Cardano, Geronimo, Offenbarung der Natur und natürlicher dingen auch mancherley subtiler würckungen

Table of contents

< >
[Item 1.]
[2.] Offenbarung der Natur vnnd Natürlicher dingen auch mancherley ſubtiler würckungen. Durch den hochgelerten Hieronymum Car/ danum/ Doctorn der artzney zů Meyland erſtlich zů Latin außgangen.
[3.] Innhalt der ſiebenzehen bücher von mancherlei wun derbaren nateürlichen vnd künſtlichen ſachen.
[4.] Dem Hochwirdigen Fürſten vnd Herren-herrn Helchior von Liechtenfelß-von Gottes gnaden Biſchoff zů Baſel/ ſeinem gnedigen herren/ Gnad vnd frid von Gott dem vatter/ durch Ieſum Chriſtum vnſerẽ herren.
[5.] Dem durchleüchtigen- hochwirdigen Fürſten vnnd herren/ herrn Chriſtophel vonn Madrutzen/ Cardinal vnnd Biſchoff zů Triend vnd Brixien/ deßgleichen Gubernator vnd Landtuogt im Herrzogthumb Meyland/ wünſchet Hieronymus Cardanus Doctor der artzney zů Meyland vyl glück vnd heil.
[6.] Regiſter. Vollkommenlich Regiſter/ aller nammhafftiger künſten/ thaten/ vnnd perſonen ſo inn diſem gantzen bůch begriffen.
[7.] END.
[8.] ERRATA.
[9.] Hieronymi Cardani Doctors der Artznei zů Meyland von Mancherlei wun/ derbaren/ nateürlichen/ vnd kunſtlichen ſachen/ Das erſt Bůch. Von der gantzen weldt vnnd ihren au/ genſcheinlichen abtheilungen. Von der Welt/ den Cometen/ vnd Der Winden eigenſchafft Das erſt Capittel.
[10.] Von den Elementen/ das ander Capittel.
[11.] Der erden mancherlei geſtalt vnnd natur/ das dritt Capittel.
[12.] Von den orthen vnd landſchafften/ das iiij. Capitel.
[13.] Von der erden Wunderwerch. das fünfft Capittel.
[14.] Von des waſſers natur/ art vnnd bewegung/ das vj. Capittel.
[15.] Von des waſſers wunderzeichen/ Das vij. Capitel.
[16.] Des Luffts natur vnnd archen/ Das viij. Capitel.
[17.] Von des luffts wunderwerck/ das ix. Capitel.
[18.] Von der Elementen würckung/ Das x. Capitel.
[19.] Hieronymi Cardani Doctors der Artznei zů Meyland von Mancherlei wun/ derbaren/ nateürlichen/ vnd kunſtlichen ſachen/ Das ander Bůch. Von den edleren vnd heiligeren theilen det Weldt. Vom himmel. Das xi. Capitel.
[20.] Von dem liecht vnnd ſchein/ Das xij. Capitel.
[21.] Von deß geſtirns Wirckung vnnd Einfluß Das xiij Cap.
[22.] Hieronymi Cardani Doctors der Artznei zů Meyland von Mancherlei wun/ derbaren/ nateürlichen/ vnd kunſtlichen ſachen/ Das dritt Bůch. Von den vermiſchungen in gemein. Der vermiſchecen dingen eigenſchafft/ Das xiij. Capitel.
[23.] Von den Metalliſchen dingen/ Das xv. Capitel.
[24.] Hieronymi Cardani Doctors der Artznei zů Meyland von Mancherlei wun/ derbaren/ nateürlichen/ vnnd kunſtlichen ſachen/ Das viert Bůch Von Metallen/ Das ſechßzehend Capittel.
[25.] Hieronymi Cardani Doctors der Artznei zů Meyland von Mancherlei wun/ derbaren/ nateürlichen/ vnd kunſtlichen ſachen/ Das fünfft Bůch. Von dem geſtirn. Der ſteinen natur/ wachſſung/ vnd vnderſcheid/ Das xvij. Capittel.
[26.] Von den Edlen geſteinen/ Das xviij. Crpitel.
[27.] Von der ſteinen wunderwerck-Das xix. Capittel.
[28.] Hieronymi Cardani Doctors der Artznei zů Meyland von Mancherlei wun/ derbaren/ nateürlichen/ vnnd kunſtlichen ſachen/ Das ſechſt Bůch Von den zweigen oder gewechſen/ vnnd was daruon kommet. Von den gewächſen vnnd jren vnderſchei-den/ Das xx. Capittel.
[29.] Von Planten vnnd gewechſen/ ſo anzeigend daß waſſer vnder jhnen vorhanden ſeye/ Das xxj. Capittel.
[30.] Von der gewächſen wunderzeichen-Das xxij. Capitel.
< >
page |< < (xxviij) of 997 > >|
