8882ALHAZENta:
& intingantur diuerſis coloribus, & erigatur unum indiuiduorum in medio tabulæ in puncto q,
& applicetur tabulæ adeò, ut non poſsit auferri à ſuo loco: & ſit ſtans ſuper tabulam ſtatu æquali:
duo aũt indiuidua reliqua erigantur ſuper extrema lineæ latę in duobus punctis k, t: & ſic tria indi-
uidua erunt in una uerticatione. Et hoc quidem facto: eleuet experimentator hanc tabulam, & ſu-
perponat concauitatẽ, quæ eſt in medio longitudinis, cornu naſi, & inter oculos adeò, ut cornu naſi
intret concauitatẽ, & applicetur cum tabula, & fientduo anguli tabulę apud duo media ſuperficierũ
duorum uiſuum, & propinqui, ut tangãt ipſa ferè. Deinde experimentator debet inſpicere indiui-
duum poſitum in medio tabulę, & pupillam ſuper ipſum tenere fortiter. Cum igitur experimẽtator
inſpexerit indiuiduum poſitum in medio hoc modo: axes duorum uiſuum concurrent in hoc indi-
uiduo, & ſuperponentur duabus diametris, aut erũt æquidiſtantes illis: & erit axis cõmunis, quem
prius determinauimus, ſuperpoſitus lineæ extẽſę in medio lõgitudinis tabulę, quę eſt linea h z. De-
inde experimẽtator in hac diſpoſitione debet intueri omnia, quę ſunt in ſuperficie tabulę: tunc aũt
inueniet unum quodq; triũ indiuiduorũ, quę ſunt in punctis k, q, t unum: & inueniet lineã k q t etiã
unam: linea aũt h z extenſa in longitudine tabulę, inuenientur duę, ſe ſecantes apud indiuiduũ poſi
tum in medio. Et ſimiliter duæ diametri etiã, cum experimentator intuetur eas in hoc ſtatu, appare
bunt quatuor: utraq; earũ ſcilicet duplex. Deinde experimentator debet ponere pupillã circa alte-
rum indiuiduorũ, quæ ſunt in duobus punctis k, t, ut duo axes concurrãt in indiuiduo poſito in ex-
tremo: deinde intueatur etiã in hac diſpoſitione: & inueniet triũ indiuiduorũ unumquodq; unum:
& lineam poſitã in latitudine etiã unam: & inueniet lineã mediam extenſam in longitudine tabulæ
duas: & utrãq; diametrorũ duas. Cum igitur experimentator cõprehenderit has lineas & indiuidua
poſita ſuper tabulã: auferat duo indiuidua, quę ſunt in duob. punctis k, t: & ponat ea ſuper lineã h z,
extẽſam in lõgitudine, unũ ſcilicet in puncto l, quod ſequitur uiſum, & reliquũ in puncto s, quod eſt
ultra indiuiduũ poſitum in medio: deinde uertat tabulam ad ſuam primã poſitionem, & dirigat pu
pillam ad indiuiduũ poſitũ in medio: tunc aũt inueniet duo indiuidua, quatuor, & obliqua à medio,
duo ſcilicet in dextro, & duo in ſiniſtro: & inueniet ea ſuper duas lineas, quæ in rei ueritate ſunt una
linea in medio, ſed apparent duę: & inueniet quælibet duo horũ quatuor ſuper alterã duarũ linearũ.
Et ſimiliter ſi abſtulerit duo indiuidua ab hac linea, & poſuerit ea ſuper alterã diametrorũ duarũ, u-
num in parte uiſus, & reliquũ ultra indiuiduũ poſitũ in medio inueniet illa quatuor: nam utraq; dia
metrorũ apparebit duplex. Quaproter apparebunt ſuper utrãq; linearũ, quæ ſunt unius diametri, in
rei ueritate duo indiuidua, unum in parte uiſus, & aliud ultra indiuiduũ poſitum in medio. Et ſimi-
liter ſi poſuerit duo indiuidua ſuper ambas diametros, utrumq; ſuper alterã diametrum, & poſuerit
in ea parte uiſus: inueniet illa quatuor: duo propinqua, & duo remota. Deinde experimentator de-
bet auferre duo indiuidua à tabula, & ponere alterum eorum ſuper marginẽ tabulæ, ultra punctum
k, & prope ipſum ualde, utſuper punctum r, & reuertatur tabula ad ſuam primam poſitionem, & di-
rigat pupillam ad indiuiduũ poſitũ in medio: tunc inueniet indiuiduũ poſitum in puncto r, unum.
