Clavius, Christoph, Gnomonices libri octo, in quibus non solum horologiorum solariu[m], sed aliarum quo[quam] rerum, quae ex gnomonis umbra cognosci possunt, descriptiones geometricè demonstrantur

Table of contents

< >
[61.] THEOREMA 17. PROPOSITIO 19.
[62.] SCHOLIVM.
[63.] THEOREMA 18. PROPOSITIO 20.
[64.] SCHOLIVM.
[65.] Linea horæ 24. ab ortu vel occaſu. Vel horizontalis linea.
[66.] Linea horæ 12. ab ortu vel occaſu.
[67.] Linea horæ ſextæ à meridie vel media nocte.
[68.] Linea horæ 12. à meridie vel media nocte.
[69.] Linea horæ 23. ab ortu vel occaſu.
[70.] Linea horæ 22. ab ortu vel occaſu.
[71.] Linea horæ 21. ab ortu vel occaſu.
[72.] Linea horæ 20. ab ortu vel occaſu.
[73.] Linea horæ 19. ab ortu vel occaſu.
[74.] Linea horæ 18. ab ortu vel occaſu.
[75.] Linea horæ 17. ab ortu vel occaſu.
[76.] Linea horæ 16. ab ortu vel occaſu.
[77.] Linea horæ 15. ab ortu vel occaſu.
[78.] Linea horæ 14. ab ortu vel occaſu.
[79.] Linea horæ 13. ab ortu vel occaſu.
[80.] In horologio, quod circulo horæ 13. ab ortu vel occaſu æquidiſtat, lineæ quarumlibet duarum horarum huius tabu læ ſunt, ex ſcholio propoſ. 22. parallelæ.
[81.] Linea horæ 11. ab ortu vel occaſu.
[82.] Linea horæ 10. ab ortu vel occaſu.
[83.] In horologio, quod circulo horæ 10. ab ortu vel occaſu æquidiſtat, lineæ quarumcunque duarum horarum huius tabulæ, ſunt parallelæ, vt conſtat ex ſcho io propoſ. 22.
[84.] Linea horæ 9. ab ortu vel occaſu.
[85.] Linea horæ 8. ab ortu vel occaſu.
[86.] Linea horæ 7. ab ortu vel occaſu.
[87.] Linea horæ 6. ab ortu vel occaſu.
[88.] Linea horæ 5. ab ortu vel occaſu.
[89.] Linea horæ 4. ab ortu vel occaſu.
[90.] Linea horæ 3. ab ortu vel occaſu.
< >
page |< < (43) of 677 > >|
    <echo version="1.0RC">
      <text xml:lang="it" type="free">
        <div xml:id="echoid-div152" type="section" level="1" n="43">
          <p>
            <s xml:id="echoid-s2875" xml:space="preserve">
              <pb o="43" file="0063" n="63" rhead="LIBER PRIMVS."/>
            cæteris. </s>
            <s xml:id="echoid-s2876" xml:space="preserve">Sole igitur in quocunque cir
              <lb/>
              <figure xlink:label="fig-0063-01" xlink:href="fig-0063-01a" number="46">
                <image file="0063-01" xlink:href="http://echo.mpiwg-berlin.mpg.de/zogilib?fn=/permanent/library/xxxxxxxx/figures/0063-01"/>
              </figure>
            culo horario, vel alio maximo, exi-
              <lb/>
            ſtente, radius Solaris, atque adeò
              <lb/>
            vmbra verticis ſtyli proijcitur in re-
              <lb/>
            ctam lineam, quæ communis ſectio
              <lb/>
            eſt ipſius circuli horarij vel maximi,
              <lb/>
            & </s>
            <s xml:id="echoid-s2877" xml:space="preserve">plani horologij.</s>
            <s xml:id="echoid-s2878" xml:space="preserve"/>
          </p>
        </div>
        <div xml:id="echoid-div155" type="section" level="1" n="44">
          <head xml:id="echoid-head47" style="it" xml:space="preserve">SCHOLIVM.</head>
          <note position="left" xml:space="preserve">10</note>
          <p style="it">
            <s xml:id="echoid-s2879" xml:space="preserve">QVEM ADMODVM autem
              <lb/>
            circuli illi maximi, qui horas tam à me-
              <lb/>
            ridie vel media nocte, quàm ab ortu vel
              <lb/>
            occaſu indicant, Horarij appellantur,
              <lb/>
            vt propoſ. </s>
