Cardano, Geronimo, Offenbarung der Natur und natürlicher dingen auch mancherley subtiler würckungen

Table of contents

< >
[Item 1.]
[2.] Offenbarung der Natur vnnd Natürlicher dingen auch mancherley ſubtiler würckungen. Durch den hochgelerten Hieronymum Car/ danum/ Doctorn der artzney zů Meyland erſtlich zů Latin außgangen.
[3.] Innhalt der ſiebenzehen bücher von mancherlei wun derbaren nateürlichen vnd künſtlichen ſachen.
[4.] Dem Hochwirdigen Fürſten vnd Herren-herrn Helchior von Liechtenfelß-von Gottes gnaden Biſchoff zů Baſel/ ſeinem gnedigen herren/ Gnad vnd frid von Gott dem vatter/ durch Ieſum Chriſtum vnſerẽ herren.
[5.] Dem durchleüchtigen- hochwirdigen Fürſten vnnd herren/ herrn Chriſtophel vonn Madrutzen/ Cardinal vnnd Biſchoff zů Triend vnd Brixien/ deßgleichen Gubernator vnd Landtuogt im Herrzogthumb Meyland/ wünſchet Hieronymus Cardanus Doctor der artzney zů Meyland vyl glück vnd heil.
[6.] Regiſter. Vollkommenlich Regiſter/ aller nammhafftiger künſten/ thaten/ vnnd perſonen ſo inn diſem gantzen bůch begriffen.
[7.] END.
[8.] ERRATA.
[9.] Hieronymi Cardani Doctors der Artznei zů Meyland von Mancherlei wun/ derbaren/ nateürlichen/ vnd kunſtlichen ſachen/ Das erſt Bůch. Von der gantzen weldt vnnd ihren au/ genſcheinlichen abtheilungen. Von der Welt/ den Cometen/ vnd Der Winden eigenſchafft Das erſt Capittel.
[10.] Von den Elementen/ das ander Capittel.
[11.] Der erden mancherlei geſtalt vnnd natur/ das dritt Capittel.
[12.] Von den orthen vnd landſchafften/ das iiij. Capitel.
[13.] Von der erden Wunderwerch. das fünfft Capittel.
[14.] Von des waſſers natur/ art vnnd bewegung/ das vj. Capittel.
[15.] Von des waſſers wunderzeichen/ Das vij. Capitel.
[16.] Des Luffts natur vnnd archen/ Das viij. Capitel.
[17.] Von des luffts wunderwerck/ das ix. Capitel.
[18.] Von der Elementen würckung/ Das x. Capitel.
[19.] Hieronymi Cardani Doctors der Artznei zů Meyland von Mancherlei wun/ derbaren/ nateürlichen/ vnd kunſtlichen ſachen/ Das ander Bůch. Von den edleren vnd heiligeren theilen det Weldt. Vom himmel. Das xi. Capitel.
[20.] Von dem liecht vnnd ſchein/ Das xij. Capitel.
[21.] Von deß geſtirns Wirckung vnnd Einfluß Das xiij Cap.
[22.] Hieronymi Cardani Doctors der Artznei zů Meyland von Mancherlei wun/ derbaren/ nateürlichen/ vnd kunſtlichen ſachen/ Das dritt Bůch. Von den vermiſchungen in gemein. Der vermiſchecen dingen eigenſchafft/ Das xiij. Capitel.
[23.] Von den Metalliſchen dingen/ Das xv. Capitel.
[24.] Hieronymi Cardani Doctors der Artznei zů Meyland von Mancherlei wun/ derbaren/ nateürlichen/ vnnd kunſtlichen ſachen/ Das viert Bůch Von Metallen/ Das ſechßzehend Capittel.
[25.] Hieronymi Cardani Doctors der Artznei zů Meyland von Mancherlei wun/ derbaren/ nateürlichen/ vnd kunſtlichen ſachen/ Das fünfft Bůch. Von dem geſtirn. Der ſteinen natur/ wachſſung/ vnd vnderſcheid/ Das xvij. Capittel.
[26.] Von den Edlen geſteinen/ Das xviij. Crpitel.
[27.] Von der ſteinen wunderwerck-Das xix. Capittel.
[28.] Hieronymi Cardani Doctors der Artznei zů Meyland von Mancherlei wun/ derbaren/ nateürlichen/ vnnd kunſtlichen ſachen/ Das ſechſt Bůch Von den zweigen oder gewechſen/ vnnd was daruon kommet. Von den gewächſen vnnd jren vnderſchei-den/ Das xx. Capittel.
[29.] Von Planten vnnd gewechſen/ ſo anzeigend daß waſſer vnder jhnen vorhanden ſeye/ Das xxj. Capittel.
[30.] Von der gewächſen wunderzeichen-Das xxij. Capitel.
< >
page |< < (cccclxxx) of 997 > >|
