Bošković, Ruđer Josip, Theoria philosophiae naturalis redacta ad unicam legem virium in natura existentium

List of thumbnails

< >
121
121 (69)
122
122 (70)
123
123 (71)
124
124 (72)
125
125 (73)
126
126 (74)
127
127 (75)
128
128 (76)
129
129 (77)
130
130 (78)
< >
page |< < (110) of 389 > >|
    <echo version="1.0RC">
      <text xml:lang="la" type="free">
        <div type="section" level="0" n="0">
          <p>
            <s xml:space="preserve">
              <pb o="110" file="0162" n="162" rhead="THEORIÆ"/>
            vis, qua ipſum retinetur in eo vertice, eſſe admodum ingens
              <lb/>
            pro utcunque exigua dimotione ab eo loco, ut ſine ingenti ex-
              <lb/>
            terna vi inde magis dimoveri non poſſit. </s>
            <s xml:space="preserve">Tum quidem ſi quis
              <lb/>
            impediat motum puncti B, & </s>
            <s xml:space="preserve">circa ipſum circumducat pun-
              <lb/>
            ctum A, ut in fig. </s>
            <s xml:space="preserve">34 abeat in A'; </s>
            <s xml:space="preserve">abibit utique & </s>
            <s xml:space="preserve">E verſus
              <lb/>
              <note position="left" xlink:label="note-0162-01" xlink:href="note-0162-01a" xml:space="preserve">Fig. 34.</note>
            E', ut ſervetur forma trianguli AE B, quam neceſſario requi-
              <lb/>
            rit conſervatio diſtantiarum, ſive laterum inducta a limitum va-
              <lb/>
            liditate, & </s>
            <s xml:space="preserve">in qua ſola poterit reſpective quieſcere ſyſtema, ac
              <lb/>
            habebitur idea quædam ſoliditatis cujus & </s>
            <s xml:space="preserve">ſupra injecta eſt men-
              <lb/>
            tio. </s>
            <s xml:space="preserve">At ſi ſtantibus in fig. </s>
            <s xml:space="preserve">32 punctis A, B per quaſpiam vi-
              <lb/>
              <note position="left" xlink:label="note-0162-02" xlink:href="note-0162-02a" xml:space="preserve">Fig. 32</note>
            res externas, quæ eorum motum impediant, vis aliqua exercea-
              <lb/>
            tur in E ad ipſum a ſua poſitione deturbandum; </s>
            <s xml:space="preserve">donec ea fuerit
              <lb/>
            mediocris, dimovebit illud non nihil; </s>
            <s xml:space="preserve">tum, illa ceſſante, ipſum
              <lb/>
            ſe reſtituet, & </s>
            <s xml:space="preserve">oſcillabit hinc, & </s>
            <s xml:space="preserve">inde ab illo vertice per peri-
              <lb/>
            metrum curvæ cujuſdam proximæ arcui elliptico. </s>
            <s xml:space="preserve">Quo ma-
              <lb/>
            jor fuerit vis externa dimovens, eo major oſcillatio fiet; </s>
            <s xml:space="preserve">ſed
              <lb/>
            ſi non fuerit tanta, ut punctum a vertice axis conjugati rece-
              <lb/>
            dens deveniat ad verticem axis transverſi; </s>
            <s xml:space="preserve">ſemper retro curſus
              <lb/>
            reflectetur, & </s>
            <s xml:space="preserve">deſcribetur minus, quam ſemiellipſis. </s>
            <s xml:space="preserve">Verum ſi
              <lb/>
            vis externa coegerit percurrere totum quadrantem, & </s>
            <s xml:space="preserve">tranſilire
              <lb/>
            ultra verticem axis transverſi; </s>
            <s xml:space="preserve">tum vero gyrabit punctum cir-
              <lb/>
            cumquaque per totam perimetrum motu continuo, quem a
              <lb/>
            vertice axis conjugati ad verticem transverſi retardabit, tum
              <lb/>
            ab hoc ad verticem conjugati accelerabit, & </s>
            <s xml:space="preserve">ita porro, nec
              <lb/>
            ſiſtetur periodicus converſionis motus, niſi exteriorum puncto-
              <lb/>
            rum impedimentis occurrentibus, quæ ſenſim celeritatem immi-
              <lb/>
            nuant, & </s>
            <s xml:space="preserve">poſt ipſos ejuſmodi motus periodicos per totum am-
              <lb/>
            bitum reducant meras oſcillationes, quas contrahant, & </s>
            <s xml:space="preserve">priſti-
              <lb/>
            nam debitam poſitionem reſtituant, in qua una haberi poteſt
              <lb/>
            quies reſpectiva. </s>
            <s xml:space="preserve">An non ejuſmodi aliquid accidit, ubi ſolida
              <lb/>
            corpora, quorum partes certam poſitionem ſervant ad ſe invi-
              <lb/>
            cem, ingenti agitatione accepta ab igneis particulis liqueſcunt,
              <lb/>
            tum iterum refrigeſcentes, agitatione ſenſim ceſſante per vires,
              <lb/>
            quibus igneæ particulæ emittuntur, & </s>
            <s xml:space="preserve">evolant, poſitionem prio-
              <lb/>
            rem recuperant, ac tenaciſſime iterum ſervant, & </s>
            <s xml:space="preserve">tuentur ? </s>
            <s xml:space="preserve">Sed
              <lb/>
            hæc de trium punctorum ſyſtemate hucuſque dicta ſint ſatis.</s>
            <s xml:space="preserve"/>
          </p>
          <p>
            <s xml:space="preserve">238. </s>
            <s xml:space="preserve">Quatuor, & </s>
            <s xml:space="preserve">multo magis plurium, punctorum ſyſtema-
              <lb/>
              <note position="left" xlink:label="note-0162-03" xlink:href="note-0162-03a" xml:space="preserve">Syſtema pun-
                <lb/>
              ctorum qua-
                <lb/>
              tuor, in eodem
                <lb/>
              plano cum di-
                <lb/>
              ſtantiis limi-
                <lb/>
              tum, ſuæ for-
                <lb/>
              mæ tenax.</note>
            ta multo plures nobis variationes objicerent; </s>
            <s xml:space="preserve">ſi rite ad examen
              <lb/>
            vocarentur; </s>
            <s xml:space="preserve">ſed de iis id unum innuam. </s>
            <s xml:space="preserve">Ea quidem in plano
              <lb/>
            eodem poſſunt poſitionem mutuam tueri tenaciſſime; </s>
            <s xml:space="preserve">ſi ſingu-
              <lb/>
            lorum diſtantiæ a reliquis æquentur diſtantiis limitum ſatis va-
              <lb/>
            lidorum figuræ 1: </s>
            <s xml:space="preserve">neque enim in eodem plano poſitionem re-
              <lb/>
            ſpectivam mutare poſſunt, aut aliquod ex iis exire e plano du-
              <lb/>
            cto per reliqua tria, niſi mutet diſtantiam ab aliquo e reliquis,
              <lb/>
            cum datis trium punctorum diſtantiis mutuis detur triangulum,
              <lb/>
            quod conſtituere debent, tum datis diſtantiis quarti a duobus
              <lb/>
            detur itidem ejus poſitio reſpectu eorum in eodem plano, & </s>
            <s xml:space="preserve">
              <lb/>
            detur diſtantia ab eorum tertio, quæ, ſi id punctum exeat </s>
          </p>
        </div>
      </text>
    </echo>