Alvarus, Thomas, Liber de triplici motu, 1509

Page concordance

< >
Scan Original
41
42
43
44
45
46
47
48
49
50
51
52
53
54
55
56
57
58
59
60
61
62
63
64
65
66
67
68
69
70
< >
page |< < of 290 > >|
    <echo version="1.0">
      <text xml:lang="la">
        <div xml:id="N10132" level="1" n="1" type="body">
          <div xml:id="N1194D" level="2" n="2" type="other" type-free="pars">
            <div xml:id="N140E1" level="3" n="6" type="chapter" type-free="capitulum">
              <p xml:id="N1490B">
                <s xml:id="N14A74" xml:space="preserve">
                  <pb chead="Secunde partis" file="0048" n="48"/>
                nūeris reperirent̄̄ irratiõales ꝓportiões: vt ſatis
                  <lb/>
                cõſtat ītelligēti. </s>
                <s xml:id="N14A80" xml:space="preserve">Et ſic ptꝫ correlariū.
                  <note position="left" xlink:href="note-0048-01a" xlink:label="note-0048-01" xml:id="N14B33" xml:space="preserve">5. correĺ.</note>
                </s>
                <s xml:id="N14A88" xml:space="preserve">¶ Sequit̄̄ q̇n­
                  <lb/>
                to:  ꝓpoſita q̈uis ꝓportiõe ratiõali: nõ difficile ē
                  <lb/>
                īueſtigare et ſcire an habeat ꝓportionē rõnalē ſub
                  <lb/>
                multiplicē: an aliquã aliã rationalē minoris ineq̈­
                  <lb/>
                litatꝪ: vt ꝓpoſita ꝓportiõe dupla īueſtigare et ſci­
                  <lb/>
                re poterimꝰ an habeat ſubduplã: ſubtriplã: ſubq̈-
                  <lb/>
                druplã rationalē .etc̈. nec ne: cõſiderando primū ex
                  <lb/>
                doctrina vndecime ↄ̨cluſiõis: an habeat medieta-
                  <lb/>
                tem: tertiã: quartã: quintã rationales: et cõperien-
                  <lb/>
                tes  nõ: dicemus ipſam nõ habere ſubtriplam:
                  <lb/>
                ſubquadruplã .etc̈. rationales. </s>
                <s xml:id="N14A9F" xml:space="preserve">Et eadem ratione
                  <lb/>
                dicemꝰ ipſam nõ habere ſubſexq̇tertiã rationalē:
                  <lb/>
                q2 nõ habet ꝓportionē cõpoſitã ex tribus quartis
                  <lb/>
                eius rationalibus: nec ſubſexquialterã rationalē:
                  <lb/>
                q2 nõ habet ꝓportionē compoſitã ex duabus ter-
                  <lb/>
                tiis eius rationalibus. </s>
                <s xml:id="N14AAC" xml:space="preserve">Et ſic in omnibus aliis di­
                  <lb/>
                ces. </s>
                <s xml:id="N14AB1" xml:space="preserve">Demonſtratio huius correlarii innititur huic
                  <lb/>
                baſi et fundamento /  nun̄ aliqua ꝓportio ratio­
                  <lb/>
                nalis cõponitur adequate ex vna rationali et vna
                  <lb/>
                irrationali. </s>
                <s xml:id="N14ABA" xml:space="preserve">Applica tu demonſtrationē. </s>
                <s xml:id="N14ABD" xml:space="preserve">Iſto mo­
                  <lb/>
                do inquirere debes an habet ſubſuprapartientē
                  <lb/>
                rationalē aut ſub multiplicē ſubſuprapartientem
                  <lb/>
                rationalē: aut ſub multiplicē ſubſuꝑparticularē:
                  <lb/>
                īueſtigando et inquirendo ex cõcluſione vndecima
                  <lb/>
                an talis ꝓportio rationalis ꝓpoſita habeat par­
                  <lb/>
                tem aliquotã rationalē vel partes a qua vel a qui­
                  <lb/>
                bus denominatur dicta ꝓportio minoris inequa­
                  <lb/>
                litatis: et ſi ſic aſcribenda eſt ei talis ꝓportio mi-
                  <lb/>
                noris inequalitatis rationalis: ſin minus: aſſeren­
                  <lb/>
                dum eſt ipſam nõ habere talē ꝓportionē minoris
                  <lb/>
                inequalitatis rationalē. </s>
                <s xml:id="N14AD6" xml:space="preserve">Patet igit̄̄ correlarium.