536cccclxxxVon mancherlei wunderbaren
Zům anderen wann der balck A B mit gewalt hinderſich gezogen wirt/
an wölchem zů obereſt ein ſchloß ſtande C.
dann wann er wider kom̃et/ wirt
76[Figure 76]A B C er mitt großer krafft getriben.
dann was mit gewalt gebogen/ kom
met wider zů ſeiner ſtatt/ vnd etwan in geleicher zeyt nach weytter/
es werde dann deß gewalt zerbrochen.
deßhalbẽ beſchicht dz die ding
ſo gebogen werden/ auff zwen weg ye mehr ſie gebogen/ ye mit gröſ-
ſerem trib ſie wider kom̃en/ weil ſie ſchneller bewegt werdend/ vnnd
weil ſie in geleicher zeyt einen größeren lauff vollbringen.
Wie aber
durch die werckleüth diſes leichtlich vnnd behend hinderſich getri-
ben werde/ iſt zů mehrmalen angezeigt.
Es můß aber in dem balckẽ
ein eyſen ſein/ noch dem vnnd der lang iſt.
doch iſt vyl gefahr hinder
diſer gattung/ damit der balck nit zerbreche/ oder die krafft nachlaſ
ſe/ dann er hatt allein die nateürlich krafft hinder jm.
Der dritt weg iſt am aller beſten. Man ſoll am vorderen theil vier ſtarcke
ſeiler haben/ an dem geſtrachten vierten theil/ ſo nach der gerede gebogen/
einer gůtten zwerchhand dick/ in wöllichen ſoll ein tram hangen gantz ge-
77[Figure 77]E F G A B C D H K ſtrackt.
in diſem ſoll ein anderer ſtarcker balcken ſein/ mit ey
ſen wol verwaret/ auch nach dem man weyt werffen můß/
ſoll er zů oberſt ein ſchlößlin haben.
diſe ſoll man mit knech
ten vnd ſtrauben von einanderẽ ziechen/ biß er geleich weit
von der ebne ſthet/ vnnd alſo ſchnůrſchlecht mit dem vier-
ten theil.
Wann man diſe ſchlenckeren herab laſſet/ hat ſie ein groſ
ſe krafft.
doch hat diſe ein großen vnderſcheid von deralten
geſchoß/ wölcher ſchutz geleich weyt von der ebne was/ vnd
ſchnůrſchlecht:
Alſo iſt/ wann die ein ſeiten an dẽ balcken G
ſteyff an der ebne ſthet.
dann alſo wirt der ſchutz ein beſſerẽ
vnd ſterckeren nachtruck haben/ wiewol nit ſo weyt.
dann es můß ein größe
ren laſt haben.
Es iſt in der gattung diſe komlichkeit/ daß die ſtarcken ſeyler A B C D
mögen nachgelaſſen werden/ vnnd alſo die ſchlenckeren behend geſpannet
ſein.
demnach wann diſe nachgelaſſen vnnd luck worden/ vnnd demnach wi
der geſtrecket vnnd geſpannen/ werden ſie krefftiger auß zů laſſen.
Es habẽ
auch vier ſeiler bey einem balcken vyl mehr krafft ab zů ſchieſſen/ mögend
auch nit ſo bald brechen/ oder luck werden.
Vnder den wunderbaren geſchirren/ die doch gar gemein/ ſeind die be-
ſchütt krüg/ wölche an der größe vnd geſtalt den waſſerkrügen gar geleich
ſeind.
dann zů obereſt ſeind ſie ran am hals. vnnd iſt der vnder theil am bo-
den löcherecht wie ein ſib/ der obereſt theil aber hat nur ein loch.
man macht
jn bey dem haffner auß leim.
wiewoler auch ſonſt auß allen anderen materi
en mag gemachet werden.
Wann er lär iſt/ ſo thůt man diſen in das waſſer/
vnnd laſſet das obereſt mundtloch offen/ laßt auch waſſer wie vyl man will
darein ghen.
demnach thůt man den taůmẽ darüber/ zeücht jn harauß/ be
haltet es/ vnd weſſeret die gärten wie man will.
wann man auff hören will/
thůt man den taumen wider darüber vnnd behaltet das waſſer.
Dieweil man aber in den werckẽ nit allein die geſtalt/ ſonder auch die ma
11Der geſchirrẽ
matery.
tery bedencken ſoll/ můß man betrachtẽ/ wölche matery in gemein/ oder zů
einem yeden geſchirr inn ſonderheit nutzlicher ſeye.
Inn gemein ſeind

Text layer

  • Dictionary

Text normalization

  • Original

Search


  • Exact
  • All forms
  • Fulltext index
  • Morphological index