Clavius, Christoph - Gnomonices libri octo, in quibus non solum horologiorum solariu[m], sed aliarum quo[quam] rerum, quae ex gnomonis umbra cognosci possunt, descriptiones geometricè demonstrantur

Scan	Original
101	81
102	82
103	83
104	84
105	85
106	86
107	87
108	88
109	89
110	90
111	91
112	92
113	93
114	94
115	95
116	96
117	97
118	98
119	99
120	100
121	101
122	102
123	103
124	104
125	105
126	106
127	107
128	108
129	109
130	110

10888GNOMONICES

QVOD ſi murus in meridiem ſpectet, ſed obſeruatio fiat pomeridiano tempore, & punctum qui-
11Quãdo murus
in meridiẽ ſpe-
ctat, & Sol au-
ſtralior eſt, quã
Verticalis pro-
priè dictus, ob-
ſeruatioq́ue fit
poſt meridiem. dem S, inter Q, & R, extiterit, ita vt Sol & murum, & Verticalem primarium ex auſtrali parteil-
luminet, angulus{q́ue} T R H, angulo C D G, deprehenſus fuerit æqualis, carebit rurſum murus declina-
tione. Si verò angulus T R H, maior inueniatur angulo C D G, erit murus ex parte occidentis inter
Verticalem primarium, & Verticalem per centrum Solis ductum poſitus. Quocirca dempto angulo
C D G, ex angulo T R H, remanebit angulus declinationis muri à Verticali primario, & à meridie in
ortum. Si denique angulus T R H, minor angulo C D G, fuerit, exiſtet Verticalis primarius ex parte oc-
cidentis inter murum, & verticalem, qui per Solem ducitur. Ablato ergo illo ex hoc, reliquus erit an-
gulus declinationis muri à Verticali primario, & à meridie in occaſum.

PVNCTO autem S, cadente in R, ita vt Sol illuminet quidem murum ex parte auſtrali, Vertica
22Quãdo murus
in meridiẽ ſpe-
ctat, & Sol in
Verticali pro-
priè dicto exi-
ſtit, vel borea-
lior eſt, quàm
Verticalis pro-
ptiè dictus, ob-
ſeruati@q́ue fit
poſt meridiem.3310 lem verò primarium nullo modo, declinabit murus à Verticali, & à meridie in occaſum, angulo inuento
C D G; quia tunc Sol in Verticali primario exiſtet, qui ex parte occidentis auſtralior eſt ipſo muro.

CADENTE denique puncto S, inter P, & R, ita vt Sol murum quidem illuminet ex parte au-
ſtrali, Verticalem vero primarium ex parte boreali, conſtitutus erit Verticalis, in quo eſt Sol, inter mu-
rum, & Verticalem primarium ex parte occidentis. Quapropter ſi angulus T R H, addatur angulo
C D G, componetur angulus, quo murus à Verticali primario, & à meridie in occaſum deflectit.

AT verò ſi murus in Septentrionem vergat, obſeruatio autem fiat ante meridiem, & punctum S,
44Quãdo murus
ſpectat in bo-
ream, & Sol au-
ſtralior eſt, quã
Verticalis pro-
priè dictus, vel
in Verticali pro
priè dicto exi-
ſtit, obſerua-
tioq́ue fit ante
meridiem. inter Q, & R, extiterit, ita vt Sol illuminet murum ex parte Septentrionali, & Verticalem propriè
dictum ex parte auſtrali, poſitus erit Verticalis per Solem ductus inter murum, & Verticalem prima-
rium, ex parte orientis. Igitur ſi angulus T R H, angulo C D G, addatur, conficietur angulus declina-
5520 tionis muri à Verticali primario, & à Septentrione in ortum.

SI verò punctum S, idem fuerit, quod R, ita vt Sol adhuc murum illuminet ex parte boreali, Ver-
ticalem autem propriè dictum nullo modo, erit angulus inuentus C D G, angulus declinationis muri à
Verticali propriè dicto, & à Septentrione in ortum.

SI denique fuerit punctum S, inter P, & R, ita vt Sol & murum, & Verticalem propriè dictum ex
66Quando murus
in boream ſpe-
ctat, & Sol bo-
realior eſt, quã
Verticalis pro-
priè dictus, ob-
ſeruatioq́ue fit
ante meridiem. parte boreali illuminet, cõferendus erit angulus T R H, cum angulo C D G. Si enim ille huic fuerit ęqua-
lis, nullam habebit murus declinationem, propter cauſam ante dictam. Si verò angulus T R H, angulũ
C D G, ſuperauerit, ſi hic ab illo ſubducatur, relinquetur angulus, quo murus à Verticali primario decli-
nat, & à Septentrione in occaſum; propterea quòd tunc murus ex parte orientis collocatus erit inter
Verticalem primarium, & illum, qui per Solem incedit. Si denique angulus T R H, angulo C D G, fue-
7730 rit minor, exiſtet Verticalis primarius inter murum, & Verticalem, qui per Solem tranſit, ex parte
Orientis. Quamobrem ſi illum ex hoc detrahamus, reliquum faciemus angulum, quo murus à Verticali
primario, & à Septentrione in ortum declinat.

