Ibn-al-Haitam, al-Hasan Ibn-al-Hasan; Witelo; Risner, Friedrich, Opticae thesavrvs Alhazeni Arabis libri septem, nunc primùm editi. Eivsdem liber De Crepvscvlis & Nubium ascensionibus. Item Vitellonis Thuvringopoloni Libri X. Omnes instaurati, figuris illustrati & aucti, adiectis etiam in Alhazenum commentarijs, a Federico Risnero, 1572

Table of contents

< >
[431.] 16. Cœlum rari{us} eſt aere & igne. 50 p 10.
[432.] DE IMAGINIBVS. CAP. V. 17. Imago (quæ eſt forma refracti uiſibilis à medio diuerſo) extra uiſibilis locum uidetur. in defin. 11 p 10.
[433.] 18. Imago uideturin concurſu linearum refractionis, & perpendicularis incidentiæ. 15 p 10.
[434.] 19. Imago uidetur tum in linea refractionis, tum in perpendiculari incidentiæ. 12. 13. 18 p 10.
[435.] 20. Viſibile refractum à medio (quod ſectum plano, facit communem ſectionem lineam re-ctam aut peripheriam) unam habet imaginem. 29. 30 p 10.
[436.] 21. Si communis ſectio ſuperficierum, refractionis & refractiui fuerit linea recta: uiſibile in perpendiculari ſuper refractiuum à uiſu duct a: rectè, & unum uidebitur. 19 p 10.
[437.] 22. Si communis ſectio ſuperficierum, refractionis & refractiui denſioris fuerit linea rect a: uiſibile extra perpendicularem à uiſu ſuper refractiuum ductam, ab uno puncto refringetur, & unam habebit imaginem. 20 p 10.
[438.] 23. Si cõmunis ſectio ſuperficierũ refractionis & refractiui rarioris fuerit linea recta: uiſibi-le extra perpendicularem, à uiſu ſuper refractiuum ductã: ab uno puncto refringetur: & unam habebit imaginem. 21 p 10.
[439.] 24. Si duæ rectæ lineæ circulo inſcriptæ interſecentur: angul{us} ſectionis quilibet æquatur angulo in peripheria, inſiſtẽti in periphe-riam æqualẽ duab{us} peripherijs eidem angulo, & ad uerticem oppoſito ſubtenſis 54 p 1.
[440.] 25. Si duæ rectæ lineæ circulo inſcriptæ, extrà cõtinuatæ cõcurrant: angulus concurſ{us} æqua-tur angulo in peripheria, inſiſtenti in peripheriã, qua maior peri- pheriarum inter inſcript{as} cõprehenſarũ exuperat minorẽ. 55 p 1.
[441.] 26. Sι cõmunis ſectio ſuperficierũ refractionis & refractiui con uexi fuerit peripheria: uiſibile in perpendiculari à uiſu ſuper re-fractiuum duct a: rectè, & unum uidebitur. 22 p 10.
[442.] 27. Si communis ſectio ſuperficierum, refractionis & refractiui conuexi denſioris fuerit peripheria: uiſibιle extra perpendicularem à uiſu ſuper refractiuum ductam, ab uno puncto re fringetur, unam́ habebit imaginem, uariè, pro uaria uiſ{us} uel uiſibilis poſitione, ſitam. 23 p 10.
[443.] 28. Si communis ſectio ſuperficierum refractionis & refractiui conuexi rarioris fuerit peri pherιa: uiſibile extra perpendicularem à uiſu ſuper refractiuum ductam: ab uno puncto refrin getur, unam́ habebit imaginem, uariè pro uaria uiſ{us} ueluiſibilis poſitione ſit am. 24 p 10.
[444.] 29. Si uiſ{us} ſit extra circulum (qui eſt communis ſectio ſuperficierum, refractionis & re-fractiui ſphærici conuexi denſioris) linea recta in definito ſitu poteſt à ſegmento peripheriæ nõ magnæ refringi: & aliquod ei{us} punctum rectè: è reliquis plura refractè uideri: & locus to-ti{us} imaginis est in ipſo uiſu. 25 p 10.