                  <lb/>
                </s>
                <s xml:id="N14ADA" xml:space="preserve">Profundius em̄ velle illud demonſtrare eſt ipſuꝫ
                  <lb/>
                tenebris īuoluere.
                  <note position="left" xlink:href="note-0048-02a" xlink:label="note-0048-02" xml:id="N14B39" xml:space="preserve">6. correĺ.</note>
                </s>
                <s xml:id="N14AE4" xml:space="preserve">¶ Sequitur ſexto per modum
                  <lb/>
                epilopi oīm eoꝝ / que preſenti capite digeſta ſunt:
                  <lb/>
                 quauis ꝓportione rationali ꝓpoſita: ſcire po-
                  <lb/>
                terimus an habeat aliquã ꝓportionē rationalem
                  <lb/>
                maioris inequalitatis ad ſeipſam et minoris ine-
                  <lb/>
                qualitatis: et quas habeat: et quas nõ. </s>
                <s xml:id="N14AF1" xml:space="preserve">Et hoc ca-
                  <lb/>
                put diligenter conſidera quoniã ex eo pendet fer-
                  <lb/>
                me vniuerſalis huiꝰ materie īquiſitio: et ſuprema
                  <lb/>
                eius difficultas. </s>
                <s xml:id="N14AFA" xml:space="preserve">¶ His adde /  doctrina huius ca-
                  <lb/>
                pitis habita: ꝓpoſita aliqua certa velocitate ꝓ-
                  <lb/>
                ueniente ab aliqua ꝓportione rationali nota: iu-
                  <lb/>
                dicare poterꝪ de quacū alia velocitate a quauis
                  <lb/>
                alia ꝓportiõe ꝓueniente cõmenſurabiles ſint. </s>
                <s xml:id="N14B05" xml:space="preserve">nec
                  <lb/>
                ne. </s>
                <s xml:id="N14B0A" xml:space="preserve">Item ꝓpoſita quauis velocitate ꝓueniente ab
                  <lb/>
                aliqua ꝓportione ratiõali nota: ſcire de quacū
                  <lb/>
                alia velocitate date velocitati cõmenſurabili a q̈
                  <lb/>
                ꝓportiõe ꝓueniat: ratiõali vcꝫ vĺ irrationali / q̊ ex
                  <lb/>
                his ſcito et ſequētibꝰ: particulariꝰ ſcire poteris ex
                  <lb/>
                qua rationali vel irrationali ꝓueniat ſpecifice.</s>
              </p>
            </div>
            <div xml:id="N14B3F" level="3" n="7" type="chapter" type-free="capitulum">
              <head xml:id="N14B44" xml:space="preserve">Capitum ſeptimū / in quo agitur de medie
                <lb/>
              rei inuentione et proportione proportionuꝫ
                <lb/>
              rationalis et irrationalis.</head>
              <p xml:id="N14B4B">
                <s xml:id="N14B4C" xml:space="preserve">AD habendam aliqualē noti-
                  <lb/>
                ciã de ꝓportiõe ꝓportiõis rationalis et
                  <lb/>
                irrationalis et duarū irrationaliū ſit.</s>
              </p>
              <p xml:id="N14B53">
                <s xml:id="N14B54" xml:space="preserve">Prima ſuppoſitio. </s>
                <s xml:id="N14B57" xml:space="preserve">Oīs numerus ha­
                  <lb/>
                bet numerū ad ſe duplū, triplū, quadruplū, et ſic
                  <lb/>
                in infinitū: aſcēdendo per ſpecies ꝓportionis mul­
                  <lb/>
                tiplicis. </s>
                <s xml:id="N14B60" xml:space="preserve">Iſta ſuppoſitio patet ex ſe / qm̄ dato vno
                  <lb/>
                numero ex duabus vnitatibus adequate cõpoſito
                  <lb/>
                dabitur vnus alter compoſitus ex quatuor: et ille
                  <lb/>
                erit duplus: et alter ex ſex: et erit triplus: et alter ex
                  <lb/>