MVRO autem in Septentrionem ſpectante, ſi obſeruatio tempore pomeridiano fiat, punctum{q́ue} S,
88Quando murus
in boream ſpe-
ctat, & Sol au-
ſtralior eſt, quã
Verticalis pro-
priè dict9, vel in
Verticali ꝓpriè
dicto exiſtit, vel
borealior eſt,
quàm Vertica-
lis propriè di-
ctus, obſeruatio-
q́ue fit poſt me-
ridiem. existat inter Q, & R, ita vt Sol murum quidem ex parte boreali, Verticalem autẽ propriè dictum ex
auſtrali illuminet, poſitus erit Verticalis per Solem ductus, ex parte occidentali, inter murum, & Ver
ticalem primarium. Quare ſi addatur angulus T R H, angulo C D G, conficietur angulus declinationis
muri à Verticali propriè dicto, & à Septentrione in occaſum.

CADENTE autem puncto S, in punctum R, ita vt Sol illuminet quidem murum ex parte borea-
li, Verticalem vero primarium nullo modo, dabit angulus inuentus C D G, declinationem muri à Ver-
9940 ticali primario, & à Septentrione in occaſum; quoniam tunc Verticalis primarius per Solem incedit,
eſt{q́ue} ipſo muro borealior.

PVNCTO denique S, inter P, & R, exiſtente’, ita vt Sol tam murum, quàm Verticalem pro-
priè dictum ex parte boreali illuminet, ſi quidem angulus T R H, æqualis fuerit angulo C D G, æquidi-
ſtabit murus Verticali primario, nullam{q́ue} habebit declinationem. Si vero ille maior hoc fuerit, exiſtet
murus ex parte occidentali inter Verticalem primarium, & illum, qui per Solem tranſit. Quocirca
dempto angulo C D G, ex angulo T R H, reliquus erit angulus declinationis muri à Verticali propriè di-
cto, & à Septentrione in ortum. Si denique angulus T R H, angulo C D G, fuerit minor, collocatus erit
Verticalis primarius inter murum, & Verticalem, in quo Sol exiſtit, ex parte occidentali. Quare dem-
pto illo ex hoc, remanebit angulus declinationis muri à Verticali primario, & à Septentrione in occa-
101050 ſum. Quæ omnia perſpicua ſunt, ſi attentè diligenterq́, ſitus circulorum, & muri perpendatur.

1111Quando altitu-
do Solis æqua-
lis fuerit altitu-
dini eiuſdem
meridianæ.

QVOD ſi quando recta P Q, in Analemmate ceciderit in punctum N, hoc eſt, ſi altitudo Solis in-
uenta fuerit æqualis altitudini Meridianę Solis illius diei, exiſtet Sol in Meridiano circulo; ac propterea
recta F D, in muro communis ſectio erit Meridiani, & muri; cùm Meridianus tunc per E, centrũ mundi,
& per radium Solis E F, ducatur, murus{q́ue} ipſe in meridiem verget. Igitur angulus C D G, in muro in-
uentus dabit declinationem muri à Meridiano, ac propterea eius complementum declinationem muri à
Verticali propriè dicto oſtendet, à meridie quidem in ortum, ſi vmbra F, cadat nobis ad murum conuer-
ſis ad dexteram, à meridie verò in occaſum, ſi ad ſiniſtram cadat vmbra.
1212Inuentio facili
ma declinatio-
nis muri in me
ridiem vergen-
tis in ipſo meri-
die.

QVOCIRCA ſi in meridie fiat obſeruatio, qui in plano Horizonti parallelo ex vmbra ſtyli in li-
neam meridianam cadente cognoſcitur, (quod quidem tempus, ſi commode fieri poſſit, ego ſemper elige-
rem) dicto citius declinatio reperietur. Nam complementum anguli C D G, in muro inuenti dabit

Page concordance

Text layer

Text normalization

Search

Scan	Original
101	81
102	82
103	83
104	84
105	85
106	86
107	87
108	88
109	89
110	90
111	91
112	92
113	93
114	94
115	95
116	96
117	97
118	98
119	99
120	100
121	101
122	102
123	103
124	104
125	105
126	106
127	107
128	108
129	109
130	110

Scan	Original
101	81
102	82
103	83
104	84
105	85
106	86
107	87
108	88
109	89
110	90
111	91
112	92
113	93
114	94
115	95
116	96
117	97
118	98
119	99
120	100
121	101
122	102
123	103
124	104
125	105
126	106
127	107
128	108
129	109
130	110

Scan	Original
101	81
102	82
103	83
104	84
105	85
106	86
107	87
108	88
109	89
110	90
111	91
112	92
113	93
114	94
115	95
116	96
117	97
118	98
119	99
120	100
121	101
122	102
123	103
124	104
125	105
126	106
127	107
128	108
129	109
130	110