Deinde auferat indiuiduũ à puncto r, & ponat ipſum in margine tabulæ etiam ultra punctum k, ſu-
per punctum remotum à puncto k, ut ſuper punctũ f, & dirigat pupillam ad indiuiduum poſitum in
medio: quoniã tunc inueniet indiuiduum poſitum in puncto f, duo. Experimentator aũt inueniet
omnia, quæ diximus, cum direxerit pupillam ad indiuiduũ poſitũ in medio, aut ad indiuiduũ poſitũ
18[Figure 18]d z c s f r t q k l h b n m a in linea recta in latitudine, aut ad punctũ unius li-
neę, quodcunq; ſit, & dum duo axes cõcurrunt in
indiuiduo poſito in medio, aut in aliquo puncto li
neæ poſitæ in latitudine. Si ergo experimentator
direxerit pupillã in illo ſitu ad indiuiduũ, poſitũ
extra lineam poſitam in latitudine, aut ad pun-
ctum poſitum extra lineam illam, & concurrerint
duo axes in aliquo puncto extra lineam poſitam
in latitudine: tunc indiuiduum poſitum in medio
uidebitur duo: & ſi reliqua indiuidua fuerint in
duobus punctis k, t: tũc utrumq; eorum etiã uide
bitur duo. Deinde cũ experimẽtator direxerit pu
pillam ad mediũ indiuiduum, aut ad aliquẽ locũ
lineæ poſitæ in latitudine: ſtatim diſpoſitio reuer-
tetur ut in prima figura. Igitur à puncto b extra-
hantur lineæ b k, b r, b f, linea igitur k b eſt maior
linea b t, [per theſin & 19 p 1] & linea k q eſt æ-
qualis q t[ex theſi. ] Sic igitur angulus t b q, eſt ma
ior angulo q b k [per 4 p geometriæ Iordani. In
triangulo enim b t k ab angulo t b k, inæqualibus
lateribus b t, b k comprehenſo, recta b q eſt in me-
diũ baſis t k: itaq; angulus q b k ab ipſa b q & ma-
iore latere b k coprehẽſus, minor eſt angulo t b q,
ab eadẽ b q & minore latere b t comprehenſo] &
angulus t b q eſt æqualis angulo k a q [per 8 p 1]
& applicetur tabulæ adeò, ut non poſsit auferri à ſuo loco: & ſit ſtans ſuper tabulam ſtatu æquali:
duo aũt indiuidua reliqua erigantur ſuper extrema lineæ latę in duobus punctis k, t: & ſic tria indi-
uidua erunt in una uerticatione. Et hoc quidem facto: eleuet experimentator hanc tabulam, & ſu-
perponat concauitatẽ, quæ eſt in medio longitudinis, cornu naſi, & inter oculos adeò, ut cornu naſi
intret concauitatẽ, & applicetur cum tabula, & fientduo anguli tabulę apud duo media ſuperficierũ
duorum uiſuum, & propinqui, ut tangãt ipſa ferè. Deinde experimentator debet inſpicere indiui-
duum poſitum in medio tabulę, & pupillam ſuper ipſum tenere fortiter. Cum igitur experimẽtator
inſpexerit indiuiduum poſitum in medio hoc modo: axes duorum uiſuum concurrent in hoc indi-
uiduo, & ſuperponentur duabus diametris, aut erũt æquidiſtantes illis: & erit axis cõmunis, quem
prius determinauimus, ſuperpoſitus lineæ extẽſę in medio lõgitudinis tabulę, quę eſt linea h z. De-
inde experimẽtator in hac diſpoſitione debet intueri omnia, quę ſunt in ſuperficie tabulę: tunc aũt
inueniet unum quodq; triũ indiuiduorũ, quę ſunt in punctis k, q, t unum: & inueniet lineã k q t etiã
unam: linea aũt h z extenſa in longitudine tabulę, inuenientur duę, ſe ſecantes apud indiuiduũ poſi
tum in medio. Et ſimiliter duæ diametri etiã, cum experimentator intuetur eas in hoc ſtatu, appare
bunt quatuor: utraq; earũ ſcilicet duplex. Deinde experimentator debet ponere pupillã circa alte-
rum indiuiduorũ, quæ ſunt in duobus punctis k, t, ut duo axes concurrãt in indiuiduo poſito in ex-
tremo: deinde intueatur etiã in hac diſpoſitione: & inueniet triũ indiuiduorũ unumquodq; unum:
& lineam poſitã in latitudine etiã unam: & inueniet lineã mediam extenſam in longitudine tabulæ
duas: & utrãq; diametrorũ duas. Cum igitur experimentator cõprehenderit has lineas & indiuidua
poſita ſuper tabulã: auferat duo indiuidua, quę ſunt in duob. punctis k, t: & ponat ea ſuper lineã h z,
extẽſam in lõgitudine, unũ ſcilicet in puncto l, quod ſequitur uiſum, & reliquũ in puncto s, quod eſt
ultra indiuiduũ poſitum in medio: deinde uertat tabulam ad ſuam primã poſitionem, & dirigat pu
pillam ad indiuiduũ poſitũ in medio: tunc aũt inueniet duo indiuidua, quatuor, & obliqua à medio,
duo ſcilicet in dextro, & duo in ſiniſtro: & inueniet ea ſuper duas lineas, quæ in rei ueritate ſunt una
linea in medio, ſed apparent duę: & inueniet quælibet duo horũ quatuor ſuper alterã duarũ linearũ.
