Ibn-al-Haitam, al-Hasan Ibn-al-Hasan; Witelo; Risner, Friedrich, Opticae thesavrvs Alhazeni Arabis libri septem, nunc primùm editi. Eivsdem liber De Crepvscvlis & Nubium ascensionibus. Item Vitellonis Thuvringopoloni Libri X. Omnes instaurati, figuris illustrati & aucti, adiectis etiam in Alhazenum commentarijs, a Federico Risnero, 1572

Table of contents

< >
[271.] 19. Sirecta linea ab uno uiſu ſit perpendicularis ſpeculo ſphæ-rico conuexo: unum ipſi{us} punctum, in quo uiſ{us} ſuperficiem ſe-cat, ab uno ſpeculi puncto, in quod cadit, ad eundem uiſum refle-ctetur. 10 p 6.
[272.] 20. Sipars lineæ reflexionis, intra peripheriam circuli (qui eſt communis ſectio ſuperficie-rum reflexionis & ſpeculi ſphærici conuexi) continuatæ, æquetur ſemidiametro eiuſdem peri-pheriæ: imago intra ſpeculum uidebitur. 24 p 6.
[273.] 21. Si reflexio fiat à peripheria circuli (qui eſt communis ſectio ſuperficierum, reflexionis & ſpeculi ſphærici conuexi) inter rectam à uiſu ad ſpeculi centrum ductam, & lineam reflexionis, æquantem partem ſuam intra peripheriam, eiuſdem ſemidiametro: imago intra ſpeculum ui-debitur. 25 p 6.
[274.] 22. Si reflexio fiat à peripheria circuli (qui eſt communis ſectio ſuperficierum reflexionis & ſpeculi ſphærici conuexi) inter rectam à uiſu ſpeculum tangentem, reflexionis puncto proxi-mam, & lineam reflexionis æquãtem partem ſuam intra peripheriam eiuſdem ſemidiametro: imago aliàs intra ſpeculum: aliàs in ſuperficie: aliàs extra uidebitur. 26 p 6. Item 27. 7 p 6.
[275.] 23. Si linea reflexionis ſecans diametrum ſpeculi ſphærici conuexi: æquet ſegmentum ſuum inter ſpeculi ſuperficiem & dictam diametrum, ſegmento eiuſdem diametri contermino centro ſpeculi: erit hoc ſegmentum imaginum expers. 28 p 6.
[276.] 24. Si in diametro ſpeculi ſphærici conuexi extra uiſ{us} centrum ducta, in́ apparentem ſuperficiem continuata, imaginum meta notetur: Imagines dictæ diametri uidebuntur inter metam & ſpeculi ſuperficiem. 29 p 6.
[277.] 25. Si linea reflexionis ſecans ſpeculum ſphæricum conuexum, æquet ſegmentum intra ipſi-{us} ſuperficiem, eiuſdem ſemidiametro: & ſemidiameter per terminum lineæ reflexionis con-currat cum rect a à uiſu ſpeculum tangente: Imagines concurrentis ſemidiametri, inter concur ſum & ſpeculι ſuperficiem uidebuntur. 30 p 6.
[278.] 26. Si linea reflexionis æquans ſua parte inſcripta ſemidiametrum circuli (qui est communis ſectio ſuperficierum reflexionis & ſpeculi ſphærici conuexi) terminetur in peripheria non appa rente: perpẽdicularis incidẽtiæ, ſecãs peripheriã inter lineã reflexionis, & rectã à uiſu ſpeculũ tangentẽ: habebit quaſdam imagines intra, quaſdam extra ſpeculũ: unam in ſuperficie. 31 p 6.
[279.] 27. Si linea reflexionis, æquans ſua parte in ſcripta ſemidiametrum circuli (qui eſt commu-nis ſectio ſuperficierum reflexionis & ſpeculi ſphærici conuexi) terminetur in peripheria nõ ap-parente: perpendicularis incidentiæ ſecans peripheriam inter terminos lineæ reflexionis & quadr antis peripheriæ, à puncto tact{us}, rectæ à uiſu ſpeculum tangentis, inchoati, habebit i-magines extra ſpeculum. 32 p 6.
[280.] 28. Perpendicularis incidentiæ ſecans occult ãperipheriam cir culι (quieſt communis ſectio ſuperficierum reflexionis & ſpeculi ſphærici conuexi) inter terminos rectæ per centra uiſ{us} ac ſpeculi ductæ, & quadrantis peripheriæ, à puncto tact{us} rectæ à uiſu ſpe-culum tangentis, inchoati: imaginem nullam habet. 33 p 6.