                octo: et erit quadrupus: et ſic ſine termino.</s>
              </p>
              <p xml:id="N14B6B">
                <s xml:id="N14B6C" xml:space="preserve">Secunda ſuppoſitio. </s>
                <s xml:id="N14B6F" xml:space="preserve">Omnis nume­
                  <lb/>
                rus rerum diuiſibiliū ſiue quantitas habet cuius
                  <cb chead="Capitulū ſeptimū."/>
                cū denominationis aliquam partem aliquotaꝫ
                  <lb/>
                cum fractione vel ſine fractione. </s>
                <s xml:id="N14B79" xml:space="preserve">Uolo dicere /  ſi-
                  <lb/>
                gnato quocun numero rerū diuiſibiliū talis nu­
                  <lb/>
                merus habet medietatē tertiam, quartam, quin-
                  <lb/>
                tam, ſextam, ſeptimam, et ſic in infinitū. </s>
                <s xml:id="N14B82" xml:space="preserve">Proba-
                  <lb/>
                tur: quia capto numero duodenario ille habet me­
                  <lb/>
                dietatem, puta numerum ſenariū: habet numerū
                  <lb/>
                quaternariū pro tertia, ternariū pro quarta, pro
                  <lb/>
                quinta vero habet numerū cū fractione, ad quam
                  <lb/>
                fractionē inueniendã oportet duodecim per quī
                  <lb/>
                diuidere: et exibit binariꝰ cū duabꝰ q̇ntis iuxta do-
                  <lb/>
                ctrinã ſuperiꝰ poſitã octauo capite ṗme partꝪ. </s>
                <s xml:id="N14B93" xml:space="preserve">Et
                  <lb/>
                ſic operãdū eſt in cuiꝰ vis alteriꝰ ꝑtꝪ aliq̊te īuētiõe.</s>
              </p>
              <p xml:id="N14B98">
                <s xml:id="N14B99" xml:space="preserve">Tertia ſuppoſitio. </s>
                <s xml:id="N14B9C" xml:space="preserve">Supra quēcū
                  <lb/>
                numerū rerum diuiſibiliū contingit dare numeꝝ
                  <lb/>
                continentē ipſum et medietatē: et alium continentē
                  <lb/>
                ipſum et vnam tertiam, et duas tertias: aut tres
                  <lb/>
                quartas: et ſic de qnibuſcun aliis partibus ali-
                  <lb/>
                quotis. </s>
                <s xml:id="N14BA9" xml:space="preserve">Patet / qm̄ ad dandū numerū continentē
                  <lb/>
                ipſum et medietatē ſufficit addere illi medietatem
                  <lb/>
                ſui: et ad dandum numerū continentē ipſum et du-
                  <lb/>
                as tertias ſufficit ei addere illas duas tertias: vt
                  <lb/>
                patet ex ſe aſpicienti in numeris. </s>
                <s xml:id="N14BB4" xml:space="preserve">Quomodo autē
                  <lb/>
                tales partes īueniant̄̄ p̄cedēs ſuppoſitio declarat</s>
              </p>
              <p xml:id="N14BB9">
                <s xml:id="N14BBA" xml:space="preserve">Quarta ſuppoſitio. </s>
                <s xml:id="N14BBD" xml:space="preserve">Quodlibet con-
                  <lb/>
                tinuū eſt duplū ad ſuã medietatē: triplū ad tertiã:
                  <lb/>
                quadruplū ad quartã: ſexquialterū ad duas ter-
                  <lb/>
                tias: et ſic de qualibet alia ſpecie ꝓportionis. </s>
                <s xml:id="N14BC6" xml:space="preserve">Pa­
                  <lb/>
                tet hec ſuppoſitio ex diffinitionibus terminorum.</s>
              </p>
              <p xml:id="N14BCB">
                <s xml:id="N14BCC" xml:space="preserve">Quinta ſuppoſitio. </s>
                <s xml:id="N14BCF" xml:space="preserve">Omnis ꝓportio
                  <lb/>
                habet medietatē: tertiam: quartã: et ſic in infinitū.