            <s xml:id="echoid-s2880" xml:space="preserve">9. </s>
            <s xml:id="echoid-s2881" xml:space="preserve">& </s>
            <s xml:id="echoid-s2882" xml:space="preserve">10. </s>
            <s xml:id="echoid-s2883" xml:space="preserve">diximus: </s>
            <s xml:id="echoid-s2884" xml:space="preserve">ita quo-
              <lb/>
            que communes ſectiones ipſorum, & </s>
            <s xml:id="echoid-s2885" xml:space="preserve">
              <lb/>
            plani horologij, in quas vmbram ſtyli
              <lb/>
            proijci hac propoſ. </s>
            <s xml:id="echoid-s2886" xml:space="preserve">demonſtr auimus, li-
              <lb/>
            neę horarię nuncupantur; </s>
            <s xml:id="echoid-s2887" xml:space="preserve">quia extre-
              <lb/>
              <note position="right" xlink:label="note-0063-02" xlink:href="note-0063-02a" xml:space="preserve">Horariæ lineæ
                <lb/>
              quæ ſint.</note>
            mitas vmbræ in illas incidens, quota
              <lb/>
              <note position="left" xlink:label="note-0063-03" xlink:href="note-0063-03a" xml:space="preserve">20</note>
            ſit hora, hoc eſt, quemnam circulum
              <lb/>
            horariũ tunc occupet Sol, demonſtrat.</s>
            <s xml:id="echoid-s2888" xml:space="preserve"/>
          </p>
          <p style="it">
            <s xml:id="echoid-s2889" xml:space="preserve">EADEM ratione communes ſectiones aliorum cir culorum maximorum, & </s>
            <s xml:id="echoid-s2890" xml:space="preserve">plani horologij, nomen
              <lb/>
              <note position="right" xlink:label="note-0063-04" xlink:href="note-0063-04a" xml:space="preserve">Omnes lineæ
                <lb/>
              rectæ in horolo
                <lb/>
              gio nomen acci
                <lb/>
              piunt à circulis
                <unsure/>
                <lb/>
              maximis, qui
                <lb/>
              eas efficiunt in
                <lb/>
              horologio.</note>
            accipiunt à circulis illis maximis, qui eas in horologio efficiunt: </s>
            <s xml:id="echoid-s2891" xml:space="preserve">Vt communis ſectio Aequinoctialis circu
              <lb/>
            li, & </s>
            <s xml:id="echoid-s2892" xml:space="preserve">plani horologij, dicitur linea Aequinoctialis: </s>
            <s xml:id="echoid-s2893" xml:space="preserve">Verticalis circuli, & </s>
            <s xml:id="echoid-s2894" xml:space="preserve">plani horologij ſectio communis
              <lb/>
            linea Verticalis: </s>
            <s xml:id="echoid-s2895" xml:space="preserve">Meridiani, & </s>
            <s xml:id="echoid-s2896" xml:space="preserve">eiuſdem plani horologij communis ſectio, linea Meridiana, & </s>
            <s xml:id="echoid-s2897" xml:space="preserve">c.</s>
            <s xml:id="echoid-s2898" xml:space="preserve"/>
          </p>
          <p style="it">
            <s xml:id="echoid-s2899" xml:space="preserve">QVOD ſi circulus maximus plano Horologij æquidiſtet, euaneſcet linea illa à circulo maximo denc-
              <lb/>
            minata, hoc eſt, in horologio deſcribi non poteſt. </s>
            <s xml:id="echoid-s2900" xml:space="preserve">Cum enim circulus ille non ſecet planum horologij, ſed ei
              <lb/>
