5650ALHAZEN
henſione ſituum ſuperficierum earum inter ſe.
Et ſormæ ſuperficierum uiſibilium, quarum par-
tes ſunt diuerſi ſitus: comprehenduntur à uiſu ex comprehenſione conuexitatis & concauitatis, &
planitiei partium ſuperficierum in uiſibilibus, & prominentiæ, & profunditatis partium ſuperfi-
ciei. Secundum ergo hunc modum erit comprehenſio ſuperficierum formarum uiſibilium, & fi-
gurarum earum. Et cum ſentiens uoluerit certificare formam ſuperficiei rei uiſæ, aut formam ali-
cuius partis rei uiſæ, mouebit uiſum in oppoſitionem eius, & faciet tranſire axem radialem ſuper
omnes partes eius, donec ſentiat remotiones partium eius, & ſitus cuiuslibet illarum a pud uiſum,
& ſitum earum inter ſe. Et cum ſentiens comprehenderit remotionem partium ſuperficierum, &
ſitus earum, & comprehenderit prominentiam & profunditatem: comprehendet formam illius
ſuperficiei rei uiſæ, & certificabit figuram eius. Et multoties errat uiſus in eo, quod comprehen-
dit ex formis ſuperficierum uiſibilium, & formis figurarum uiſibilium, & non percipit errorem.
Quoniam conuexitas parua & concauitas parua, & prominentia, & profunditas parua non com-
prehenduntur ſecundum acceſſum ad uiſum, quamuis earum remotio ſit mediocris, niſi ſit propin-
qua ualde uiſui. Viſibilia ergo, quorum formæ comprehenduntur à uiſu, ſunt illa, quorum quan-
titates partium ſuperficierum comprehenduntur à uiſu, & quorum exceſſus & æqualitates remo-
tionum partium comprehenduntur à uiſu. Et uiſibilia, quorum formæ certificantur à uiſu, ſunt il-
la, quorum quantitates remotionum partium, & quorum quantitates exceſſus remotionis par-
tium certificantur à uiſu. Et ſimiliter figuræ circumferentiarum ſuperficierum uiſibilium, & figu-
ræ circumferentiarum partium ſuperficierum uiſibilium non certificantur à uiſu, niſi ſint in re-
motionibus mediocribus, & certificauerit uiſus ordinationem terminorum earum, & ſitum par-
tium terminorum earum inter ſe, & certificauerit angulos earum. Et in quibus ſitus terminorum
non certificãtur à uiſu, neque anguli, ſi habuerint angulos: in ijs non certificabit uiſus figuras. O-
mnes ergo figuræ uiſibilium comprehenduntur à uiſu, ſecundum modos, quos declarauimus.
tes ſunt diuerſi ſitus: comprehenduntur à uiſu ex comprehenſione conuexitatis & concauitatis, &
planitiei partium ſuperficierum in uiſibilibus, & prominentiæ, & profunditatis partium ſuperfi-
ciei. Secundum ergo hunc modum erit comprehenſio ſuperficierum formarum uiſibilium, & fi-
gurarum earum. Et cum ſentiens uoluerit certificare formam ſuperficiei rei uiſæ, aut formam ali-
cuius partis rei uiſæ, mouebit uiſum in oppoſitionem eius, & faciet tranſire axem radialem ſuper
omnes partes eius, donec ſentiat remotiones partium eius, & ſitus cuiuslibet illarum a pud uiſum,
& ſitum earum inter ſe. Et cum ſentiens comprehenderit remotionem partium ſuperficierum, &
ſitus earum, & comprehenderit prominentiam & profunditatem: comprehendet formam illius
ſuperficiei rei uiſæ, & certificabit figuram eius. Et multoties errat uiſus in eo, quod comprehen-
dit ex formis ſuperficierum uiſibilium, & formis figurarum uiſibilium, & non percipit errorem.
Quoniam conuexitas parua & concauitas parua, & prominentia, & profunditas parua non com-
prehenduntur ſecundum acceſſum ad uiſum, quamuis earum remotio ſit mediocris, niſi ſit propin-
qua ualde uiſui. Viſibilia ergo, quorum formæ comprehenduntur à uiſu, ſunt illa, quorum quan-
titates partium ſuperficierum comprehenduntur à uiſu, & quorum exceſſus & æqualitates remo-
tionum partium comprehenduntur à uiſu. Et uiſibilia, quorum formæ certificantur à uiſu, ſunt il-
la, quorum quantitates remotionum partium, & quorum quantitates exceſſus remotionis par-
tium certificantur à uiſu. Et ſimiliter figuræ circumferentiarum ſuperficierum uiſibilium, & figu-
ræ circumferentiarum partium ſuperficierum uiſibilium non certificantur à uiſu, niſi ſint in re-
motionibus mediocribus, & certificauerit uiſus ordinationem terminorum earum, & ſitum par-
tium terminorum earum inter ſe, & certificauerit angulos earum. Et in quibus ſitus terminorum
non certificãtur à uiſu, neque anguli, ſi habuerint angulos: in ijs non certificabit uiſus figuras. O-
mnes ergo figuræ uiſibilium comprehenduntur à uiſu, ſecundum modos, quos declarauimus.
36. Magnitudo nec ex angulo pyramidis opticæ tantum: nec ex anguli & diſtantiæ compa-
ratione percipitur. 27 p 4.
ratione percipitur. 27 p 4.