                  <lb/>
                </s>
                <s xml:id="N14BD5" xml:space="preserve">Probatur hec ſuppoſitio / q2 oīs quantitas cõti-
                  <lb/>
                nua: et quodlibet cõtinuo ſucceſſiue diminuibile eſt
                  <lb/>
                huiuſmodi et oīs ꝓportio eſt quantitas continua
                  <lb/>
                aut cõtinuo partibiliter diminuibilis (et diſtribu-
                  <lb/>
                at ly omnis pro generibus ſingulorum more ma-
                  <lb/>
                themathicorum) / igitur propoſitum.</s>
              </p>
              <p xml:id="N14BE2">
                <s xml:id="N14BE3" xml:space="preserve">Sexta ſuppoſitio. </s>
                <s xml:id="N14BE6" xml:space="preserve">Si aliq̄ due quã-
                  <lb/>
                titates cõtinue ſe habeant in aliqua proportione
                  <lb/>
                ratiõali vel irratiõali: dabilis eſt vna tertia qua-
                  <lb/>
                libet illarū maior que ſe habeat in eadē ꝓportiõe
                  <lb/>
                ad maiorē illaꝝ. </s>
                <s xml:id="N14BF1" xml:space="preserve">vt ſi .4. et .2. ſe habeãt in aliqua ꝓ­
                  <lb/>
                portione dabilis eſt alter numerus puta .8. qui in
                  <lb/>
                eadem ꝓportione ſe habeat ad .4. et ſi diameter a.
                  <lb/>
                ſe habeat in aliqua ꝓportione ad coſtã b. dabilis
                  <lb/>
                eſt vna alia quãtitas puta c. que ſe habet in eadeꝫ
                  <lb/>
                ꝓportione ad b. </s>
                <s xml:id="N14BFE" xml:space="preserve">Patet hec ſuppoſitio ex ſe.</s>
              </p>
              <p xml:id="N14C01">
                <s xml:id="N14C02" xml:space="preserve">His poſitis ſit prima cõcluſio. </s>
                <s xml:id="N14C05" xml:space="preserve">Que-
                  <lb/>
                libet ꝓportio ratiõalis in q̈libet ꝓportiõe multi-
                  <lb/>
                plici ab aliq̈ ratiõali excedit̄̄. </s>
                <s xml:id="N14C0C" xml:space="preserve">Hoc eſt q̈libet ꝓpor-
                  <lb/>
                tio ratiõalis hꝫ ꝓportionē duplã: triplã: q̈druplã
                  <lb/>
                et ſic in īfinitū rõnales. </s>
                <s xml:id="N14C13" xml:space="preserve">Probat̄̄ hec ↄ̨cĺo / qm̄ ſi illa
                  <lb/>
                ꝓportio fuerit mĺtiplex manifeſtū ē /  ad nūeꝝ eiꝰ
                  <lb/>
                maiorē dabit̄̄ aliq̇s nūerꝰ ſe hñs in eadē ꝓportiõe /
                  <lb/>
                ad illū ſicut ille partes hꝫ ad minorē / vt ptꝫ ex ṗma ſup­
                  <lb/>
                poſitiõe: et tūc illiꝰ ad minimū erit ꝓportio dupla
                  <lb/>
                ad ꝓportionē medii ad minimū: qm̄ illa cõponit̄̄
                  <lb/>
                ex duabꝰ eq̈libꝰ illi: et ſi addat̄̄ q̈rtꝰ nūerꝰ ſe hñs in
                  <lb/>
                eadē ꝓportione ad tertiū in qua tertius ſe habet
                  <lb/>
                ad ſecundū: ſicut poteſt fieri ex prima ſuppoſitiõe:
                  <lb/>
                iã ꝓportio illius ad minimū erit tripla ad ꝓpor-
                  <lb/>
                tionē ſcḋi ad minimū: et cū poſſint ſic addi infiniti
                  <lb/>
                ṫmini ↄ̨tinuo ꝓportiõabiles illa ꝓportiõe mĺtipli­
                  <lb/>
                ci / vt ptꝫ ex ṗma ſuppõe: ſequit̄̄ /  ad illã ꝓportionē
                  <lb/>
                dabit̄̄ ꝓportio dupla, tripla, q̈drupla, et ſic ī īfini­
                  <lb/>
                tū. </s>
                <s xml:id="N14C32" xml:space="preserve">Ptꝫ ↄ̨ña ex octaua ↄ̨cĺiõe p̄cedētꝪ capitꝪ </s>
                <s xml:id="N14C35" xml:space="preserve">Si o
                  <lb/>
                illa ſit ſuꝑparticĺarꝪ ad maximū extremū eiꝰ adde­ </s>
              </p>
            </div>
          </div>
        </div>
      </text>
    </echo>