Bošković, Ruđer Josip - Theoria philosophiae naturalis redacta ad unicam legem virium in natura existentium

Scan	Original
71	19
72	20
73	21
74	22
75	23
76	24
77	25
78	26
79	27
80	28
81	29
82	30
83	31
84	32
85	33
86	34
87	35
88	36
89	37
90	38
91	39
92	40
93	41
94	42
95	43
96	44
97	45
98	46
99	47
100	48

7321PARS PRIMA. cedens dies eſt in continua illa ſerie primus, & ſequens po-
ftremus. Illorum omnium dierum magnitudines continenter
fluunt ſine ullo ſaltu: nos, intermediis omiſſis, ſaltum com-
mittimus, non Natura. Atque huic ſimilis reſponſio eſt ad o-
mnes reliquos caſus ejuſmodi, in quibus initia, & fines conti-
nenter non fluunt, ſed a nobis per ſaltum accipiuntur. Sic
ubi pendulum oſcillat in aere; ſequens oſcillatio per finitam
magnitudinem diſtat a præcedente; ſed & initium, & finis ejus
finito intervallo temporis diſtat a præcedentis initio, & fine,
ac intermedii termini continua ſerie fluente a prima oſcillatio-
ne ad ſecundam eſſent ii, qui haberentur, ſi primæ, & ſecun-
dæ oſcillationis arcu in æqualem partium numerum diviſo, aſ-
ſumeretur via confecta, vel tempus in ea impenſum, interjacens
inter fines partium omnium proportionalium, ut inter trien-
tem, vel quadrantem prioris arcus, & trientem, vel quadran-
tem poſterioris, quod ad omnes ejus generis caſus facile trans-
ferri poteſt, in quibus ſemper immediate etiam demonſtrari
poteſt illud, continuitatem nequaquam violari.

46. Secunda claſſis caſuum eſt ea, in qua videtur aliquid
11Exempla ſe-
cundi generis,
ubi mutatio fit
celerrime, ſed
non momento
temporis. momento temporis peragi, & tamen peragitur tempore ſuc-
ceſſivo, ſed perbrevi. Sunt, qui objiciant pro violatione con-
tinuitatis caſum, quo quiſquam manu lapidem tenens, ipſi ſta-
tim det velocitatem quandam finitam: alius objicit aquæ e va-
ſe effluentis, foramine conſtituto aliquanto infra ſuperficiem
ipſius aquæ, velocitatem oriri momento temporis finitam. At
in priore caſu admodum evidens eſt, momento temporis velo-
citatem finitam nequaquam produci. Tempore opus eſt, ut-
cunque breviſſimo, ad excurſum ſpirituum per nervos, & mu-
ſculos, ad fibrarum tenſionem, & alia ejuſmodi: ac idcirco ut
velocitatem aliquam ſenſibilem demus lapidi, manum retrahi-
mus, & ipſum aliquandiu, perpetuo accelerantes, retinemus.
Sic etiam, ubi tormentum bellicum exploditur, videtur mo-
mento temporis emitti globus, ac totam celeritatem acquire-
re; at id ſucceſſive fieri, patet vel inde, quod debeat inflam-
mari tota maſſa pulveris pyrii, & dilatari aer, ut elaſticitate
ſua globum acceleret, quod quidem fit omnino per omnes
gradus. Succeſſionem multo etiam melius videmus in globo,
qui ab elaſtro ſibi relicto propellatur: quo elaſticitas eſt major,
eo citius, ſed nunquam momento temporis velocitas in glo-
bum inducitur.

47. Hæc exempla illud præſtant, quod aqua perporos ſpon-
22Applicatio ip-
ſorum ad alia,
rominatim ad
effluxum aquæ
e vaſe. giæ ingreſſa reſpectu impenetrabilitatis, ut ea reſponſione uti
poſſimus in aliis caſibus omnibus, in quibus acceſſio ali-
qua magnitudinis videtur fieri tota momento temporis; ut
nimirum dicamus fieri tempore breviſſimo, utique per omnes
intermedias magnitudines, ac illæſa penitus lege continuitatis.
Hinc & in aquæ effluentis exemplo res eodem redit, ut non
unico momento, ſed ſucceſſivo aliquo tempore, &

Page concordance

Text layer

Text normalization

Search

Scan	Original
71	19
72	20
73	21
74	22
75	23
76	24
77	25
78	26
79	27
80	28
81	29
82	30
83	31
84	32
85	33
86	34
87	35
88	36
89	37
90	38
91	39
92	40
93	41
94	42
95	43
96	44
97	45
98	46
99	47
100	48

Scan	Original
71	19
72	20
73	21
74	22
75	23
76	24
77	25
78	26
79	27
80	28
81	29
82	30
83	31
84	32
85	33
86	34
87	35
88	36
89	37
90	38
91	39
92	40
93	41
94	42
95	43
96	44
97	45
98	46
99	47
100	48

Scan	Original
71	19
72	20
73	21
74	22
75	23
76	24
77	25
78	26
79	27
80	28
81	29
82	30
83	31
84	32
85	33
86	34
87	35
88	36
89	37
90	38
91	39
92	40
93	41
94	42
95	43
96	44
97	45
98	46
99	47
100	48