[281.] 29. Ab uno ſpeculi ſphærici conuexi puncto, unum uiſibilis punctum adunũ uiſum reflecti-tur. Ita uni{us} punctiuna uidetur imago. 16 p 6.
[282.] 30. Siduo perpendicularis incidentiæ pun- cta, à ſpeculo ſphærico conuexo ad unum uiſum reflectantur: loc{us} tum imaginis tum reflexio- nis, puncti centro ſpeculi propinquioris erit re- motior: imaginis ab eodem centro: reflexionis à uiſu. 17 p 6.
[283.] 31. Viſa & uiſibilia à centro ſpeculi ſphærici conuexi æquabiliter diſtantib{us}: punctum refle-xionis inuenire. 20 p 6.
[284.] 32. À puncto dimidiatæ peripheriæ medio, ducere lineam re-ctam, ut ſegmentum ei{us} conterminum continuatæ diametro, æquetur datæ lineæ rectæ. 128 p 1.
[285.] 33. À puncto dimidiatæ peripheriæ non medio, ducere lineam rectam: ut ſegmentum ei{us} conterminum continuatæ diametro, æquetur datæ lineæ rectæ. 130 p 1.
[286.] 34. À puncto peripheriæ circuli extra datam diametrum dato, ducere lineam rectam, it æ ſectam data diametro, ut ſegmentum inter diametrum & punctum peripheriæ dato puncto op poſitum, æquetur datæ rectæ, minori circuli diametro. 133 p 1.
[287.] 35. À puncto dato in altero laterum trianguli rectanguli angulum rectum continẽtium, ducere per lat{us} angulo recto oppoſitum, rectam, cui{us} ſegmentum conterminum reliquo late-ri infinito, habeat ad ſegmentum lateris angulo recto oppoſiti, conterminum primo lateri, ratio nem in duab{us} rectis datam. 134 p 1.
[288.] 36. Duob{us} punctis extra circuli peripheriam, uel uno extra, reliquo intra datis: inuenire in peripheria punctum, in quo recta linea ipſam tangẽs, bif ariam ſecet angulum comprehenſum
[289.] 37. À dato extra circulum puncto, ducere ad datam diametrũ, lineã rectã: cui{us} pars inter peripheriam & datam diametrum æquetur parti diametri centro circuli conterminæ. 136 p 1.
[290.] 38. À puncto dato in altero laterũ trianguli rectanguli, angulũ rectũ continentiũ, ducere ad lat{us} angulo recto oppoſitũ, rectã cõcurrẽtẽ cũ reliquo latere infinito: ita, ut tota ad ſegmẽtũ lateris angulo recto oppoſiti, cõterminũ primo lateri, habeat rationẽ in duab. rectis datã. 137 p 1.
[291.] 39. Viſu & uiſibili à centro ſpeculi ſphærici conuexi inæquabiliter diſtantib{us}, punctum re-flexionis inuenire. 22 p 6.
[292.] 40. Si radi{us} à uiſibili ſpeculo ſphærico cõuexo obliquè incidens, cum ſemidiametro eiuſdem an-gulũ nõ maiorẽ recto coprehendat: non reflectetur ad uiſum ab illo incidẽtiæ puncto. 21. 22 p 6.
[293.] 41. Viſibile à duob. ſpeculi ſphærici cõuexi pũctis ad utrũ uisũ reflexũ, unã habet imaginẽ. 34 p 6.
[294.] 42. In ſpeculo ſphærico conuexo puncta imaginis, punctis uiſibilis ſitu & ordine, in utro uiſu reſpondent. 35 p 6.
[295.] 43. Si cõmunis ſectio ſuperficierũ reſlexiõis & ſpeculi cylindracei cõuexi fuerit latus cylindri, uel circul{us}: loca, tum reflexionum tum imaginum eodem modo ſehabebunt, ut in ſpeculis pla-no & ſphærico conuexo. 42. 43 p 7.
[296.] 44. Siperpendicularis incidentiæ ſecetur à lineis: reflexionis, intra ellipſin (quæ est communis ſectio ſuperficierum reflexionis & ſpeculi cylindracei conuexi) & tangente in reflexionis pun-cto: erit ut tota perpendicularis adinferum ſegmentum, ſic ſuperum adintermedium. Et infe-rum mai{us} erit ſegmento lineæ reflexionis. 47.48 p 7.
[297.] 45. Si cõmunis ſectio ſuperficierũ, reflexionis & ſpeculi cylindracei cõuexi fuerit ellipſis: imago uiſibilis obliquè reflexi, aliâs in ſuքficie ſpeculi: aliâs intra: aliâs extra ſpeculũ uidebitur. 49 p 7.