MAgnitudo uerò & quantitas rei uiſæ comprehenduntur à uiſu:
ſed qualitas comprehenſio-
nis eius eſt ex intentionibus dubitabilibus. Et plures opinantur, quòd quantitas magni-
tudinis rei uiſæ non comprehenditur à uiſu, niſi ex quantitate anguli, qui fit apud centrum
uiſus, quem continet ſuperficies pyramidis radialis, cuius baſis continet rem uiſam: & quòd uiſus
comparat quantitates rerum uiſarum ad quantitates angulorum, qui fiunt à radijs, qui continent
res uiſas apud centrum uiſus, & non ſuſtentatur in comprehenſione magnitudinis, niſi ſuper an-
gulos tantùm. Et quidam illorum opinantur, quòd comprehenſio magnitudinis non completur
in comparatione ad angulos tantùm, ſed per conſiderationem remotionis rei uiſæ, & ſitus eius
cum comparatione ad angulos. Et ueritas eſt, quòd non eſt poſsibile, ut ſit comprehenſio quanti-
tatum rerum uiſarum à uiſu ex comparatione ad angulos, quos res uiſæ reſpiciunt apud centrum
uiſus tantùm. Quoniam eadem res uiſa non diuerſatur in quantitate apud uiſum, quamuis remo-
tiones eius diuerſentur diuerſitate non magna. Quoniam quãdo res fuerit prope uiſum, & ipſe cõ-
prehenderit quantitatem eius: & poſtea fuerit elongata à uiſu non multum: non diminuetur eius
quantitas apud uiſum, quando eius remotio fuerit mediocris. Et nunquam diuerſatur quantitas
alicuius rei uiſæ aſſuetæ apud uiſum, quando remotiones eius diuerſantur, & fuerint ex remotioni
bus mediocribus. Et ſimiliter corpora æqualia diuerſarum remotionum, quando remotio illo-
rum fuerit mediocris, cõ-
10[Figure 10]e b a d c11[Figure 11]b e g a h d k f z prehenduntur à uiſu æ-
qualia: Sed anguli, quos
reſpicit una & eadem res
uiſa in remotionibus di-
uerſis mediocribus, diuer
ſantur diuerſitate alicu-
ius quantitatis, [ut patet
per 21 p 1] Quoniam
quando res uiſa fuerit re-
mota à uiſu per unum cu-
bitum, deinde ſi elonge-
tur à uiſu, donec fuerit e-
ius remotio per duos cu-
bitos: erit inter duos an-
gulos, qui fiunt apud ui-
ſum ab illa re uiſa, ma-
gnus exceſſus: & tamen
non comprehendit uiſus
rem uiſam in remotione
duorum cubitorum, mi-
nis eius eſt ex intentionibus dubitabilibus. Et plures opinantur, quòd quantitas magni-
tudinis rei uiſæ non comprehenditur à uiſu, niſi ex quantitate anguli, qui fit apud centrum
uiſus, quem continet ſuperficies pyramidis radialis, cuius baſis continet rem uiſam: & quòd uiſus
comparat quantitates rerum uiſarum ad quantitates angulorum, qui fiunt à radijs, qui continent
res uiſas apud centrum uiſus, & non ſuſtentatur in comprehenſione magnitudinis, niſi ſuper an-
gulos tantùm. Et quidam illorum opinantur, quòd comprehenſio magnitudinis non completur
in comparatione ad angulos tantùm, ſed per conſiderationem remotionis rei uiſæ, & ſitus eius
cum comparatione ad angulos. Et ueritas eſt, quòd non eſt poſsibile, ut ſit comprehenſio quanti-
tatum rerum uiſarum à uiſu ex comparatione ad angulos, quos res uiſæ reſpiciunt apud centrum
uiſus tantùm. Quoniam eadem res uiſa non diuerſatur in quantitate apud uiſum, quamuis remo-
tiones eius diuerſentur diuerſitate non magna. Quoniam quãdo res fuerit prope uiſum, & ipſe cõ-
prehenderit quantitatem eius: & poſtea fuerit elongata à uiſu non multum: non diminuetur eius
quantitas apud uiſum, quando eius remotio fuerit mediocris. Et nunquam diuerſatur quantitas
alicuius rei uiſæ aſſuetæ apud uiſum, quando remotiones eius diuerſantur, & fuerint ex remotioni
bus mediocribus. Et ſimiliter corpora æqualia diuerſarum remotionum, quando remotio illo-
rum fuerit mediocris, cõ-
10[Figure 10]e b a d c11[Figure 11]b e g a h d k f z prehenduntur à uiſu æ-
qualia: Sed anguli, quos
reſpicit una & eadem res
uiſa in remotionibus di-
uerſis mediocribus, diuer
ſantur diuerſitate alicu-
ius quantitatis, [ut patet
per 21 p 1] Quoniam
quando res uiſa fuerit re-
mota à uiſu per unum cu-
bitum, deinde ſi elonge-
tur à uiſu, donec fuerit e-
ius remotio per duos cu-
bitos: erit inter duos an-
gulos, qui fiunt apud ui-
ſum ab illa re uiſa, ma-
gnus exceſſus: & tamen
non comprehendit uiſus
rem uiſam in remotione
duorum cubitorum, mi-
zoom in
zoom out
zoom area
full page
page width
set mark
remove mark
get reference
digilib