehendit, fuerit
obliqua: ſentiet obliquationem eius ex ſenſu inæqualitatis quantitatum remotionum extremo-
rum eius. Et ſi ſuperficies fuerit directè oppoſita, ſentiet directionem ex ſenſu æqualitatis remo-
tionum: & ſic non latebit quantitas magnitudinis eius uirtutem diſtinctiuam: quoniam uirtus di-
ſtinctiua comprehendit ex inæqualitate remotionum diametrorum extremorum ſpatij obliqui,
obliquationẽ pyramidis continentis ipſum. Quare ſentiet exceſſum magnitudinis eius baſis pro-
pter obliquationem. Et non admiſcetur ſecundum aſsimilationem quantitas magnitudinis obli-
quæ magnitudini directè oppoſitæ, niſi quando comparatio fuerit ad angulum tantùm: ſi autem
comparatio fuerit ad angulum & ad longitudines linearum radialium interiacentium inter uiſum
& extrema rei uiſæ: non dubitabit uirtus diſtinctiua in quantitate magnitudinis. Quantitates er-
go magnitudinum, linearum & ſpatiorum comprehenduntur à uiſu ex comprehenſione quanti-
tatum remotionum extremorum in illis, & ex comprehenſione inęqualitatis & ęqualitatis eorum.
Sed remotio remotiſsima remotionum mediocrium, reſpectu rei uiſæ, quando res uiſa fuerit obli
qua, eſt minor remotiſsima remotionum mediocriumr, eſpectu illius eiuſdem rei uiſæ, quando res
uiſa fuerit directè oppoſita: quoniam remotio mediocris reſpectu rei uiſæ eſt, in qua non latet ui-
ſum pars rei uiſæ habens proportionem ſenſibilem ad totam rem uiſam. Et cum res uiſa fuerit ob-
liqua, angulus, quem continent duo radij exeuntes à uiſu ad aliquam partem rei uiſæ obliquæ, e-
rit minor angulo, quem continent duo radij exeuntes à uiſu ad il-
12[Figure 12]d a a b c lam eandem partem & ad illam eandem remotionem, quando res
uiſa fuerit directè oppoſita uiſui. Et pars habens ſenſibilem pro-
portionem ad totam rem uiſam, quando res uiſa fuerit obliqua: la-
tet in remotione minori quàm eſt remotio, in qua latet eadem illa
pars, quando illa res uiſa fuerit directè oppoſita. Remotiſsima er-
go remotionum mediocrium reſpectu rei uiſæ obliquæ, eſt minor
remotiſsima remotionum mediocrium reſpectu illius eiuſdem rei
uiſæ, quando illa res uiſa fuerit directè oppoſita: & tota res uiſa ob-
liqua latet in remotione minori quàm eſt remotio, in qua latet illa
res uiſa, quando fuerit directè oppoſita: & diminuitur quantitas
eius in remotione minore remotione, in qua diminuitur quanti-
tas eius, quando fuerit directè oppoſita. Magnitudines ergo re-
rum uiſarum, quarum quantitates certificantur à uiſu, ſunt illæ,
quarum remotio eſt mediocris, & quarum remotio reſpicit corpo-
ra ordinata continuata: & comprehenduntur à uiſu ex comparati
one illarum ad angulos pyramidum radialium continentium ipſas,
& ad longitudines linearum radialium. Remotiones autem me-
diocres reſpectu rei uiſæ ſunt ſecundum ſitum illius rei uiſæ in ob-
liquatione, aut in directa oppoſitione. Et anguli nõ certificãtur, niſi
per motũ uiſus reſpicientis ſuper diametros ſuperficiei rei uiſæ, aut