Cardano, Geronimo, Offenbarung der Natur und natürlicher dingen auch mancherley subtiler würckungen

Table of figures

< >
[71] C K L G H A D B E F
[72] C D A B E
[73] B A E C D
[74] a d c e b
[75] c d f g a e b
[76] A B C
[77] E F G A B C D H K
[78] f e c d a b
[Figure 79]
[80] o a e b g f n d m l k h
[81] p q r d t ſ e
[82] a c d @
[83] H B D L M K G F C E N A
[84] Pr@ma. C A B D
[85] Secun da. E
[86] Tertia F
[87] Tertia. G
[88] MERIDIES. Aequinoctij circulus. Orizon ſeu Fin@tor uiſus, ſeu Limen uiſus. Orizon ORIENS. OCCIDENS circulus Poſitionis. circulus Poſitionis. SEPTEN TRIO. 3 6 9 12 15 18 21 24 27 30 33 36 39 42 43 48 51 54 57 60 63 66 69 72 75 78 81 84 87 90 93 96 99 102 105 108 111 114 117 120 123 126 129 132 135 138 141 144 147 150 153 156 159 162 165 168 171 174 177 180 183 186 189 192 195 198 201 204 207 210 213 216 219 222 300 303 306 309 312 315 318 321 324 327 330 333 336 339 342 345 348 351 354 357 360
[89] A B 24 23 22 21 20 19 18 17 16 15 14 13 12 11 10 9 8 7 6 5 4 3 2 1
[90] 10 20 30 40 50 60 65
[Figure 91]
[92] Frigula. Habitabilis Borea@is. Ecliptica Tor ri da Habitabilis Auſhalis. Frigida. 23{1/2} c 23{1/2} g 43 m 23{1/2} b 23{1/2} n 43 f 23{1/2} d 23{1/2} h 43 l 23{1/2} a 23{1/2} k 43 47 47
[93] a d e f g c b
[94] c a b e f d
[95] A E C D G H M N L B F
[96] A B C V E D
[Figure 97]
[98] a d c b e
[99] Arcticus Orient. Occides. Antarcti. c a b d
[100] @ e f d g c a
< >
page |< < (ccccxxiij) of 997 > >|
    <echo version="1.0RC">
      <text xml:lang="de" type="free">
        <div xml:id="echoid-div572" type="section" level="1" n="55">
          <p>
            <s xml:id="echoid-s13720" xml:space="preserve">
              <pb o="ccccxxiij" file="0479" n="479" rhead="ſachen/ Das neündt bůch."/>
            zwentzig mal vmbfaren/ vnnd ein drittheil. </s>
            <s xml:id="echoid-s13721" xml:space="preserve">Es wirt aber das E nach vnſe
              <lb/>
            rer ordnung im tag ein mal vmblauffenn/ darumb wirt das P deß Mons
              <lb/>
            lauff vollbringen.</s>
            <s xml:id="echoid-s13722" xml:space="preserve"/>
          </p>
          <p>
            <s xml:id="echoid-s13723" xml:space="preserve">Weil nun ſolliches bedacht/ wöllen wir zů dem/ ſo nateürlicher weyß in
              <lb/>
              <note position="right" xlink:label="note-0479-01" xlink:href="note-0479-01a" xml:space="preserve">Regel von @@
                <lb/>
              horologijs
                <lb/>
              vnd zeytglock
                <lb/>
              en.</note>
            horologijs vnnd ſtundzeytten zůghet/ kommen. </s>
            <s xml:id="echoid-s13724" xml:space="preserve">dann was beſchriben/ fälet
              <lb/>
            für ſich ſelbs nitt/ dieweil ſie nach Mathematiſcher arth beſthond. </s>
            <s xml:id="echoid-s13725" xml:space="preserve">darumb
              <lb/>
            iſt das erſt am ſchwereſten/ ja faſt vnmüglich zů thůnd/ daß man ein bewe
              <lb/>
            gung deß thurns anrichte/ wölliche eigentlichen in xxiiij ſtunden/ geleich-
              <lb/>
            lich jren lauff vollbringe. </s>
            <s xml:id="echoid-s13726" xml:space="preserve">dann die müle zeücht im anfang ſchneller dañ im
              <lb/>
            end/ dieweil ſie necher zůſamen gezogen iſt. </s>
            <s xml:id="echoid-s13727" xml:space="preserve">dẽnach weil der nateürlich lauff
              <lb/>
            bey dem end ſchneller iſt/ wann die anderenn ſtuck ſonſt einanderen geleich
              <lb/>
            ſeind. </s>
            <s xml:id="echoid-s13728" xml:space="preserve">Zům dritten/ daß die theil der müle nit allenthalben gleich hert ſeind.
