27XVe vocabulorum accedente, eam ipſis oculis intuedntur omnino perſpicuam.
In tertia parte ſupponuntur utique nonnulla, quæ demonſtrantur in ſe-
eunda; ſed ea ipſa ſunt admodum pauca, & iis, qui geometricas demon-
ſtrationes faſtidiunt, facile admodum exponi poſſunt res ipſæ ita, ut peni-
tus etiam ſine ullo Geometriæ adjumento percipiantur, quanquam ſine iis
ipſa demonſtratio haberi non poterit; ut idcirco in eo differre debeat is,
qui ſecundam partem attente legerit, & Geometriam calleat, ab eo, qui
eam omittat, quod ille primus veritates in tertia parte adhibitas, ac ex
ſecunda erutas, ad explicationem Phyſicæ, intuebitur per evidentiam ex
ipſis demonſtrationibus hauſtam, hic ſecundus eaſdem qnodammodo per fi-
dem Geometris adhibitam credet. Hujuſmodi inprimis eſt illud, particu-
lam compoſitam ex punctis etiam homogeneis, præditis lege virium pro-
poſita, poſſe per ſolam diverſam ipſorum punctorum diſpoſitionem aliam
particulam per certum intervallum vel perpetuo attrahere, vel perpetuo re-
pellere, vel nihil in eam agere, atque id ipſum viribus admodum diver-
ſis, & quæ reſpectu diverſarum particularum diverſæ ſint, & diverſæ
reſpectu partium diverſarum ejuſdem particulæ, ac aliam particulam ali-
cubi etiam urgeant in latus, unde plurium phænomenorum explicatio in
Phyſica ſponte fluit.
eunda; ſed ea ipſa ſunt admodum pauca, & iis, qui geometricas demon-
ſtrationes faſtidiunt, facile admodum exponi poſſunt res ipſæ ita, ut peni-
tus etiam ſine ullo Geometriæ adjumento percipiantur, quanquam ſine iis
ipſa demonſtratio haberi non poterit; ut idcirco in eo differre debeat is,
qui ſecundam partem attente legerit, & Geometriam calleat, ab eo, qui
eam omittat, quod ille primus veritates in tertia parte adhibitas, ac ex
ſecunda erutas, ad explicationem Phyſicæ, intuebitur per evidentiam ex
ipſis demonſtrationibus hauſtam, hic ſecundus eaſdem qnodammodo per fi-
dem Geometris adhibitam credet. Hujuſmodi inprimis eſt illud, particu-
lam compoſitam ex punctis etiam homogeneis, præditis lege virium pro-
poſita, poſſe per ſolam diverſam ipſorum punctorum diſpoſitionem aliam
particulam per certum intervallum vel perpetuo attrahere, vel perpetuo re-
pellere, vel nihil in eam agere, atque id ipſum viribus admodum diver-
ſis, & quæ reſpectu diverſarum particularum diverſæ ſint, & diverſæ
reſpectu partium diverſarum ejuſdem particulæ, ac aliam particulam ali-
cubi etiam urgeant in latus, unde plurium phænomenorum explicatio in
Phyſica ſponte fluit.
Verum qui omnem Theoriæ, &
deductionum compagem aliquanto altius
inſpexerit, ac diligentius perpenderit, videbit, ut ſpero, me in hoc per-
quiſitionis genere multo ulterius progreſſum eſſe, quam olim Newtonus i-
pſe deſideraverit. Is enim in poſtrema Opticæ quæſtione prolatis iis, quæ
per vim attractivam, & vim repulſivam, mutata diſtantia ipſi attra-
ctivæ ſuccedentem, explicari poterant, hæc addidit: “Atque hæc qui-
dem omnia ſi ita ſint, jam Natura univerſa valde erit ſimplex, &
conſimilis ſui, perficiens nimirum magnos omnes corporum cæleſtium
motus attractione gravitatis, quæ eſt mutua inter corpora illa omnia,
& minores fere omnes particularum ſuarum motus alia aliqua vi at-
trahente, & repellente, quæ eſt inter particulas illas mutua. ” Ali-
quanto autem inferius de primigeniis particulis agens ſic habet: “ Porro
videntur mihi hæ particulæ primigeniæ non modo in ſe vim inertiæ
habere, motuſque leges paſſivas illas, quæ ex vi iſta neceſſario oriun-
tur; verum etiam motum perpetuo accipere a certis principiis actuoſis,
qualia nimirum ſunt gravitas, & cauſa fermentationis, & cohæren-
tia corporum. Atque hæc quidem principia conſidero non ut
inſpexerit, ac diligentius perpenderit, videbit, ut ſpero, me in hoc per-
quiſitionis genere multo ulterius progreſſum eſſe, quam olim Newtonus i-
pſe deſideraverit. Is enim in poſtrema Opticæ quæſtione prolatis iis, quæ
per vim attractivam, & vim repulſivam, mutata diſtantia ipſi attra-
ctivæ ſuccedentem, explicari poterant, hæc addidit: “Atque hæc qui-
dem omnia ſi ita ſint, jam Natura univerſa valde erit ſimplex, &
conſimilis ſui, perficiens nimirum magnos omnes corporum cæleſtium
motus attractione gravitatis, quæ eſt mutua inter corpora illa omnia,
& minores fere omnes particularum ſuarum motus alia aliqua vi at-
trahente, & repellente, quæ eſt inter particulas illas mutua. ” Ali-
quanto autem inferius de primigeniis particulis agens ſic habet: “ Porro
videntur mihi hæ particulæ primigeniæ non modo in ſe vim inertiæ
habere, motuſque leges paſſivas illas, quæ ex vi iſta neceſſario oriun-
tur; verum etiam motum perpetuo accipere a certis principiis actuoſis,
qualia nimirum ſunt gravitas, & cauſa fermentationis, & cohæren-
tia corporum. Atque hæc quidem principia conſidero non ut