[298.] 46. Si cõmunis ſectio ſuperficierũ, reflexiõis & ſpeculi cylindracei conuexi, fuerit lat{us} cylindri, uel circul{us} baſib. parallel9: ab uno pũcto unũ uiſibilis pũctũ ad unũ uisũ reflectetur. 26. 27 p 7.
[299.] 47. Si communis ſectio ſuperficierum, reflexionis & ſpeculi cylindracei conuexi fuerit elli-pſis: ab uno puncto unum uiſibilis punctum ad unum uiſum reflectetur. 28 p 7.
[300.] 48. Si communis ſectio ſuperſicierum, reflexionis & ſpeculi cylindracei conuexi fuerit elli-pſis: uiſu & uiſibili datis, punctum reflexionis inucnire. 29 p 7.
< >
page |< < (267) of 778 > >|
273267OPTICAE LIBER VII. ſtentem in aliquo corpore diaphano diuerſo ab aere: fit pyramis refracta, cuius caput eſt punctum
in aere, & baſis eſt illa res uiſa:
& erit refractio eius apud ſuperficiem corporis ab aere diuerſi. O-
mnis ergo res uiſa in corpore diaphano diuerſo ab aere, quando comprehenditur à uiſu:
compre-
henditur à forma extenſa in pyramide refracta, adunata apud punctum exiſtens in cẽtro uiſus.
Hoc
ergo modo comprchendit uiſus ea, quæ refractè comprehendit.
35. Imago uiſibilis refracti aßimilatur figuræ refractiui. 46 p 10.
IN capitulo autem imaginis declarauimus, quòd omne uiſum comprehenditur à uiſu ultra ima-
ginem:
& locus imaginis eſt punctum, in quo ſecant ſe linea radialis, per quam extenditur for-
ma ad uiſum, & perpẽdicularis exiens à puncto uiſo.
Si ergo imaginati fuerimus, quòd ab uno-
quoq;
puncto rei uiſæ exit perpendicularis ad ſuperficiem corporis diaphani, in quo eſt res uiſa:
tunc habebimus quoddam corpus, exiens à uiſu ad ſuperficiem corporis diaphani:
unde ſequitur
quòd iſtud corpus ſecet pyramidem refractam, & illa ſuperficies, in qua ſecãt ſe, eſt imago illius rei
uiſæ.
Si ergo ſuperficies corporis diaphani, in quo eſt res uiſa, fuerit æ qualis: tunc corpus imagina-
tum continens omnes perpendiculares, erit æqualis ſuperficiei.
Quare imago addit parum ſuper
rem uiſam.
Et ſi corpus fuerit ſphæricum, & conuexum eius ex parte uiſus, & centrum eius fuerit
ſuper illam rem uiſam:
tunc corpus imaginatum erit pyramidale, cuius caput eſt centrum ſphæræ:
& quantò magis exten ditur à ſuperficie corporis ſphærici, tantò magis amplificabitur:
& ſi ſectio
fuerit inter rem uiſam & ſuperficiem ſphæricam:
tunc imago erit amplior illa re uiſa: Si autẽ ſectio
fuerit ultra rem uiſam:
tunc imago erit ſtrictior re uiſa. Si uerò res uiſa fuerit ultra ſuperficiem ſphę
ricam:
tunc corpus imaginatum, erunt duæ pyramides oppoſitæ, quarum caput centrum ſphæræ.
Quare cum loca ſectionis inter corpus imaginatum & pyramidem poſsint eſſe diuerſa:
fortè locus
ſectionis, in quo eſt imago, erit maior uiſo, fortè minor, fortè æqualis.
Si uerò corpus diaphanum
fuerit ſphæricum, & concauitas eius fuerit ex parte uiſus:
tunc corpus imaginatum erit pyramis,
cuius caput eſt centrum ſphæræ.
Quantò ergo magis extenditur hoc corpus in partem ſuperficiei
ſpheræ, tantò magis adunatur & conſtringitur, & quantò magis extenditur in aliam partem, tantò
magis amplificatur:
ſuperficies enim continua parua, erit media inter centrum eius, & ſphæram. Si
nerò locus ſectionis huius corporis cum pyramide refracta fuerit propinquior centro concauita-
tis ſphæræ, quàm res uiſa:
erit imago minor ipſa re uiſa. Si aũt fuerit remotior à centro cõcauitatis,
quàm res uiſa:
erit imago maior, quàm res uiſa. Et cum una res uiſa comprehenditur à pluribus uiſi
bus in uno momento:
omnes imagines, quas illi uiſus comprehendunt, erunt in illo tempore in u-
no imaginato, quod eſt perpendiculare ſuper ſuperficiem corporis diaphani.
36. Vtro uiſu una refracti uiſibilis imago uidetur. 47 p 10.
ET una res uiſibilis comprehenditur ab uno homine in uno tempore, ultra corpus diaphanũ
diuerſum à diaphanitate corporis, in quo eſt uiſus, utro q;
uiſu: & tamen comprehendit rem
illam unam.
Si enim homo comprehenderit aliquid de eis, quæ ſunt in cœlo, aut in a qua, aut
ultra uitrum, & cooperuerit alterum uiſum:
nihilo minus cõprehendet illud reliquo. Ex quo patet,
quòd una res uiſa exiſtens ultra corpus diaphanum, diuerſum ab aere, comprehendetur utroq;
ui-
ſu, & altero uiſu.
Cauſſa autem huius eſt, ut in tertio libro [9. 14 n] diximus: quoniã in omni pun-
cto cuiuslibet uiſi comprehenſibilis rectè & utroq;
uiſu, in quo cõiuncti fuerint duo radij utriuſq;
uiſus conſimilis poſitionis, quantùm ad duos axes uiſuum:
comprehendetur unum: & ſi in ipſo ag-
gregati fuerintra dij diuerſæ poſitionis, quantùm ad duos axes uiſuum:
comprehendentur duo: &
in maiore parte, eorum quæ comprehenduntur, poſitio eſt conſimilis.
Hæc autem, quæ ſunt diuer-
ſæ poſitionis, reſpectu utriuſque uiſus, ſunt ualderara, ut in tertio diximus tractatu.
Et illud, quod
comprehenditur refractè, comprehenditur in loco imaginis:
forma autem, quæ eſt in loco imagi-
nis, comprehẽditur à uiſu rectè, poſitio autem huius formæ, quæ eſt imago reſpectu uiſus:
eſt, ſicut
poſitio alterius rei uiſæ earum, quæ uidentur rectè.
Vnde poſitio harum imaginum, reſpectu uiſus,
eſt in maiore parte conſimilis:
& in omni puncto imaginis congregantur duo radij duorum uiſuũ
conſimilis poſitionis.
Quare una res uiſa uidetur una utroq; uiſu. Et ut hoc euidentius declaretur:
dicamus, quodiam diximus:
quòd omne punctum eius, quod comprehenditur refractè: compre-
henditur in loco imaginis, qui eſt inter punctum ſectionis ex perpendiculari, exeunte ab illo pun-
cto ſuper ſuperficiem corporis diaphani, in quo eſt res uiſa, & inter lineam radialem, per quã exten
ditur forma ad uiſum.
Cum ergo aſpiciens comprehenderit punctum alicuius rei utroq; uiſu: ima-
go illius puncti reſpectu utriuſq;
uiſus eſt in perpendiculari, exeunte exillo pũcto, quæ eſt eadem
linea.
Et cum forma illius puncti peruenerit ad duo puncta ſuperficierũ uiſuũ, quorum ſitus reſpe-
ctu axis uiſus eſt conſimilis:
tunc duæ lineæ, per quas formę extendũtur ad utrũq; uiſum: perueni-
unt ad duo centra duorum uiſuũ.
Sunt ergo axes, aut habentes ex axibus poſitionem conſimilem:
& duo axes uiſuũ ſemper ſunt in eadem ſuperficie:
& omnes lineæ exeuntes à cẽtro duorum uiſuũ
habentes poſitionem conſimilem ab axe communi, erunt in eadem ſuperficie:
axis enim commu-
nis ſemper eſt in eadem ſuperficie.
Nam ſi aliquid comprehenditur utroq; uiſu in eodem tempore
uera comprehenſione:
tũc axes concurrunt in uno puncto illius rei [per 10. 15 n 3. ] Quare ſunt in
eadem ſuperficie.
Item poſitio uiſuum naturalis eſt conſimilis, & non exit à naturali poſitione, niſi
per accidens, aut per uiolentiam:
quare axes eorum ſunt in eadem ſuperficie. Principium enim

Text layer

  • Dictionary

Text normalization

  • Original
  • Regularized
  • Normalized

Search


  • Exact
  • All forms
  • Fulltext index
  • Morphological index