              <lb/>
            </s>
            <s xml:id="echoid-s13729" xml:space="preserve">Zům vierten/ daß die theil deß ſeils nit ein geleiche herte haben/ auß wölli-
              <lb/>
            chem ein vngeleiche an deß rads zincken E oder G kommet/ auch der wege-
              <lb/>
            linenn inn wölliche ſie gerichter ſeind/ auch die mehrung vnnd minderung
              <lb/>
            an redren/ wölche gar vyl thůt. </s>
            <s xml:id="echoid-s13730" xml:space="preserve">demnach die feüchte/ roſt/ ſtaub/ vnnd dz
              <lb/>
            die müle allwegen ſchwecher wirt/ weil es ein vnlebhafft ding/ ſo groß ar-
              <lb/>
            beit erleidet. </s>
            <s xml:id="echoid-s13731" xml:space="preserve">dann die lebhafften werdend durch ſpeyß wider erquicket. </s>
            <s xml:id="echoid-s13732" xml:space="preserve">dar-
              <lb/>
            umb werdend alle horologia mitt der zeyt langſammer/ vnnd wirt keines
              <lb/>
            ſchneller. </s>
            <s xml:id="echoid-s13733" xml:space="preserve">Es iſt auch ein vngeleiche an den nateürlichen tagen/ wiewol faſt
              <lb/>
            klein. </s>
            <s xml:id="echoid-s13734" xml:space="preserve">Dieweil aber alles an dem erſten rad ſthet/ damitt es durch ſein ge-
              <lb/>
            wüſſen vmblauff oder vmbleüff eigentlichen dẽ nateürlichẽ tag vollbring/
              <lb/>
            beſchicht deßhalben daß zů vnſer zeytt die horologia lenger bey dem werck-
              <lb/>
            meiſter dann bey den herren ſeind/ vnnd diſes ſo vyl mehr/ weil ſie ſonſt vyl
              <lb/>
            bewegung auch bey jnen haben. </s>
            <s xml:id="echoid-s13735" xml:space="preserve">der ander jrthumb aber/ ſo in anderen re-
              <lb/>
            deren beſchicht/ wann der erſt lauff an einen tag gar gerecht/ iſt gering/
              <lb/>
            vnnd mag leichtlich verbeſſeret werden/ wann kein zincken manglet.</s>
            <s xml:id="echoid-s13736" xml:space="preserve"/>
          </p>
          <p>
            <s xml:id="echoid-s13737" xml:space="preserve">Es mag auch das erſt rad ſeinen lauff nitt vollbringen in einem tag/ ſon
              <lb/>
            der gehörend mehr lauff zů einem tag/ dann das ſeil C wirt faſt gar vmb
              <lb/>
            der müle kaſten gewücklet/ alſo daß ſich das F ſo dick vmbwendet/ als offt di
              <lb/>
            ſes vmbgewicklet. </s>
            <s xml:id="echoid-s13738" xml:space="preserve">diſes beſchicht aber ſechs oder mehr malen/ nach dem die
              <lb/>
            horologia geſtaltet ſeind/ darumb lauffet alle tag das keſtlein der müle vnd
              <lb/>
            die thürn F harumb. </s>
            <s xml:id="echoid-s13739" xml:space="preserve">Vnnd iſt diſes die vrſach daß in den horologijs vnnd
              <lb/>
            glockenaur allein drey reder von nöten/ wölche an ſtatt vyler vmbleüff
              <lb/>
            das letzſt F verhinderen/ alſo daß ſie in einem tag jren lauff vollbringen/
              <lb/>
            vnnd wider an das orth kommen/ da ſie angefangen ſich zů bewegen. </s>
            <s xml:id="echoid-s13740" xml:space="preserve">Deß-
              <lb/>
            halben damit die gleich fermigkeytt gemeſſiget/ vnnd die mola oder müle
              <lb/>
            nitt zů ſchwach werend/ iſt man mitt geſchwinder kunſt diſem begegnet/
              <lb/>
            vnnd hatt die müle vyl ſtercker gemachet/ dann ſich gebüret/ vnnd die zeyt
              <lb/>
            des rads darauff geſetzet/ wölches des rads lauff hinderet.</s>
            <s xml:id="echoid-s13741" xml:space="preserve"/>
          </p>
          <p>
            <s xml:id="echoid-s13742" xml:space="preserve">Solliches zeigt an/ wann du diſes hinweg thůſt (es iſt aber ein dünn ey-
              <lb/>
              <figure xlink:label="fig-0479-01" xlink:href="fig-0479-01a" number="48">
                <image file="0479-01" xlink:href="http://echo.mpiwg-berlin.mpg.de/zogilib?fn=/permanent/library/xxxxxxxx/figures/0479-01"/>
              </figure>
            ſen in der geſtalt wie du hie beſeytz ſiheſt) ſo lauffen die reder all ſchnell ha-
              <lb/>
            rumb/ vnnd enden jren lauff gar ſchnell.</s>
            <s xml:id="echoid-s13743" xml:space="preserve"/>
          </p>
          <p>
            <s xml:id="echoid-s13744" xml:space="preserve">Wann nun der zeiger ſchneller dann das rad vmblauffet/ mehrent ſie
              <lb/>
            das gewicht der zeytt. </s>
            <s xml:id="echoid-s13745" xml:space="preserve">Wann man es aber langſammer/ ſo minderen ſie
              <lb/>
            es/ es ſeye dann ein anderer jrthumb dahinden/ vnnd müſſen alſo eintwe-
              <lb/>
            der die weglein/ oder reder/ oder müle anrüren/ oder verenderen. </s>
            <s xml:id="echoid-s13746" xml:space="preserve">So vyl
              <lb/>
            aber die wegelin vnnd reder belanget/ über diſes daß ſie ſollend cin geleiche
              <lb/>
            </s>
          </p>
        </div>
      </text>
    </echo>