[445.] 30. Si communis ſectio ſuperficierum, refractionis & refractiui caui, denſioris fuerit peri-pheria: uiſibile in perpendiculari à uiſu ſuper refractiuum ducta, re ctè: & unum uidebitur. 26 p 10.
[446.] 31. Si communis ſectio ſuperficierum, refractionis & refractiui caui, denſioris fuerit peripheria: uiſibile extra perpendicularem à ui ſu ſuper refractiuum ductam, ab uno puncto refringetur, unam́ habebit imaginem, uariè pro uaria uiſ{us} uel uiſibilis poſitione ſi-tam. 27 p 10.
[447.] 32. Si communis ſectio ſuperficierum, refractionis & refractiui cauirarioris, fuerit peri-pheria: uiſibile extra perpendicularem à uiſu ſuper refractiuum ductam, ab uno puncto refrin getur, unam́ habebit imaginem, uariè pro uaria uiſ{us} uel uiſibilis poſitione ſitam. 28 p 10.
[448.] 33. Viſibile refractum à refractiuo uariæ uel figuræ uel perſpicuitatis, uel ſimul utriuſ: uari{as} & monſtrific{as} uarijs in locis imagines habet. 29. 30 p 10.
[449.] QVOMODO VISVS COMPREHENDAT VISIBILIA SE-cundum refractionem. Cap. VI. 34. Si uiſ{us} & uiſibile in diuerſis medijs ſua loca inter ſe permutent: nomina linearum in cidentiæ & refractionis mutantur. 9 p 10.
[450.] 35. Imago uiſibilis refracti aßimilatur figuræ refractiui. 46 p 10.
[451.] 36. Vtro uiſu una refracti uiſibilis imago uidetur. 47 p 10.
[452.] 37. Viſio diſtincta fit rectis lineis à uiſibili ad uiſum perpendicularib{us}. Et uiſio omnis fit re-fractè. 17. 18 p 3.
[453.] DE FALLACIIS VISVS, QVAE ACCIDVNT ex refractione. Cap. VII. 38. Refractio debilit at lucem & colorem uiſibilis: ita totam imaginem confuſam uiſui of-fert. 10 p 10.
[454.] 39. Si communis ſectio ſuperficierum, refractionis & refractiui fuerit linea recta, & uiſ{us} ſit in perpendiculari duct a à medio uiſibilis par alleli communi ſectioni: imago maior uidebitur uiſibili. 31 p 10.
[455.] 40. Si communis ſectio ſuperficierum, refractionis & refractiui fuerit linea recta, & uiſ{us} ſit in perpendiculari duct a à medio uiſibilis obliqui ad communem ſectionem: imago maior ui-debitur uiſibili. 32 p 10.
[456.] 41. Si communis ſectio ſuperficierum, refractionis & refractiui fuerit linea recta: & uiſ{us} ſit extra planum perpendicularium à terminis uiſibilis, par alleli communiſectioni ſuper refra-ctiuum duct arum: imago uidebitur maior uiſibili. 33 p 10.
[457.] 42. Si communis ſectio ſuperficierum, refractionis et refractiui fuerit linea recta: & uiſ{us} ſit extr a planum perpendicularium à terminis uiſibilis obliqui ad com- munem ſectionem, ſuper refractiuum ductarum: ima- go maior uidebitur uiſibili. 34 p 10.
[458.] 43. Si tota imago refracti uiſibilis à refractiuo plano, uideatur maior uiſibili: uidebitur & pars imaginis maior parte uiſibilis proportionali. 35 p 10.
[459.] 44. Si uiſ{us} ſit in continuat a diametro circuli (qui eſt communis ſectio ſuperficierum, re-fractionis & refractiui conuexi denſioris) uiſibile uerò inter ipſi{us} centrum & uiſum, ab eodem centro æquabiliter diſtet: imago uidebitur maior uiſibili. 36 p 10.