Et ſimiliter ſi abſtulerit duo indiuidua ab hac linea, & poſuerit ea ſuper alterã diametrorũ duarũ, u-
num in parte uiſus, & reliquũ ultra indiuiduũ poſitũ in medio inueniet illa quatuor: nam utraq; dia
metrorũ apparebit duplex. Quaproter apparebunt ſuper utrãq; linearũ, quæ ſunt unius diametri, in
rei ueritate duo indiuidua, unum in parte uiſus, & aliud ultra indiuiduũ poſitum in medio. Et ſimi-
liter ſi poſuerit duo indiuidua ſuper ambas diametros, utrumq; ſuper alterã diametrum, & poſuerit
in ea parte uiſus: inueniet illa quatuor: duo propinqua, & duo remota. Deinde experimentator de-
bet auferre duo indiuidua à tabula, & ponere alterum eorum ſuper marginẽ tabulæ, ultra punctum
k, & prope ipſum ualde, utſuper punctum r, & reuertatur tabula ad ſuam primam poſitionem, & di-
rigat pupillam ad indiuiduũ poſitũ in medio: tunc inueniet indiuiduũ poſitum in puncto r, unum.
Deinde auferat indiuiduũ à puncto r, & ponat ipſum in margine tabulæ etiam ultra punctum k, ſu-
per punctum remotum à puncto k, ut ſuper punctũ f, & dirigat pupillam ad indiuiduum poſitum in
medio: quoniã tunc inueniet indiuiduum poſitum in puncto f, duo. Experimentator aũt inueniet
omnia, quæ diximus, cum direxerit pupillam ad indiuiduũ poſitũ in medio, aut ad indiuiduũ poſitũ
18[Figure 18]d z c s f r t q k l h b n m a in linea recta in latitudine, aut ad punctũ unius li-
neę, quodcunq; ſit, & dum duo axes cõcurrunt in
indiuiduo poſito in medio, aut in aliquo puncto li
neæ poſitæ in latitudine. Si ergo experimentator
direxerit pupillã in illo ſitu ad indiuiduũ, poſitũ
extra lineam poſitam in latitudine, aut ad pun-
ctum poſitum extra lineam illam, & concurrerint
duo axes in aliquo puncto extra lineam poſitam
in latitudine: tunc indiuiduum poſitum in medio
uidebitur duo: & ſi reliqua indiuidua fuerint in
duobus punctis k, t: tũc utrumq; eorum etiã uide
bitur duo. Deinde cũ experimẽtator direxerit pu
pillam ad mediũ indiuiduum, aut ad aliquẽ locũ
lineæ poſitæ in latitudine: ſtatim diſpoſitio reuer-
tetur ut in prima figura. Igitur à puncto b extra-
hantur lineæ b k, b r, b f, linea igitur k b eſt maior
linea b t, [per theſin & 19 p 1] & linea k q eſt æ-
qualis q t[ex theſi. ] Sic igitur angulus t b q, eſt ma
ior angulo q b k [per 4 p geometriæ Iordani. In
triangulo enim b t k ab angulo t b k, inæqualibus
lateribus b t, b k comprehenſo, recta b q eſt in me-
diũ baſis t k: itaq; angulus q b k ab ipſa b q & ma-
iore latere b k coprehẽſus, minor eſt angulo t b q,
ab eadẽ b q & minore latere b t comprehenſo] &
angulus t b q eſt æqualis angulo k a q [per 8 p 1]