84xxviijVon mancherlei wunderbaren härfür/ ſo mir gantz angenem/ den andern zůhert iſt/ diſer wirt in der käl-
te
vnd Sonnen gedörret/ vnd iſt auß der aſellen oder eſelfiſchen arth.
dañ
man
pflegtinn Britãnien vnd Franckreich die auch zůdörren.
Hie möcht aber yemand billich fragẽ/ warumb in Pomonia kein baum
11In Schotten
wenig
bäum.
ſeye?
es iſt aber kein wunder/ weil auch in Schotten an vyl orthẽ die kümer
lichen
fürkommen/ ob man ſie wol mit allem fleyß pflantzet/ wie bey vns
die
pomerantzen öpffel bäum/ vnnd andere frembde frücht.
die vrſach iſt/
es
ſoll die narūg nit feißter ſein dañ das ſo geneeret wirt.
in diſen orthẽ aber
iſt
die erden von bitumẽ vnd ſch weblechter kreidẽ oder bech/ darũ braucht
man
die/ wie vorgeſagt/ erhaltung des feüwrs.
deßhalbẽ mag der baum
nit
fürkom̃en/ auß einer ſo feiſtẽ feüchtigkeit.
dañ ſo diſes mehr gekochet/
wirt
es geſaltzen/ verbreñet/ vnd iſt bitter.
ſolliches dick ding iſt nit kom̃lich
die
beüm erhaltẽ.
darum̃ wachſen die beüm auff den bergen. dañ die ſtein
ſeind
nit auß den bäch.
Es hatt aber Britanien treffenlich vyl vnd groſſe
wäld
/ dann das bäch iſt dürr worden/ vnd gyps gemachet.
Vnder denen orthen aber/ ſo die aller ſchöneſt vnd verrüempteſt ſind (da
22Die ſchöneſt
gelegenheit
.
mit wir den platz vnd deſſen vm̃ſtend verſtandẽ) iſt Tẽpe ein orth in Theſ-
ſalia
/ fünfftauſet ſchritt lang/ faſt ſechs tauſet breit/ ein faſt ſchön feld/
voll
graß/ mit beümen wol beſetzt/ ein lieblich vogelgeſang/ vnd erheben
ſich
feine bühel an der rechten vnd lincken ſeyten.
in mitten durch das feld
lauffet
der bach Peneus/ wölches geſtad die beüm bedeckend/ wie Plinius
ſpricht
.
Vor zeyten war der nechſt nach diſem der berg Aetna inn Sicili-
en
/ wölcher mit blůmen alſo grůnet/ dz man gar nit darauff jagen konte.
dieweil der ſüß geruch der blůmen die hünd verhinderet. dannenhar kom-
met
die fabel har/ die Proſerpina ſeye von dem Plutone verzuckt worden/
wie
ſie blůmen geſamlet hatt.
Dann ſie zeigtend on zweifel mit dem an/ ein
ſchöne
gelegenheit des orths/ vnnd ein erdbidem/ ſo durch ein brunſt im
berg
iſt angangen/ inn wölchem die tochter verſuncken iſt.
darumb ſpricht
Auſonius
/
Vom dantze nam die junckfraw rein/
Am ſchönen berg dem Aethna gůt/
Vnnd fůrts hinab in helles glůt.
Darumb wöllend wir ſagen/ warumb doch ſolliche ſchöne gelegenheit ſo
gar
ſelten gefunden werden.
Dann dem erſten iſt ein wärme in dem land
von
nöten/ damit alles für vnnd für grůne/ es mögend auch die ſchatten
nit
gefallen/ dann nur wann die Sonn warm iſt.
darzů můß lauter waſſer
da
ſein/ wölches die augen erquicket/ vnd den lufft ſenfftiglichen erhaltet/
auch
die kreüter vnnd bäum erneeret/ die grüne farb beluſtiget/ dann ſie
ſtercket
das geſicht an einem heiteren orth/ fürnemlich die gewächs.
dann
ſie
ſcheinet vnnd iſt nateürlich.
die blůmen kommend nitt alle zeit härfür/
der
lufft ſeye dann warm/ vnnd die erden feücht.
Sie werden auch nit läb-
lich
erhalten/ es wäie dann der lufft/ darumb ſeind ſie notwendig.
die blů-
men
ſchmeckend wol/ vnnd ſeind lieblich anzůſehen/ dañ die ordenliche en-
derung
beluſtiget/ wie angezeigt iſt.
harzů dienet wañ vyl kreüter einerley
arth
habend.
deßhalben beluſtigend die bäum gar faſt wann ſie blüend/
weil
ſie ordenlich ſtahnd/ vnnd einanderen gleich ſeind.
was auch an diſer
ordnung
manglet/ bildet jm das aug für/ die übrigen ſinn zůbeluſtigen.

Text layer

  • Dictionary

Text normalization

  • Original
  • Regularized
  • Normalized

Search


  • Exact
  • All forms
  • Fulltext index
  • Morphological index