[460.] 45. Si uiſ{us} ſit in continuata diametro circuli (quieſt cõmunis ſectio ſuperficierum refractio-nis et refractiui cõuexi dẽſioris) uiſibile uerò inter ipſi{us} centrũ & uiſum ab eodẽ cẽtro inæqua-biliter diſtet: imago uιdebi tur maior uiſi bili. 37 p 10.
< >
page |< < (132) of 778 > >|
434132VITELLONIS OPTICAE propter uelocitatem motus titionis: & ſic ignis paruus æſtimatur maior propter ſui motus tempe-
ris breuitatem.
Exintemperantia & uiſus debilitate in magnitudinis uiſione error accidit: quia e-
tiam res fortè parua nullo modo uidetur:
ut patet in ſenibus, qui non poſſunt diſcernore literam mi
nutam.
Patet ergo propoſitum.
29. Viſio comprehendit omnem ſitum per comprehenſionem debitæ remotionis in ipſis rebus
ſituatis. Alhazen 26 n 2.
Siue enim nomen ſitus dicat totius rei uiſę, ſiue partium eius oppoſitionem ad uiſum ſecundum
directionem uel obliquationem:
ſiue dicat ordinationem ſuperficierum rei uiſæ, uel partium eius
apud ſuperficiem ipſius uiſus, ut cum res uiſa eſt multarũ ſuperficierum apparentium uiſui:
ſiue no
men ſitus dicat ſituationem linearum, quæ ſuntipſarum ſuperficierum uiſibilium:
ſiue dicat ſitum.
ſpatiorũ, quæ ſunt inter quælibet duo uiſibilia ſimul comprehenſa à uiſu:
ſemper accepto ſitu ſecun
dum quemcunq;
iſtorum modorum, hæc omnia & ſingula comprehendit uiſus, ut hæc ſunt diſp oſi-
ta in corporibus lucidis uel coloratis, ut in per ſe uiſibilibus & in illis ſundata:
& ſemper cóprehen-
dit quemlibet modũ ſitus, cóprehenſa remotione à uiſu uel inter ſe, quæ debentur ipſis totis uel par
tibus ſituatis.
Pater ergo propoſitũ: quoniá hos modos particulariter in ſequentibus proſequemur.
30. Situs oppoſitionis rei uiſa & partium eius ad uiſum, comprehenditur à ſenſu uiſus auxi
lio uirtutis diſtinctiua. Alhazen 27 n 2.
Cum enim ſitus cuiuslibet habentis ſitum ad aliud, componatur ex remotione illorum duorum
ad inuicem:
palàm, quòd oppoſitio rei uiſæ ad uiſum, quæ quidem ſitus eſt, componitur ex remotio
ne rei uiſæ à uiſu, & ex parte uniuerſi, in qua eſt res uiſa reſpectu uiſus.
Comprehenſio autem remo-
tionis rei uiſæeſt ab ipſa uirtute diſtinctiua per intentionem quieſcentem in anima, ut oſtenſum eſt
per 9 & 10 the.
huius. Cum ergo uirtus diſtinctiua comprehendet locum rei uiſæ & ſuam remotio-
nem:
tunc in ſimul cum illis comprehendet rei oppoſitionem: uerus autem locus rei uiſæ compre-
henditur ex ſitu ipſius uiſus, & ex ſitu ipſius rei uiſæ apud uiſionem, quoniam uiſus nõ comprehen
dit rem uiſam niſi ex oppoſitione.
Diſtιnguet ergo uirtus diſtinctiua inter locum obliquum uiſui, &
locum propinquum ei:
uirtus enim diſtinctiua comprehendit omnia loca rerum locatarũ per com-
prehenſionem remotionis & partis uniuerſi, ad quam eſt illa remotio, ut patuit per 14 huius:
unde
etiam comprehendet locum oppoſitum uiſui apud comprehenſionẽ rei uiſæ.
Et quoniam uiſu abla
to ab illa re uiſa, deſtruitur uiſio illius rei, tunc uirtus diſtinctiua comprehendit, quòd res uiſa non
eſt, niſi in parte oppoſita uiſui apud uiſionem illius rei uiſæ:
& ſecundum hunc modum diſtinguun-
turloca uiſibilium, quoniam uiſibilia diſtincta non diſtinguuntur à uiſu niſi ex diſtinctione loco-
rum diſtinctorum in ſuperficie membri ſentientis, ad quod perueniunt formæ uiſibilium diſtincto-
rum.
Sicutitaq; loca uocum & ſonorum comprehenduntur à ſenſu auditus: & deinde mediante au
ditu à uirtute diſtinctiua:
ita loca uiſibilium comprehenduntur mediante uiſu à uirtute diſtinctiua.
Cum enim forma rei uiſę peruenerit in ſuperſiciem uiſus, ſentiet uirtus uidens locum membri ſen-
tientis, ad quem peruenit illa forma, & ex rectitudine lineæ perpendiculariter incidentis illi loco
comprehendet uirtus diſtinctiua locum rei uiſæ:
& quia intentio remotionis eſt quieſcenns apudi-
pſam animam, ipſa ergo comprehendet locum rei uiſæ, & remotionem eius in ſimul apud compre-
henſionem formæ à uiſu ſentiente.
In peruentu ergo formæ uiſę ad uiſum comprehendit uiſus lu
cem & colorem rei uiſæ, & partem ſuperficiei uiſus, quæ illuminatur & coloratur ab iſta forma, &
uirtus diſtinctiua comprehendit locum & remotionem rei uiſæ, & per conſequens oppoſitionem
ipſius totius rei uiſæ & omnium partium eius adinuicem in ſuo toto, & omnnium iſtorum compre-
henſio ſit ſimul.
Situs ergo oppoſitionis rei uiſæ & partium eius ad uiſum comprehenditur à ſenſu
uiſus auxilio uirtutis diſtinctiuæ.
Quod eſt propoſitum.
31. Viſus comprehendit directionem & obliquationem line arum, ſuperſicierum, & ſpatio-
rum ex comprehenſione diuerſitate remotionum ſuarum extremit atum, auxilio uirtutis diſtin
ctiua. Alhazen 28 n 2.
Cum enim axes radiales ſecant lineas, uel ſuperſicies, uel ſpatia, ut ſuper illa perpendiculariter e-
recti:
tunc uiſus comprehendit ſuperſiciem rei uiſæ, & remotiones extremitatum eius æ quales ex
utraq;
parte axis erecti: & tunc comprehendit illam ſuperſiciem eſſe directè uiſui oppoſitam, & iu-
dicabit uirtus diſtinctiua ſuperficiem illam directè oppoſitam uiſui.
Cum autem uiſus comprehen-
derit remotionem extremitatum ſuperſiciei uiſæ diuerſam, & à puncto coniunctionis axium extra
lineam, in quam incidunt axes perpendiculariter, non inuenit in tota ſuperſicie ſibi oppoſita duo
puncta æ qualis remotionis à ſuperficie uiſus:
tunc comprehendet illam ſuperſiciem obliquatam in
eius oppoſitione, & uirtus diſtinctiua iudicabitipſam obliquatam.
Et ſimiliter eſt de ſuibus linea-
rum & ſpatiorum cadentium inter res plures uiſas ſimul:
ipſorum enim directionem & obliquatio-
nem iudicabit uiſus auxilio uirtutis diſtinctiuæ.
Et iſta æqualitas directionis & diuerſitas obliqua-
tionis multotiens comprehenditur à ſentiente per ſolam æſtimationem & per ſigna:
in maxima e-
nim diſtantia uel remotione comprehendetur ſuperſicies uel linea uel ſpatium, quod eſt obliqua-
tum, quaſi ſit directum, quando ſcilicet non perfectè comprehenditur diuerſitas, quæ eſt inter
remotiones extremitatũ eius:
unde ad hoc, quòd uiſus bene hoc comprehendat, oportet ut talium

Text layer

  • Dictionary

Text normalization

  • Original

Search


  • Exact
  • All forms
  • Fulltext index
  • Morphological index