            æquidiſtet, non habebunt communem ſectionem circulus ille, & </s>
            <s xml:id="echoid-s2901" xml:space="preserve">horologij planum, neq; </s>
            <s xml:id="echoid-s2902" xml:space="preserve">radius ſolis in eo
              <lb/>
            circulo exiſtentis in planum horologij proijcietur, ſed infinitam faciet propemodum umbram, æquidiſtan-
              <lb/>
              <note position="left" xlink:label="note-0063-05" xlink:href="note-0063-05a" xml:space="preserve">30</note>
              <note position="right" xlink:label="note-0063-06" xlink:href="note-0063-06a" xml:space="preserve">Quorum circu-
                <lb/>
              lo@um maximo
                <lb/>
              rum lineæ in
                <lb/>
              horologio de-
                <lb/>
              ſcribi nequeãt.</note>
            tem{q́ue} plano horologij. </s>
            <s xml:id="echoid-s2903" xml:space="preserve">Vnde neque in horologio Horizontali linea horizontalis, ſeu horæ 24. </s>
            <s xml:id="echoid-s2904" xml:space="preserve">ab ortu, uel
              <lb/>
            occaſu; </s>
            <s xml:id="echoid-s2905" xml:space="preserve">neque in horologio uerticali linea uerticalis; </s>
            <s xml:id="echoid-s2906" xml:space="preserve">neque in Polari linea horæ ſextæ à meridie uel me-
              <lb/>
            dia nocte; </s>
            <s xml:id="echoid-s2907" xml:space="preserve">neque in Meridiano linea horæ 12. </s>
            <s xml:id="echoid-s2908" xml:space="preserve">à meridie uel media nocte; </s>
            <s xml:id="echoid-s2909" xml:space="preserve">neque in Verticaligrad. </s>
            <s xml:id="echoid-s2910" xml:space="preserve">45. </s>
            <s xml:id="echoid-s2911" xml:space="preserve">linea
              <lb/>
            horæ 12. </s>
            <s xml:id="echoid-s2912" xml:space="preserve">ab ortu uel occaſu; </s>
            <s xml:id="echoid-s2913" xml:space="preserve">neque in Aequinoctiali linea Aequinoctialis deſcribi pot eſt, ſed prorſus eua-
              <lb/>
            neſcit. </s>
            <s xml:id="echoid-s2914" xml:space="preserve">Id quod ex figura ſuperiori facile intelligi poteſt. </s>
            <s xml:id="echoid-s2915" xml:space="preserve">Sole enim exiſtente in puncto B, circuli B D,
              <lb/>
            erit radius B I, & </s>
            <s xml:id="echoid-s2916" xml:space="preserve">umbra I D, plano horologij E G, æquidiſtans, ſicut & </s>
            <s xml:id="echoid-s2917" xml:space="preserve">circulus ipſe ipſe eidem plano
              <lb/>
            æquidiſtat, & </s>
            <s xml:id="echoid-s2918" xml:space="preserve">c.</s>
            <s xml:id="echoid-s2919" xml:space="preserve"/>
          </p>
        </div>
        <div xml:id="echoid-div159" type="section" level="1" n="45">
          <head xml:id="echoid-head48" xml:space="preserve">COROLLARIVM PRIMVM.</head>
          <note position="left" xml:space="preserve">40</note>
          <note position="right" xml:space="preserve">Horologiũ pla-
            <lb/>
          nũ Solare quid
            <lb/>
          ſit.</note>
          <p>
            <s xml:id="echoid-s2920" xml:space="preserve">HINC ſequitur, Horologium planum Solare nihil eſſe aliud, quàm figuram planam continentem
              <lb/>
            communes ſectiones (quæ quidem omnes rectæ ſunt lineæ) omnium circulorum horariorum ſiue à me-
              <lb/>
              <note position="right" xlink:label="note-0063-09" xlink:href="note-0063-09a" xml:space="preserve">3. vndec.</note>
            ridie vel media nocte, ſiue ab ortu uel occaſu, & </s>
            <s xml:id="echoid-s2921" xml:space="preserve">plani ipſius horologij: </s>
            <s xml:id="echoid-s2922" xml:space="preserve">Propterea quòd, vt in hac pro-
              <lb/>
            poſ. </s>
            <s xml:id="echoid-s2923" xml:space="preserve">demonſtrauimus, Sole exiſtente, verbi gratia, in circulo horæ 12. </s>
            <s xml:id="echoid-s2924" xml:space="preserve">vmbra ſtyli proijcitur in rectam
              <lb/>
            quæ communis eſt ſectio dicti circuli, & </s>
            <s xml:id="echoid-s2925" xml:space="preserve">plani horologij, atque adeo horam indicat duodecimam, cuius
              <lb/>
            circulum tunc ſol occupat, atque ita de reliquis horis.</s>
            <s xml:id="echoid-s2926" xml:space="preserve"/>
          </p>
        </div>
        <div xml:id="echoid-div161" type="section" level="1" n="46">
          <head xml:id="echoid-head49" xml:space="preserve">COROLLARIVM II.</head>
          <note position="right" xml:space="preserve">Vmbra ſtyli in
            <lb/>
          æquinoctijs de-
            <lb/>
          ſcribit bne@m
            <lb/>
          æquin@ctialem
            <lb/>
          r
            <unsure/>
          ectam in horo
            <lb/>
          legio.</note>
          <p>
            <s xml:id="echoid-s2927" xml:space="preserve">PERSPICVVM quoque eſt ex his, Sole exiſtente in æquinoctiali circulo, vt in principio ♈, uel
              <lb/>
            ♎, radium ſolarem, & </s>
            <s xml:id="echoid-s2928" xml:space="preserve">extremitatem vmbrę ſtyli deſcribere motu diurno lineam rectam, communem
              <lb/>
              <note position="left" xlink:label="note-0063-11" xlink:href="note-0063-11a" xml:space="preserve">50</note>
            videlicet ſectionem Aequatoris, & </s>
            <s xml:id="echoid-s2929" xml:space="preserve">plani horologij: </s>
            <s xml:id="echoid-s2930" xml:space="preserve">quia eo tempore radius Solis per mundi centrũ tran-
              <lb/>
            ſiens, atque adeò vmbræ extremitas à plano Aequatoris non recedit, (negligimus enim hic modicam il-
              <lb/>
            lam declinationem, quam proprio motu Sol acquirit.) </s>
            <s xml:id="echoid-s2931" xml:space="preserve">ſed ſemper in communem ſectionem Aequato-
              <lb/>
            ris, & </s>
            <s xml:id="echoid-s2932" xml:space="preserve">plani horologij, id eſt, in lineam Aequinoctialem proijcitur, vt oſtenſum eſt. </s>
            <s xml:id="echoid-s2933" xml:space="preserve">Quare ad motum diur
              <lb/>
            num ipſam deſcribet.</s>
            <s xml:id="echoid-s2934" xml:space="preserve"/>
          </p>
        </div>
        <div xml:id="echoid-div163" type="section" level="1" n="47">
          <head xml:id="echoid-head50" xml:space="preserve">THEOREMA 10. PROPOSITIO 12.</head>
          <p>
            <s xml:id="echoid-s2935" xml:space="preserve">SOLE in quocunque puncto extra Aequatorem exiſtente, radius
              <lb/>
            Solaris, atq; </s>
            <s xml:id="echoid-s2936" xml:space="preserve">adeo vmbra verticis ſtyli, proijcitur in lineam curuam, </s>
          </p>
        </div>
      </text>
    </echo>